Onze Taal. Jaargang 77

[p. 70]

Reacties

Onze Taal biedt aan elke lezer de mogelijkheid tot reageren. Stuur uw reactie indien mogelijk per e-mail naar: [e-mail], of anders naar: Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. Voor bijdragen aan deze rubriek gelden de volgende richtlijnen:

•	Formuleer uw reactie kort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden).
•	Geef in de tekst duidelijk aan op welk artikel u reageert.
•	Stel uw bijdrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbij te halen.
•	Lever uw reactie in onder vermelding van naam, adres en (eventueel) functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistische veranderingen aanbrengen in reacties, en raadpleegt bij belangrijke wijzigingen de auteur. Reacties kunnen doorgaans pas worden geplaatst twee maanden na het nummer waarop u reageert. Niet geplaatste reacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffende artikel.

Ga koken niet van GeenStijl
Marcel Uljee - Amersfoort

Het decembernummer heb ik weer met veel plezier gelezen, maar ik zou graag één passage corrigeren. In zijn artikel ‘Ongezien de tyfus’, over het taalgebruik op de website GeenStijl, constateert Ton den Boon dat het GeenStijl-jargon doordringt in andere media. Als voorbeeld noemt hij de uitdrukking ‘Minister, ga koken.’ Maar dat is, ere wie ere toekomt, een toespeling op de beruchte opmerking die Pim Fortuyn verslaggever Wouke van Scherrenburg in 2002 toebeet na een kritische vraag over zijn gedrag: ‘Mevrouwtje, ga lekker naar huis, koken, veel beter’ - nog voordat GeenStijl bestond dus.

Groot Dictee der NT2
dr. J. de Rooij - Nijmegen

Het artikel over het dictee voor anderstaligen (‘Met het woord horizon gingen de meesten de mist in’, Onze Taal november) was interessant. Het dictee lijkt me een uitstekend initiatief. Maar waarom heet het ‘Groot Dictee dér NT2’? Natuurlijk naar aanleiding van ‘Groot Dictee der Nederlandse taal’, maar dat is een foutieve analogie. Het woord taal is historisch gezien als vrouwelijk te beschouwen, en dan is der correct, maar NT2 betekent ‘Nederlands als tweede taal’, en Nederlands is een het-woord en dat is niet met der te combineren. Nederlands vraagt om van het of van of desnoods van 't als men rijm en ritme van ‘Groot Dictee der NT2’ wil handhaven.

Met sint-juttemis
Joke Spits - Vught

In de decemberaflevering van de rubriek ‘Vraag en antwoord’ werd de vraag behandeld waar de uitdrukking met sint-juttemis vandaan komt. Het antwoord vermeldt dat de oorspronkelijke versie luidde: met sint-juttemis, als de kalveren op het ijs dansen. Ik hoorde de uitdrukking in mijn jeugd vaker dan me lief was, maar bij ons in Alkmaar was hij nóg langer, namelijk: met sint-juttemis, als de kalveren met de blote poten op het ijs dansen.

Kipsalon
Ad van der Kouwe - Schiedam

In het decembernummer van Onze Taal beschrijft Kees van der Zwan hoe kapsalon er een betekenis bij heeft gekregen. Tegenwoordig verwijst het woord ook naar een vooral in Rotterdam snel populair geworden gerecht: een mengsel van patat, shoarmavlees en gesmolten kaas.

Na de ‘kapsalon’ staat nu ook de ‘kipsalon’ op het menu.

Nieuwsgierig geworden bestelde ik in het Schiedamse grillrestaurant Tabor de desbetreffende schotel. Tot mijn verrassing bleek daar ook de ‘kipsalon’ op de kaart te staan: hetzelfde gerecht, echter bereid met kip in plaats van met lamsvlees. Een kleine zoektocht op internet heeft mij duidelijk gemaakt dat ook deze variant in de regio Rotterdam inmiddels gemeengoed is geworden. De culinaire en taalkundige ontwikkelingen in de shoarmabranche staan niet stil!

‘Vloeken is aangeleerd’
D.L. van Laar - Deventer

In het novembernummer las ik in de rubriek ‘Reacties’ een stukje over de slogan ‘Wie vloekt verliest’, die op een bepaald station was aangevuld met ‘En wie verliest vloekt’. Dat deed mij denken aan een eerdere poster die de Bond tegen het vloeken jarenlang gebruikte. Daarop stond een kleurige papegaai met daaronder de tekst: ‘Vloeken is aangeleerd!’ Op het station in 's-Hertogenbosch stond daar, ook jarenlang, met stift onder geschreven: ‘Bidden ook!’

De x en het maal-teken
Jeroen Lagendijk - Almere

Het novembernummer van Onze Taal bevat een interessant interview met Karel Treebus, de auteur van de Symbolenwijzer. Helaas komt hierin de oude scheiding tussen alfa's en bèta's op een vervelende manier tot uitdrukking, als Treebus zijn ergernis uitspreekt over het volgens hem overbodige gebruik van het sterretje als maalteken: ‘... het maal-teken is bij elk lettertype hetzelfde: gewoon een dwarskruisje.’

Al in de brugklas werd mij bij wiskunde het gebruik van het sterretje als maal-teken op goede gronden aangeleerd. In de wiskunde maakt men gebruik van vergelijkingen, waarbij onbekende getallen als letters geschreven worden, het liefst als x en y. Probeer dan maar eens een som op het bord voor te doen! Het verschil tussen de letter x en het maal-teken is niet te zien. Vergissingen (betekent 2xy ‘twee maal y’ of ‘twee maal x maal y’ - het maal-teken mag namelijk ook worden weggelaten) zijn dan snel gemaakt. De introductie van een sterretje als maal-teken voorkomt die ellende: 2*y verschilt duidelijk van 2xy, zelfs in mijn handschrift. Het maal-sterretje is er dus zeker niet voor niets gekomen.

Naschrift Karel Treebus

Als men in handschrift geen verschil kan maken tussen een maal-teken en een onderkast-x zegt dat misschien meer over het schrijfonderwijs van de laatste halve

[p. 71]

eeuw dan over de tegenstelling alfabèta. Ik ben nogal een bewaarderig type en bezit nog mijn oude wiskundecahiers uit beginjaren vijftig van de vorige eeuw (‘Bonloos verkrijgbaar’, staat er op het etiket!). En ik verzeker de geachte briefschrijver dat daarin nergens misverstand kan ontstaan tussen de onbekende getallen ‘iks’ en de maal-tekens. Ik heb trouwens altijd gedacht dat een alternatief voor het maal-teken × volgens de SI-aanwijzingen een punt op halve letterhoogte is. Dus dat sterretje, dat al zo veel dingen betekent, is niet nodig (zeker niet in de tekstverwerking of in druk). Dat een sterretje vergissingen zou uitsluiten, is ook niet waar, want het betekent wiskundig in de systeemtheorie ook nog eens ‘convolutie van’.

Het staat natuurlijk eenieder vrij om die asterisk op een schoolbord of in handschrift als vermenigvuldigingsteken te gebruiken, maar ik vond het toch te ver gaan om het in mijn Symbolenwijzer als correct te propageren, temeer daar de ondertitel luidt: Een praktische gids voorgedrukte tekens en symbolen. Ik hou het dus maar op alt-0215 voor een maalteken.