|
| |
| |
| |
Taalergernissen
Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail (redactie@onzetaal.nl, met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).
| |
Topcrimineel
Jaap van der Ham - Vlaardingen
Al een hele tijd erger ik mij aan het gebruik in de media van het woord topcrimineel. Voor mijn gevoel wordt top gebruikt als iets goed is. De combinatie top en crimineel versterkt mijns inziens de positieve waardering van de criminaliteit. Tegen snuiters als Holleeder wordt door sommigen opgekeken, terwijl dat toch een misdadiger is.
Enige tijd geleden heb ik hierover een e-mail gestuurd naar de bekende nieuwssite Nu.nl. Als zij dit onderwerp nu aanhalen, zetten ze topcrimineel tussen aanhalingstekens. Het kan dus wel.
| |
Afvoeren
Constant Coolsma - Utrecht
In kranten lees je geregeld over gewonden of slachtoffers die worden ‘afgevoerd’ naar verschillende ziekenhuizen. Dit in mijn ogen walgelijke gebruik van afvoeren is een belediging voor de gewonden en voor het ambulancepersoneel.
| |
Verkeerde klemtonen [1]
Dick Zeilstra - Zwolle
Philip Bloemendal zou zich in zijn graf omdraaien als hij dit zou horen, maar de Nederlandse taal klinkt al jarenlang zo: ‘De sérieuze ántiquair die als fánatieke fínanciële dírecteur pópulaire óriginele Pálestijnse próducten kocht, had wel índividuele pólitieke ádvocaten.’ Vanwaar die rare gekte om bij elk woord de klemtoon op de eerste lettergreep te leggen, terwijl hij daar niet hoort?
Nieuwslezer Philip Bloemendal (1918-1999).
| |
Verkeerde klemtonen [2]
L.J. Elzinga - Amstelveen
Ik erger me eraan dat zo veel woorden - zelfs door autochtone nieuwslezers - op de verkeerde lettergreep beklemtoond worden. Ik noteerde ‘St.-Michielsgestél’, ‘werklóós’, ‘Schiphól’, ‘aanwíj́zingen’, ‘aandeelhoudersvergádering’, ‘torpedobóótjager’, ‘bewegingsvríj́heid’, ‘Heemskérk’ en ‘Hoogvlíét’.
| |
Geld ophoesten
E. Hey-de Herder - Zeist
De uitdrukking geld ophoesten stoort mij altijd bijzonder. Ze wordt zelfs gebruikt in gevallen waarin je dat niet van de spreker zou verwachten omdat zijn of haar taalgebruik verder onberispelijk is. Men kan toch spreken van geld dat ‘opgebracht’ moet worden, en als men wil aangeven dat dat met enige moeite gepaard gaat, van geld dat ‘bijeengeschraapt’ moet worden?
| |
‘Sweer’
Annigje Leighton-van Leeuwen - Kudelstaart
In heel veel programma's op radio en televisie hebben mensen het over ‘sweer’; het lijkt wel of niemand meer ‘sfeer’ kan zeggen. Het is jammer dat door de slechte uitspraak van veel woorden de Nederlandse taal verarmt.
| |
‘Sjwitsj’
E.E. Pattynama
Wat mij steeds meer opvalt, is hoe Nederlanders de begin-s uitspreken in woorden als speech, switch en smash. Het zou interessant zijn te onderzoeken waarom deze woorden worden uitgesproken als ‘sjpietsj’, ‘sjwitsj’ en ‘sjmesj’ in plaats van met een gewone s, en of dit nog uit te roeien is.
| |
‘Azielzoekers’
J. Winter - Zeist
Een woord dat nieuwslezers van het tv-journaal niet meer kunnen uitspreken, is asielzoekers. Dat wordt constant ‘azielzoekers’, uitgesproken met een z. Ook vooraanstaande personen uit onze maatschappij spreken uitsluitend over ‘aziel’. De uitspraak staat zo zelfs al vermeld in de grote Van Dale.
Vroeger brachten wij een hondje nog naar het ‘asiel’. Wat mij betreft is daar sindsdien niets in veranderd, maar wie ben ik?
Cappuccino of ‘kappetsjieno’?
Foto: Wenzel Schürmann
| |
‘Kappetsjieno’
Arie Snoek - Rotterdam
Het is nog niet eens zo heel lang geleden dat cappuccino (sterke Italiaanse espressokoffie met opgeschuimde melk erop, en soms wat cacaopoeder) alleen werd geserveerd in bijvoorbeeld pizzeria's en Italiaanse ijssalons. Tegenwoordig kun je het werkelijk overal bestellen - al is wat je dan krijgt steeds vaker weinig méér dan een laf brouwsel van slappe filterkoffie met wat warme melk. Ook flink vernederlandst is de uitspraak van het woord. ‘Kappetsjieno’ hoor je overal, in plaats van ‘kappoetsjieno’. Een mooi voorbeeld van hoe de vorm de inhoud volgt, zullen we maar zeggen.
| |
‘Lang gaat 'ie leven’
M. Van Emmerik-Jongenelen - Den Haag
In de juni-aflevering van deze rubriek heeft de heer Snoek het over de overdreven uiting van geruststelling ‘Gaat helemaal goed komen’, waar je nog niet zo lang geleden te horen kreeg: ‘Komt in orde.’
Niet alleen die versterking valt op, maar ook het gebruik van gaan. Alles gaat tegenwoordig gepaard met dat werkwoord, bijvoorbeeld in situaties waarin we vroeger simpelweg in de tegenwoordige tijd spraken (‘Dat komt goed’) of gebruikmaakten van het hulpwerkwoord zullen (‘Dat zal goed komen’). Straks moeten we op verjaardagen nog zingen: ‘Lang gaat-ie leven.’
| |
Diegene
S.M. Huijbregsen-van de Werfhorst - Utrecht
Bijna dagelijks lees ik met afgrijzen in allerlei gedrukte - dus officiële - lectuur taalkundige wangedrochten, zoals 24 maart jl. in De Telegraaf: ‘Iemand heeft buikpijn en na onderzoek blijkt dat diegene al jarenlang rondloopt met een tangetje (...).’ Ik dacht dat diegene altijd gevolgd moet worden door een bepaling, beginnend met die. Heb ik iets gemist van de taalkundige ontwikkeling van het Nederlands?
| |
| |
| |
Een iemand
Koen van de Kar - Gouda
Sinds een jaar of drie valt mij het rap toenemende gebruik van iemand of iets als zelfstandig naamwoord op. Dit leidt tot lelijke manieren van zeggen als: ‘Ik zal dat aan een ander iemand moeten vragen’ (in plaats van ‘Ik zal dat aan iemand anders moeten vragen’) of ‘Ik vind zo'n herdenking een mooi iets’ (voor ‘Ik vind zo'n herdenking iets moois’). Ook hoor ik ‘Er was één iemand die zijn mond opendeed’ in plaats van ‘Er was er één die (...).’
Inmiddels hoor ik deze formulering in alle uithoeken van het land, en, voorzover ik dat kan beoordelen, in alle lagen van de bevolking. Is de ‘oude’ grammatica in dezen voor menigeen te moeilijk, met die s achter het bijvoeglijk naamwoord (zoals in iets moois), en met dat twee keer er (‘Er was er één die...’)?
Het meervoud van de formulering komt me dan wel weer grappig voor. Voorlopig voelt twee iemanden toch echt fout, laat staan twee ietsen.
‘Genootschap, doe er wat aan!’
| |
Een voorbeeld bijvoorbeeld
A.B. Hobbel - Hekelingen
Een kleine ergernis. Ik hoorde het vroeger wat vaker dan tegenwoordig, maar onlangs kwam het dialoogje weer eens voorbij op de tv.
Vraag: ‘Geef eens een voorbeeld?’
Antwoord: ‘Een voorbeeld is bijvoorbeeld (...).’
| |
Onhelder
Reinder Statema - Sassenheim
Wat is er gebeurd met het woord duidelijk? Steeds meer hoor en zie ik het woord helder als alternatief, maar vaak is dat niet zo duidelijk als het woord duidelijk. Bij het woord helder denk ik aan fris en schoon, transparant misschien. Duidelijk associeer ik met begrip.
Begin mei las ik in nrc.next dat er iets ‘onhelder’ was. Het was de eerste keer dat ik dat woord las en ik vroeg me af of het een bestaand woord was. Het kwam op mij over als een zelfverzonnen woord. Maar internet geeft mij daar ongelijk in: 21.800 maal komt het daar volgens Google voor. Is het te laat om het terug te draaien?
|
|
Auteursrechtelijk beschermd