Onze Taal. Jaargang 77

[p. 75]

Guus Middag
Zong
Dom, lomp & famous

Waarom zingt Eva de Roovere ‘Jij is lastig’ en ‘fantastig’? En de jongens van Opgezwolle ‘proef die woofer’? En hoe komt het dat dit zo bijzonder klinkt? In zijn rubriek ‘Zong’ staat Guus Middag stil bij de taal en de poëzie die te horen is in allerlei Nederlandstalige liedjes, oud en nieuw.

Het was in de herfst. Ik stond weer eens gedachteloos met mijn afwasborstel de afwas te borstelen, toen het vanuit de radio langzaam tot mij doordrong: een drenzerig jengelnummertje, onrustig, met veel verschillende stemmen, gilletjes en uithalen, en een ouderwets orgeltje eronder. Het leek mij een Engelstalig hitje uit het begin van de jaren zestig. Maar toen ik beter luisterde, ving ik warempel enkele Nederlandse woorden op, in een onwaarschijnlijk snel raptempo uitgesproken. Zo te horen was het lied ook op allerlei plekken verknipt en van maskerende bliepjes voorzien. Censuur! Zoals altijd maakt censuur nieuwsgierig naar het gecensureerde, dus al spoedig bevond ik mij, de handen nog vol schuim, achter de zoekmachine - om er al snel achter te komen dat ik had geluisterd naar ‘Dom, lomp & famous’, het (toen nog) nieuwe nummer van The Opposites. Dat het zo ouderwets had geklonken was niet vreemd, want het bleek gebaseerd op ‘Liar, Liar’, uit 1965, van The Castaways, een klassieker uit het genre van de garagerock.

■Propvol

The Opposites (De Tegenstellingen) worden gevormd door een lange blanke en een kleine donkere jongen. De eerste is Twan van Steenhoven, ook wel bekend als Twannes, of Big2, uit Heiloo. De tweede is Willem de Bruin, ook wel Willy uit het dorp Noordeinde, a.k.a. De Polderneger. Zoals uit de namen en de bijnamen en ook uit de titel van het lied al blijkt, zit er veel Engels in het Nederlands van The Opposites. En anders maken de uitroepen waarmee het nummer begint dat wel duidelijk: ‘Big2 op de beat!’, ‘Check it out!’ en ‘OK!’

Daarna mag Dio, een van de gastsprekers, van wal steken. ‘Wie ben ik?’, roept Dio, en hij weet zelf het antwoord al: ‘Ik ben de shit van al die rappers hier!’ Ook hij stopt veel Engels in zijn lyrics. ‘Al die chicks willen chillen met een click, maar de click die is te ver van hier!’ Dit alles ruim binnen de twee seconden uitgesproken. Zo propvol is het hele nummer. Het is niet in een paar trefwoorden te vatten. Er is om te beginnen, zoals het hoort in snelle hiphopnummers, de presentatie van de beschikbare genot- en roesmiddelen: binnen een paar regels passeren bier, xtc, cocaïne en Hennessy. Dan zijn er, bij wijze van geurvlag, de uitgaansgelegenheden, zoals de Jimmy Woo. En de dansmodes, en alle kritiek erop: ‘Ik doe geen jumpstyle, ik doe Big2-style.’

En de meisjes, te onderscheiden in chicks, bitches, sletjes en schatjes. Er is, zoals ook wel vaker in dit genre, de nodige kritiek op de meisjes. De ene keer zijn ze te lelijk, en dan hebben ze ook nog het lef om te denken dat ze wel even met een van de zangers mee naar huis (‘mee naar me crib’) mogen. De andere keer zijn ze weer niet toeschietelijk genoeg: ‘Hee schatje, word niet boos als ik effetjes nu aan je zit.’ Soms is het koosgedrag van de zangers zelf onvoorspelbaar. Ik citeer Big2: ‘Ik ben aardig, veel te aardig, dus daarom roep ik: fuck'n bitch.’

■Imponeergedrag

The Opposites: Twannes (I.) en De Polderneger.
foto: Yamandu Roos

Het is natuurlijk allemaal ruige straattaal, met het bijbehorende ruige imponeergedrag. Het heeft ook alles van een clublied, bedoeld om de groepsidentiteit te bevestigen. ‘Zo zijn wij’, dat klinkt tussen de regels door. En ook: ‘We laten ons door niemand de wet voorschrijven.’ Intussen is het ook allemaal wel weer zo grof en overdreven dat het niet moeilijk is er een parodie op alle Amerikaanse gangstarapclichés in te zien, inclusief alle seksuele beledigingen. ‘Ik ben de baas en ik vind je aardig’, horen we een van de rappers zeggen, gevolgd door het bevel ‘laat je kop maar verdwijnen tussen mijn benen.’ Let vooral ook op het liefkozende woord ‘kop’. Zo valt ook te verklaren dat steeds weer de weinig verheffende refreinregel terugkeert: ‘Ik ben dom, lomp en famous’, gezongen met een nare hoge kinderstem. Als er al domme blondjes bestaan, dan zijn dit de mannelijke tegenhangers ervan: domme lomperiken, en nog beroemd ook.

Hun domheid en hun lompheid komt tot een hoogtepunt in de belachelijke regel die steeds weer op de refreinregel volgt: ‘Bitches zitten aan m'n penis!’ Het klinkt bijna als een noodkreet. Let intussen op het gemankeerde rijm ‘famous’ - ‘penis’, de ongemakkelijke combinatie van het Engelse straatscheldwoord ‘bitches’ en de Latijnse medische genitaalaanduiding ‘penis’, en de onbeholpen omschrijving ‘zitten aan’ voor de toch zo gewenste bevredigingshandeling. Het effect is grappig. De hele pimp-bitch-ho-blingbling-macho-cultuur wordt hier belachelijk gemaakt, althans voor de goede verstaander. Die ene zenderbaas dacht er anders over. Hij verving op de radio alle penissen door bliepjes, en vestigde er zo juist de aandacht op - zeker die van de gedachteloos luisterende afwasser.

Voor de videoclip van dit nummer zie www.onzetaal.nl/tijdschr/zong.php.