Onze Taal. Jaargang 73

[p. 106]

InZicht
Raymond Noë

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Weg met het Engels

De Haarlemse dichter-dominee Samuel Ampzing (1590-1632) was een fervent bestrijder van Franse en Latijnse leenwoorden in het zeventiende-eeuwse Nederlands. Hij is enige jaren geleden gereïncarneerd als boegbeeld van het Ampzing Genootschap, dat zich op satirische wijze afzet tegen de vele Engelse leenwoorden in onze taal. Het genootschap laat Ampzing vooral optreden in strips en cartoons, die nu zijn samengebracht in een vrij luxueus uitgevoerd boek. Behalve de tekeningen bevat dit Vleesch noch fish woordenboek een flinke lijst met zowel serieus bedoelde als nogal melige alternatieven voor Engelse woorden, plus een aantal tekstbijdragen, van onder anderen Drs. P en Lennaert Nijgh. Het boek gaat vergezeld van een cd met daarop een toespraak van Ampzing en vier anti-Engelse liedjes. Zie ook: www.ampzing.nl.

Vleesch noch fish woordenboek kost €17,95 (met cd) of €16,95 (zonder cd). Het is te koop in boekhandels in Haarlem. Het kan ook besteld worden bij het secretariaat van het Ampzing Genootschap: telefoon 023 - 527 37 86, e-mail: [e-mail]. ISBN 90 808466 19

Kantoorteksten

Stukken beter schrijven van Natasja Loomans en Johannes de Geus is een handleiding voor de kantoorschrijver die zijn schrijfvaardigheid wil vergroten. De eerste hoofdstukken behandelen het schrijfproces. Aan bod komen onder meer schrijfdoelen, lezergerichtheid, stijl, structuur en illustraties. In de tweede helft van het boek laten de auteurs aan de hand van voorbeelden zien waar je bij het schrijven van de meest voorkomende kantoorteksten (slechtnieuwsbrieven, notulen, offertes, adviesrapporten, et cetera) op moet letten. Het boek bevat veel tips en checklists.

Stukken beter schrijven is een uitgave van Thema en kost €18,50 (ingenaaid, 169 blz.). ISBN 90 5871 104 8

Neerlandistiek

Vorig jaar hield de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN) - de vereniging van neerlandici die in het buitenland Nederlands doceren - het vijftiende Colloquium Neerlandicum, onder de titel ‘Neerlandistiek de grenzen voorbij’. De onlangs verschenen, lijvige congresbundel bevat 34 artikelen, die gegroepeerd zijn rond vier thema's: nieuwe media, leermiddelen, vertalen en ‘grenzen’ (waarmee een aantal wel zeer uiteenlopende taal- en letterkundige bijdragen onder één noemer gebracht wordt).

Neerlandistiek de grenzen voorbij onder redactie van Arie J. Gelderblom e.a. is een uitgave van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek en kost €18,-. (ingenaaid, 560 blz.). Het boek is te bestellen bij de IVN: telefoon: 0172 - 51 82 43; e-mail: [e-mail].
ISBN 90 72870 07 7

Brussels

Het Brussels behoort tot de Brabantse dialecten, maar neemt binnen deze groep een aparte positie in door het veelvuldig gebruik van (aangepaste) Franse woorden en door een kenmerkende verbuiging en vervoeging van (werk)woorden. Deze grammaticale verschijnselen, plus de typerende aspecten van de Brusselse uitspraak, worden per woordsoort (zelfstandig en bijvoeglijk naamwoord, lidwoord, telwoord, et cetera) beschreven in Grammatica van het Brussels van Sera De Vriendt, voormalig hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Vrije Universiteit Brussel. Het boek is ook geschikt voor de taalkundig geïnteresseerde leek.

Grammatica van het Brussels is een uitgave van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (KANTL) en de Academie van het Brussels, en kost €7,80 (ingenaaid, 110 blz.). Het kan besteld worden bij het secretariaat van de KANTL, tel.: [phone]; e-mail: [e-mail]. ISBN 90 72474 511

Duowoorden

Het Nederlands kent vele woordcombinaties die uit twee vaste delen bestaan en altijd in een vaste volgorde voorkomen, zoals wis en waarachtig, schade en schande, stoffer en blik, et cetera. Taalpublicist Wim Daniëls heeft enige honderden van dit soort duo's verzameld in zijn Duoboek. Behalve woordduo's bevat het boek ook een lange lijst met naamduo's, zoals Dido en Aeneas, De Vries en Te Winkel, en Adriaan en Olivier. Alle woord- en naamduo's worden van een korte uitleg voorzien. In de inleiding geeft Daniëls antwoord op de vraag waarom dit soort woordparen altijd in een vaste volgorde voorkomen.

Duoboek is een uitgave van Het Spectrum en kost €9,95 (gelijmd, 148 blz.). ISBN 90 274 9054 6

Giphart-woorden

Ronald Giphart is een schrijver die graag en vaak nieuwe, zelfbedachte woorden en uitdrukkingen in zijn boeken verwerkt. Zo vaak zelfs dat al die nieuwvormingen tezamen ruim genoeg bleken voor een woordenboekje. Het werd samengesteld door Wim Daniëls, en het bevat ruim achthonderd woorden die alle kort van tekst en uitleg worden voorzien. In de inleiding geeft Daniëls ook een indeling naar vormingsprocédé - zo zijn er ‘faceliftwoorden’ (woorden die door een kleine verschrijving een nieuwe dimensie krijgen, zoals roemruft en achterbanks), samenstellingen (metafoorrot, bruutmeisje), eponiemen (kousbroekje) en purismen (doodlijn, benedenladen) - en een indeling op thema (seks, uiterlijk, eten, enzovoort). Het lexicon wordt aangevuld met een aparte lijst van ruim honderd van de puntigste aforismen en oneliners uit Gipharts werk.

Giphtaal. De woordvondsten van Ronald Giphart is een uitgave van Podium en kost €10,- (gelijmd, 158 blz.).
ISBN 90 5759 106 5

Filosofische oneliners

Sinds 1998 loopt in Filosofie magazine de serie ‘Westerse mantra's’, waarin telkens een gevleugelde uitspraak van een filosoof wordt uitgelegd en toegelicht. Dertig afleveringen uit die serie zijn nu gebundeld in De wereld tussen haakjes. De populair-wetenschappelijke artikelen behandelen ook steeds leven en werk van de desbetreffende filosoof, en vormen zodoende tezamen ‘een alternatieve geschiedenis van de filosofie’, van Plato tot Sloterdijk. Aan bod komen onder meer ‘De hel, dat zijn de anderen’ (Sartre), ‘Politiek getuigt van het niets’ (Lyotard), ‘Filosofie kan niet volkomen gelukkig maken’ (Aquino) en ‘Over

[p. 107]

smaak valt wel te twisten’ (Kant). Bevat een register.

De wereld tussen haakjes. De mooiste zinnen uit de filosofie van Coen Simon is een uitgave van Veen magazines en kost €24,95 (gebonden, 136 blz.).
ISBN 90 76988 17 X

Spelling oefenen

In 2002 verscheen het Handboek spelling van Johan De Schryver en Anneke Neijt (zie ‘InZicht’ van november 2002). Op basis van dit boek heeft De Schryver nu een cd-rom gemaakt waarmee de theorie door het maken van oefeningen in de praktijk gebracht kan worden. Het computerprogramma maakt in een eerste ronde een analyse van de sterke en zwakke kanten van de ‘cursist’, waarna het de verdere vragen toespitst op de onderwerpen die verbetering behoeven. Na ieder antwoord van de cursist geeft het programma een toelichting. Onderwerpen die geoefend kunnen worden, zijn onder meer afbreken, tweeklanken, tussenletters, werkwoorden en hoofdletters. Tijdens het maken van de oefeningen - die gericht zijn op leerlingen uit het voortgezet onderwijs - kan de cursist op ieder moment om uitleg of aanvullende informatie vragen.

Software Nederlandse spelling is een uitgave van Wolters Plantyn en kost €40,- (exclusief porto). In Nederland is de cd-rom moeilijk verkrijgbaar; belangstellenden kunnen hem bestellen bij de uitgever (telefoon: 00 3215 36 36 36; website www.woltersplantyn.be).
ISBN 90 301 7701 2

Typografie

In het Tilburgse Scryption, museum voor schriftelijke communicatie, zijn de komende maanden twee nieuwe tentoonstellingen te zien. De eerste geeft een overzicht van het werk van René Knip, die al tien jaar vooral ‘ruimtelijke alfabetten’ ontwerpt. Zijn letters zijn geïnspireerd door architectuur en landschap, en worden vooral op locatie - op straat en in gebouwen - toegepast. De tweede tentoonstelling gaat over de (lange) geschiedenis en de achtergronden van het @-teken, oftewel het apenstaartje. Bij beide tentoonstellingen verschijnt een catalogus. De tentoonstelling over René Knip (‘Het ABC van ARK’) loopt tot en met 30 mei. De tentoonstelling over het @-teken (‘Het Apenstaartje@ Scryption’) loopt van 17 april tot en met 5 september. Zie voor meer informatie www.scryption.nl. Adres: Spoorlaan 434a, Tilburg.

Debatteren in bedrijven

Peter van der Geer en Rik Peters behandelen in In plaats van praten de mogelijkheden om door middel van debat (‘discussie’) en dialoog (‘gesprek’) de communicatie binnen een bedrijf te verbeteren. Ze bespreken de (on)mogelijkheden van debat en dialoog en de vraag hoe ze in de praktijk kunnen worden toegepast. De theorie wordt aangevuld met voorbeelden, oefeningen en tips.

In plaats van praten. Debat en dialoog bij veranderprocessen is een uitgave van Het Spectrum en kost €19,95 (gebonden, 126 blz.). ISBN 90 274 9395 2

Spreekwoorden

In Al draagt een aap een gouden ring worden circa zevenhonderd spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegden uitgelegd voor kinderen vanaf negen jaar. Ze zijn thematisch gerangschikt (‘sport en spel’, ‘namen’, ‘meten en wegen’, et cetera) en worden elk voorzien van een korte uitleg van de betekenis, plus eventueel een toelichting op de historische achtergrond ervan. Het boek bevat een alfabetisch register.

Al draagt een aap een gouden ring... Spreekwoordenboek van Hubert van Marum is een uitgave van KIT Publishers en kost €11,- (gelijmd, 96 blz.).
ISBN 90 6832 966 9