Onze Taal. Jaargang 77

[p. 160]

Reacties

Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren. Stuur uw reactie indien mogelijk per e-mail naar: [e-mail], of anders naar: Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:

•	Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden).
•	Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel u reageert.
•	Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen.
•	Lever uw reactie in onder vermelding van naam, adres en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel.

Dûh en d'oh
Annemarie van Limpt - Eindhoven

In zijn amusante artikel over catchphrases in het Nederlands (‘Kent u die uitdrukking?’, Onze Taal april) schrijft Peter-Arno Coppen dat tekenfilmfiguur Homer Simpson vaak ‘dûh’ zegt. Dat is niet juist, want hij zegt ‘d'oh’. Dat woord heeft niet alleen een andere schrijfwijze, maar ook een andere uitspraak en betekenis. Dûh wordt overvloedig gebruikt door jongeren (tot in ieder geval 27 jaar - daar ben ik zelf het levende bewijs van) als iets overduidelijk is. D'oh daarentegen is een uitroep van ergernis afkomstig van Homer Simpson. Beide woorden staan in de Oxford English Dictionary. Ik kan me de tijd zonder The Simpsons nauwelijks herinneren, dus voor mij is dit een bijna onvergeeflijke fout voor een zo onvergetelijke catchphrase.

Ballenbaks
Fredje Bouma - Thesince

Onder de titel ‘Het Ballenbaks’ schrijft Jan Kuitenbrouwer in zijn column in het aprilnummer van Onze Taal over onverstaanbaar uitgesproken woorden en zinnen. Aan het slot vraagt hij om suggesties. Dit zijn mijn belangrijkste:

Joop den Uyl:

-	nese gering (‘Nederlandse regering’)
-	missaalzaken (‘ministerie van Sociale Zaken’)

Joop den Uyl (1919-1987): ‘de nese gering’.

Jan Peter Balkenende:

-	nese fokking (‘Nederlandse bevolking’)
-	ekemie (‘economie’)
-	kookhuis (‘Koninklijk Huis’)
-	maalspoke (‘normaal gesproken’)
-	sameving (‘samenleving’)
-	obasterie (‘Openbaar Ministerie’)
-	insjonaal (‘internationaal’)
-	trisme (‘terrorisme’)
-	retegasie (‘reïtegratie’)

En verder:

-	psiep (‘in principe’)
-	kalemope (‘KLM Open’)
-	abeekeersmasie (‘ANWB-verkeersinformatie’)
-	attetieve neeswijs (‘alternatieve geneeswijzen’)

En aan het eind van het NOS Journaal: ‘Daazeren ware noofpuh nies’ (‘Dames en heren, dat waren de hoofdpunten uit het nieuws’).

‘Suzanne’
Jac Aarts - Arnhem

In de aprilaflevering van zijn rubriek ‘Zong’ gaat Guus Middag in op de tekst van Herman van Veens lied ‘Suzanne’, een vertaling door Rob Chrispijn van het gelijknamige nummer van Leonard Cohen. Bij lezing van dat stuk moest ik denken aan de manier waarop Michel van der Plas het namaaksentiment van dit lied ooit op de hak nam. Hij bewerkte de tekst voor het KRO-radioprogramma Cursief, waarin het gezongen werd door Frans Halsema:

Suzanne neemt je mee
naar een bank aan het water.
Duizend schepen gaan voorbij
en je zit wat peinzend naast haar...
Je denkt: da's voor een liedje
een begin waar wel wat in zit.
En de overige inhoud
zal je verder nog een zorg zijn.
Want wanneer je nu de rest maar
op bewogen toon blijft zingen,
klinkt een woord als pepermuntjes
nog diepzinnig en geladen -
en vooral met die violen.
Als 't maar teder is en innig
klinkt het toch nog interessant;
daarop moet je maar vertrouwen.
En dat zijn zo je gedachten,
onderhand.

En Jezus was een visser...
En dat heeft met die Suzanne
wel geen ene moer te maken,
maar het doet het als verrassing.
Je had ook nog kunnen zingen
Van: Christoffel was een veerman;
of van: Herman was een zanger...
't Is gewoon iets van stug doorgaan.
En vooral als die violen
er dan nog een schepje op doen,
Zal de sfeer van kabb'lend water
wel de boventoon gaan voeren -
wat daar ook de zin van zijn mag.
En zo kun je heel lang doorgaan,
als door tranen overmand.
En je blijft maar zorg'lijk zingen
en je plaatje is een topper
onderhand.
(uit Frank Verhallen, Van veel te veel een spaarzaam deel, 1993)

Frans Halsema (1939-1984) zong een door Michel van der Plas geschreven parodie op ‘Suzanne’ van Herman van Veen.

Alsnog, toch, vooralsnog en dan nog
R. den Hertog - Tilburg

Marijke Heijloo schrijft in de rubriek ‘Gesignaleerd’ in het aprilnummer over een nieuw gebruik van alsnog, namelijk in de betekenis ‘toch’ of ‘vooralsnog’. Ze geeft hierbij voorbeelden als ‘Maar als-

[p. 161]

nog moet je naar school’ en ‘Alsnog zal dat percentage niet veel hoger worden.’ Je kunt alsnog hier inderdaad vervangen door toch, maar niet zonder meer door vooralsnog.

Je kunt het ook door iets anders vervangen, iets wat zelfs veel op alsnog lijkt: dan nog. ‘Maar dan nog moet je naar school’, ‘Dan nog zal dat percentage niet veel hoger worden.’ Alleen in haar voorbeeld ‘en dan kun je alsnog beleefd doen’ lukt dat niet, omdat dan al in het begin van de zin staat; het wordt dan ‘en dan kun je nog beleefd doen’ of ‘en dan nog kun je beleefd doen’. Dan en als worden wel vaker met elkaar verward. Misschien is het ‘nieuwe’ alsnog ook wel uit zo'n verwarring ontstaan.

Verdwijnende r
Jos Manders - Elsloo

Vlak voordat ik Marc van Oostendorps artikel ‘Hoe de slot-r verdween uit het Nederlands’ (Onze Taal 2/3) las, had ik me toevallig net zitten ergeren aan die r die vooral door Hollanders (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Limburgers) bijna niet meer wordt uitgesproken. Het was bij Pauw & Witteman (op maandag 31 maart) dat ik iemand hoorde zeggen: ‘Louis van Gaal heeft nazistische trekken.’ Op deze harde beschuldiging werd tot mijn verbazing niet gereageerd. Later in het gesprek bleek dat waarschijnlijk niet nazistisch was bedoeld maar narcistisch. Deze misvatting werd nog versterkt doordat er ook nog een tweede taalergernis van mij in het woord voorkwam, namelijk het als een z uitspreken van s-klanken.