|
| |
| |
| |
Taalergernissen
Hoort of ziet u taalverschijnselen die u lelijk, verwerpelijk, leuk, nieuw of anderszins opmerkelijk vindt? Laat het ons dan weten. Liefst per e-mail (redactie@onzetaal.nl, met vermelding van uw adres) of anders per reguliere post (Redactie Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag).
De jury van Het beste idee van Nederland, het tv-programma vol ideeën met Engelse namen.
Foto: SBS
| |
Ex-pierement?
Frans Lisman - Velp
Het is opvallend hoe vaak experiment en experimenteren fout worden uitgesproken (en soms ook geschreven), namelijk als ‘expirement’ en ‘expirementeren’. Met expireren (‘vervallen, aflopen’) hebben deze woorden echt niets te maken.
Het ezelsbruggetje staat in de titel boven dit stukje: hoed u voor het afgedankte draaiorgel!
| |
Symbool staan voor
Christine van Ham-de Vries - Delfgauw
Even leek de contaminatie symbool staan voor uit het geschreven taalgebruik verdwenen te zijn, maar nu kom ik haar steeds weer tegen. In de brief die het programmaboekje van het Holland Festival 2007 begeleidde, stond bijvoorbeeld: ‘De openingsen slotavond staan symbool voor het internationale topniveau (...)’. En in maart trof ik de constructie tweemaal aan in NRC Handelsblad: ‘Alsof het nog niet genoeg was staan Gilbert en Doretta nu symbool voor een groeiende Amerikaanse hypotheekcrisis (...)’ en ‘Volgens architect Rozie staat de tot hostel omgebouwde gevangenis symbool voor de transformatie van Slovenië (...)’.
Waarom niet staat model voor, is symbolisch voor of is een symbool van? Moet ik een taalfout van de soort die vroeger bij mij op school een doodzonde was, nu maar accepteren als een ontwikkeling van de taal? Ik vrees dat ik daartoe niet in staat ben!
| |
Te populair
Ruchama Hagenaar - Leiden
Ik erger me aan het gebruik van allerlei populaire termen in nieuwsbulletins op de radio. Enkele voorbeelden: een verdachte die een stoffelijk overschot in het bos heeft ‘gedumpt’ in plaats van ‘achtergelaten’, automobilisten die ‘in de fout gaan’ in plaats van ‘de regels overtreden’, een ‘stel’ dat door de politie is aangehouden (waarom niet paar of echtpaar?), ministers die ‘balen’ van een voorstel, de Belastingdienst die is ‘platgebeld’, en ga zo maar door.
| |
‘Goede’ ideeën
H. Peter Smaling - Amstelveen
Binnenkort begint SBS met een nieuw seizoen van het tv-programma Het beste idee van Nederland. Een jury toetst daarin de ideeën van allerlei kandidaten, die stuk voor stuk een nieuw product bedacht hebben voor de Nederlandse markt. Welke ideeën vorig seizoen (toen het programma nog werd uitgezonden door Veronica) allemaal de revue passeerden? Een kleine greep: The Shopping Key, Bottoms Up, Nailpolish Saver, Keyhole Finder, Highlights Kam, Natural Air, Bike Multi Carrier, Magic Shop Bag, 2-Easy, Always Spray, Chip 2 Chip, Shopstick, Resofree en Roller Controller.
Wat een overdaad aan Engelse terminologie. Het zal mijn leeftijd (61) wel zijn...
| |
Richting
Mieke Faddegon - Amsterdam
Tegenwoordig worden veel voorzetsels vervangen door het nieuwe voorzetsel richting. De burgemeester verklaart iets richting de raad; hij verantwoordt zich richting de burger, maar richting de secretaris spreekt hij zijn ongenoegen uit omdat de jaarrekening niet tijdig richting de provincie is gezonden. Op mijn werk proberen we klagende burgers zo veel mogelijk direct telefonisch te benaderen. Dus ‘nemen wij de telefoon op richting de burger’.
Maar waarom zou ik dit melden bij het Genootschap Onze Taal? Taal verandert nu eenmaal. Uit NRC Handelsblad van 2 april jongstleden over het 75-jarig bestaan van het genootschap: ‘[Onze Taal-directeur] Smulders is ervan overtuigd dat de koerswijziging richting een iets luchtiger tijdschrift de verklaring is voor het succes van Onze Taal.’
| |
‘Beatix’
Marie- Cécile Moerdijk - Lommel- Kolonie, België
De r wordt volgens velen uitgesproken als een j (werken wordt ‘wejukku’). Hare Majesteit heeft wat de r betreft dé oplossing. Ze zegt dingen als ‘met gote dankbaaheid’ en ‘kestwensen’. Ze laat die r dus gewoon weg!
| |
Troepen
R.S. van der Kamp - Bussum
Wat mij al jaren ergert, is het misbruik van het woord troepen in de pers. ‘Amerika stuurt nog eens 10.000 troepen naar Irak.’ Bedoeld wordt 10.000 mensen, maar zolang niet wordt gezegd uit hoeveel mensen één troep bestaat, tast je als lezer eigenlijk in het duister. Zou het een gevolg van feministische invloed zijn dat journalisten liever niet spreken over ‘10.000 man troepen’, of is het gewoon gemakzucht?
| |
Maakindustrie
H.H. Kreulen - ex-docent en vertaler Engels
Het Engelse woord industry heeft een veel ruimere betekenis dan het Nederlandse industrie, dat altijd in een context van fabrieken wordt gebruikt. Het Engelse equivalent betekent meer iets als ‘bedrijfstak’, ‘branche’, en heeft dus altijd een ander woord ervóór nodig: tourism industry, sex industry, etc. Dat heeft ons in de Nederlandse pers (klakkeloze) vertalingen opgeleverd als toeristenindustrie, amusementsindustrie, hotelindustrie en seksindustrie. Ik hoorde dezer dagen een deskundige uit de bankwereld in het openbaar zelfs spreken over ‘de bankindustrie’, terwijl wij toch de beschikking hebben over gebruikelijke termen als het bankwezen en het bankbedrijf.
| |
| |
Ook andere Engelse termen worden te letterlijk vertaald. In een kop in een groot landelijk dagblad was onlangs sprake van een ‘automaker’. Dat woord roept in het Nederlands de vraag op of zo iemand fabriceert of repareert. (Het bleek overigens om een autofabrikant te gaan.) Zonder een purist te willen zijn, vind ik dat dit verschijnsel aan de kaak gesteld dient te worden.
| |
Literatuurmaker?
Cor Nelisse - Rotterdam
Voor iemand die radio- of tv-programma's presenteert, regisseert of produceert, hadden we al de vreselijke woorden radiomaker en televisiemaker, beide inmiddels lang en breed ingeburgerd - al vul ik ze in gedachten nog altijd aan met: ‘Ook voor al uw wasmachinereparaties.’
Toen kwam het zo mogelijk nog ergere theatermaker (net als radio- en televisiemaker steeds vaker nóg verder afgevlakt tot maker), dat intussen ook al in de grote Van Dale is opgenomen. Wat staat ons nog meer te wachten? Musicalmaker? Pantomimemaker? Balletmaker? Operamaker? Literatuurmaker? Ik hoop het allemaal niet mee te maken.
| |
Een stap maken
Mevr. J. Meijers - Middelburg
Als 69-jarige die graag een Engels boek leest, valt het me op dat er in onze taal heel veel letterlijk uit het Engels wordt vertaald, wat taalarmoede tot gevolg heeft. Degenen die zich hieraan bezondigen, komt men voortdurend tegen in de media. Het gaat vaak om hooggeplaatste personen die voor hun vak het Engels hanteren.
Een akkoord sluiten wordt bij hen een akkoord maken, offers brengen wordt offers maken en een stap zetten wordt een stap maken. Ook wordt er geen koffie meer ‘gezet’, geen vrede meer ‘gesloten’ en geen vooruitgang meer ‘geboekt’. Koffie, vrede en vooruitgang worden tegenwoordig alleen nog maar ‘gemaakt’. En laatst hoorde ik een Belgische minister op de radio zeggen dat hij geen regering zou willen ‘maken’ met Geert Wilders. Dit alles is nog maar het topje van de ijsberg.
| |
Engelse menukaart
Bob Molenaar - Den Haag
Onlangs lunchte ik in het café van de Kunsthal in Rotterdam. Dit wordt blijkens een opdruk op de servetten uitgebaat door Maître Frédéric Catering & More, en deze combinatie van ouderwets en modern snobisme had het etablissement van uitsluitend Engelstalige menukaarten voorzien. Ik heb het atheneum destijds weliswaar verlaten met een 9 voor Engels, maar dit kon ik niet laten passeren.
Na enig aandringen wist de serveerster van achter de bar een beduimelde Nederlandstalige menukaart op te duiken. En waar de Engelse exemplaren waren gelamineerd met degelijke kunststof, moest het Nederlandse vod het doen met een bedekking van dichtgesealde boterhamzakjes. De lunch was prima, daar niet van, maar míj́ zien ze daar niet meer.
‘Genootschap, doe er wat aan!’
| |
Uitspraak Belgische plaatsnamen
Roald Poortmans - Antwerpen
Reeds decennialang erger ik me stierlijk aan het taalgebruik op de Nederlandse radio. Onlangs werd de directeur van een technische school in het Belgische Dinant met een mes aangevallen door een 16-jarige leerling. Al zijn de gebeurtenissen zeer treurig, toch viel mij als Vlaming meteen op dat in het Nederlandse radiojournaal de plaatsnaam Dinant werd uitgesproken als [Dienang], op z'n Frans dus. De in Vlaanderen, en dus in het Nederlands, gebruikelijke uitspraak is [Dinant]. De Nederlandse nieuwsdienst heeft het toch ook niet over de Elfstedentocht van Ljouwert naar Ljouwert?
| |
Bredeschool
Bas Hageman - Apeldoorn
De afgelopen maanden werkte ik aan een binnenkort te verschijnen compacte spellinggids, waarvoor ik veel medewerking heb gekregen van het Instituut voor Nederlandse Lexicografie (INL) in Leiden. Een van de kwesties waarover we moesten beslissen was de schrijfwijze van brede school/Brede School/BredeSchool/bredeschool - een woord dat iets betekent als ‘school met buitenschoolse activiteiten (zoals opvang, jeugdgezondheidszorg, sportfaciliteiten en ouderencursussen)’. Vooralsnog ontbreekt het in Van Dale, het Groene Boekje (van de Nederlandse Taalunie) en het Witte Boekje (van het Genootschap Onze Taal).
Tot mijn leedwezen heb ik het INL er niet van kunnen overtuigen dat de juiste spelling bredeschool is; het instituut verkoos de schrijfwijze brede school. De analogie met hogeschool, kleuterschool, ambachtsschool, enz. acht men niet sterk genoeg, terwijl men het ongerief van de dubbele betekenis (brede school kan immers ook een breed gebouw aanduiden) minder zwaar vindt wegen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd