Tamtam
Redactie Onze Taal
Taal verloedert volgens Nederlanders
‘Ik vind hun als onderwerp nog steeds akelig klinken, maar het zou geen verslechtering zijn van onze taal. Waarschijnlijk zullen toekomstige generaties het heel gewoon vinden.’ Dit schreef de taalkundige Joop van der Horst ruim vijftien jaar geleden in Onze Taal. En daarna bleef het voornamelijk stil.
Iedereen die de afgelopen twee maanden weleens de tv aanzette of een krant opensloeg, heeft gemerkt dat het onlangs anders is gegaan. Het begon allemaal op een symposium over de toekomst van het Nederlands, dat begin oktober werd gehouden ter gelegenheid van het afscheid van dialectoloog Jan Stroop van de Universiteit van Amsterdam. Nadat enkele taalkundigen daar hadden beweerd dat constructies als groter als, het boek wat ik lees en ook hun hebben over een jaar of tien weleens heel normaal zouden kunnen zijn, barstte de discussie los over dergelijke taalveranderingen, vaak ook gewoon ‘taalverloedering’ genoemd. Op tv en in kranten gaven allerlei taalgebruikers (onder wie ook veel intellectuelen) hun - meestal afkeurende - mening. Zo zei minister Maria van der Hoeven in het Algemeen Dagblad: ‘Ik begrijp ook wel dat taal leeft, maar dit soort fouten moeten we niet toestaan.’
Net toen de gemoederen wat leken te bedaren, presenteerde NFO Trendbox de resultaten van een eigen onderzoek. Een enquête wees uit dat ruim de helft van alle Nederlanders vindt dat de taal ‘verloedert’, driekwart dat de meeste Nederlanders geen foutloze brief meer kunnen schrijven en - opvallend genoeg - 80% dat de eigen beheersing van het Nederlands wél in orde is.
Niet iedereen was somber over deze cijfers. Taalcolumnist Peter Burger schrijft in het Algemeen Dagblad dat er altijd al werd ‘gefoeterd op taalverloedering’. En bovendien: ‘Klachten over verloedering bewijzen dat een taal leeft. Sprekers van dode talen klagen niet. Laten we de mopperaars dus koesteren als kanaries in een kolenmijn. Pas als ze zwijgen is er echt iets mis.’
Bronnen: Onze Taal, de Volkskrant, NRC Handelsblad, Algemeen Dagblad, NOS Journaal, NOVA, persbericht NFO Trendbox. B&W
Inhaalslag. Allochtone leerlingen lopen langzaam hun taalachterstand op autochtone leerlingen in, maar ze verlaten de basisschool nog altijd met een gemiddelde achterstand van twee jaar, die hun in hun verdere schoolcarrière vaak opbreekt - aldus de Rapportage minderheden 2003 van het Sociaal en Cultureel Planbureau. (de Volkskrant)
Turkse les. De meerderheid van de Tweede Kamer keerde zich tegen het plan van de Utrechtse St. Gerardus Majella Mavo om Turks als verplicht schoolvak te introduceren. Hoewel de onderwijsinspectie en minister Van der Hoeven van Onderwijs geen bezwaren zagen, kwam de school na enkele dagen - naar eigen zeggen uit financiële overwegingen - toch van het plan terug, (de Volkskrant, Utrechts Nieuwsblad)
Turk. De Marokkaanse schrijver Mohammed Benzakour wil dat de gemeente Zwijndrecht de straatnaam Turk wijzigt. Volgens Benzakour ondervinden de bewoners, toevalligerwijs vooral Turken, veel hinder van die naam. De gemeente zal nu aan het straatnaambordje toevoegen dat de naam te danken is aan het gelijknamige tuinbedrijf dat vroeger in die straat gevestigd was. (Contrast, Nu.nl)
Prof. dr. B.C. Damsteegt, emeritus hoogleraar Nederlandse taalkunde aan de Universiteit van Leiden, is op 26 oktober op 88-jarige leeftijd overleden. Damsteegt publiceerde in 1948 het bekende en veelgebruikte taaladviesboek In de doolhof van het Nederlands, en twee jaar geleden werd zijn dissertatie uit 1942, Nieuwe Spiegel der Zeevaart, opnieuw uitgegeven. (Mare, Neder-L)
Beurtbalkje. De kijkers van Omroep Gelderland kozen massaal voor beurtbalkje als aanduiding voor het ‘volgendeklantbalkje’ in de supermarkt. In 1997 werd dit woord ook in Onze Taal als beste alternatief gekozen. (Omroep Gelderland)
Tiktak. Volgens minister voor Vreemdelingenzaken Rita Verdonk kunnen oudkomers best zelf werken aan hun taalvaardigheid, bijvoorbeeld ‘door naar tv-programma's als Tiktak of Sesamstraat te kijken’. Tiktak is een programma voor een- en tweejarigen waarin geen woord wordt gesproken. (Het Parool)
Vlaamse politici. Uit een analyse van het taalgebruik van 38 Vlaamse politici blijkt dat jonge politici Vlaamser spreken dan hun oudere collega's. Volgens de onderzoekster doen ze dat bewust, omdat ze liever een sympathiek en gezellig imago hebben dan een uitstraling van vertrouwen en gezag. (De Standaard)
Mirna Godett, de premier van de Nederlandse Antillen, bezocht in oktober Nederland en ontving op Curaçao Thom de Graaf. Ondanks eerdere berichten dat ze zich voortaan alleen nog maar zou bedienen van het Papiaments (zie ook ‘Tamtam’ oktober), heeft ze toch Nederlands gesproken. (Leeuwarder Courant, Antillenhuis)
Kindernamen. Volgens naamkundige Doreen Gerritzen zegt de naam van een kind soms iets over het inkomen van de ouders. Zo geven welgestelde ouders hun dochters vaker een naam die eindigt op een e en vaker een Franse naam; in de lagere inkomensklasse zijn namen op een a populairder. (De Limburger)
Taal op internet. Van de honderd populairste websites onder Nederlanders zijn er volgens onderzoeksbureau Multiscope 84 Nederlandstalig. Uit ander onderzoek kwam naar voren dat het Nederlands op wereldniveau de tiende taal is op weblogs. Het Engels staat op nummer één. (Multiscope, Nu.nl, Automatiseringsgids, NITLE blog census)
Koppelingen naar de originele berichten staan op de internetpagina www.onzetaal.nl/tamtam; let wel: internetkoppelingen verouderen snel. Op onze website staat iedere dag vers taalnieuws.
Auteursrechtelijk beschermd