Hom of kuit
Je of jij taboe in teksten voor een algemeen publiek
Frank Jansen
Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt maandelijks zo'n kwestie. Hij steekt daarbij zijn eigen mening niet onder stoelen of banken, en eindigt telkens met een stelling, waarop u kunt reageren.
In zakelijke teksten (folders, advertenties, handleidingen, etc.) is het gebruikelijk om de lezer aan te spreken, en wel met u: ‘U lacht en er ontstaan rimpels.’ Aanspreken met je of jij is voorbehouden aan teksten voor jongeren, in de Tina bijvoorbeeld, en andere meidenbladen. De teksten van IKEA (‘Haal hier je gratis catalogus’) komen bij een deel van het oudere publiek dan ook vrijpostig over.
Is die tijd voorbij? Het lijkt er wel op. Hanny Vermaas geeft in haar recent verschenen populaire werkje Mag ik u tutoyeren? reeksen voorbeelden van teksten waarin de lezer getutoyeerd wordt. Ook blijkt uit experimenten dat het voor de waardering van een tekst, de bron ervan en de inhoud niets uitmaakt of de lezer met je dan wel u wordt aangesproken. Dat geldt voor jongeren net zo goed als voor ouderen.
Sinds jaar en dag spreekt IKEA zijn klanten consequent aan met je en jij. Een deel van het oudere publiek vindt dat te vrijpostig.
Hier past een ander fenomeen bij dat mogelijk van de laatste tijd is: in teksten worden u en je door elkaar heen gebruikt. Vooral komt het voor dat er een verschil in aanspreekvorm bestaat tussen de kop en de rest van de tekst:
| - | Wie, wat en waar was u in een vorig leven? (...) Om daarop een antwoord te krijgen vul je hieronder uw huidige geboortedatum in. |
| - | Ben jij de zwakste schakel? (...) Laten we eens kijken wat uw intellectueel niveau is. |
| - | Iets voor jou? (...) Heeft u de nieuwe website van de Utrechtse natuur- en milieuorganisaties al gezien? |
Mij valt zoiets (nog) op. Ik geef ook de voorkeur aan teksten waarin ik met u aangesproken word, maar ja, ik ben de vijftig gepasseerd. Mijn vraag is dan ook: wat vindt u van de volgende stelling? (Mocht u per post reageren of uw stem toelichten op www.onzetaal.nl/homofkuit, wilt u dan uw leeftijd erbij vermelden?)
In teksten voor een algemeen publiek hoort de lezer aangesproken te worden met u.
Bent u het eens of oneens met deze stelling? Breng voor 20 september uw stem uit op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. U kunt ook per post reageren; stuur een briefkaart met ‘Je/jij mag in algemene tekst’ of ‘Geen je/jij in algemene tekst’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag van de stemming.
Auteursrechtelijk beschermd