Onze Taal. Jaargang 73

Spaan
Tappen
Henk Spaan

Net als René Appel en Rob Schoonen, de auteurs van het stuk over straattaal in het juninummer van Onze Taal, kreeg ik de beschikking over een lijst van straatwoorden. Die van mij wordt gebruikt door de Rotterdamse recherche, die aanvankelijk moeite had met het afluisteren van telefoongesprekken. Ze begrepen gewoon de helft niet. Het woord afluisteren is trouwens wel heel ouderwets, evenals aftappen. Het aftappen van een telefoongesprek is ‘een tap’. Bij een tap heb je een verklarende woordenlijst nodig.

Dit zijn termen voor politie: 5-0, wouten, slangen, scouto, scotoe, pigs, po po, kit, ibahas (wat door de spellingcorrector hardnekkig wordt veranderd in baas), jakes en balizie.

Hier valt kit op, een woord dat volgens mij al voorkomt in Kruimeltje, of aanverwante Ciske de rat-lectuur. Wouten is een stokoud woord uit Utrecht. Er zijn stemmen die beweren dat de beide archaïsche termen door de Rotterdamse straatjongens worden gebruikt om de politie in de maling te nemen. Dat zou wel een zeer groot lexicologisch historisch besef veronderstellen.

Ook geld stimuleert de verbale creativiteit.

1000 euro = doezoe.

100 euro = barkie.

50 euro = bankoe.

25 euro = tjawa.

10 euro = donnie.

En een 10-eurobiljet = Dolly.

In de lijst komt Masterdam voor, waarmee Amsterdam wordt bedoeld. In het jaar 2000 heeft Nike ter gelegenheid van het Europees Kampioenschap voetbal zo veel mogelijk plaatsnaamborden overgeplakt om Amsterdam te veranderen in Masterdam. Het had te maken met de vermeende superioriteit van het Amsterdamse straatvoetbal. Het woord klinkt artificieel, alsof het inderdaad door een copywriter is bedacht. In tegenstelling tot veel levendiger termen als:

heuken, ‘feesten’;

bosjes, ‘uitgeluld’;

balhaar, ‘sukkel’.

En mijn favoriete straatwoord: klefbessen, ‘op de bank voor de buis zitten’.

Overigens verschaft tappen allang niet meer de meeste informatie aan hen die op boevenjacht zijn. Het spoor dat het gebruik van mobiele telefoons achterlaat, zegt in veel gevallen beduidend meer dan gesproken taal - ook als dat gedecodeerde straattaal is.