Onze Taal. Jaargang 72

[Vervolg Hom of kuit]

opbouw en de inhoudelijke leegheid van zijn volzinnen. Een voorbeeld ontleen ik aan de zogenoemde ‘Balkenende-praatgenerator’: ‘Als het gaat om vragen op het gebied van een daadkrachtige overheid mag nadrukkelijk worden gesteld dat de vertegenwoordigende democratie hier de verantwoordelijkheid hoort op te pakken.’

Tegen die kritiek valt wel wat in te brengen. Balkenende slikt hooguit iets meer lettergrepen in dan wij allemaal doen. Wie zegt er bijvoorbeeld voluit ‘op een gegeven moment’? En die stereotiepe opbouw van zinnen met een voorzin die het onderwerp benoemt (‘Als het gaat om...’), heeft die niet ook voordelen? De spreker kan nog even nadenken over wat hij eigenlijk vindt en de hoorder weet al waar het over zal gaan.

Maar belangrijker is dat het taalgebruik van de premier onmiskenbaar is vooruitgegaan. Hij praat minder snel, en maakt minder gebruik van die clichématige voorzinnen. De ideale spreker is Balkenende nog niet. Daarvoor is zijn dictie te weinig vloeiend, met te veel horten en stoten, alsof hij zich forceert. Maar misschien is dat wel Balkenendes ware stijl, een stijl die past bij het enigszins opgeschroefde vertoon van fermheid en daadkracht dat ook uit zijn lichaamshouding spreekt.

Is de verbetering te danken aan René Appel en andere critici? Ik denk het niet. Waarschijnlijk zijn we getuige van de geleidelijke aanpassingen die iedereen doormaakt die aan een nieuwe rol aan het wennen is. De critici van Balkenende recenseerden de premiers première. Wij horen nu de gerijpte versie.

Daarom luidt de stelling deze keer:

We moeten ophouden met zeuren over Balkenendes taalgebruik.

Bent u het eens of oneens met deze stelling? Breng voor 24 november uw stem uit op onze website: www.onzetaal.nl. U kunt ook per post reageren; stuur een briefkaart met ‘We moeten ophouden met zeuren over Balkenendes taalgebruik’ of ‘We mogen best blijven zeuren over Balkenendes taalgebruik’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag van de stemming.

Op onze website staan verwijzingen naar allerlei achtergrondinformatie over dit onderwerp.

Uitslag vorige stemming

Stel dat je mensen wilt uitnodigen op je feestje maar niet wilt dat ze hun kinderen meenemen. Hoe kun je dat op een aardige manier vertellen? Een aanstaand bruidspaar had een indirecte formulering gekozen, die ongeveer zo luidde: ‘Wij houden zo veel van kinderen dat we ze het niet willen aandoen om al te lang stil te moeten zitten.’ Naar mijn mening verdiende een directere formulering de voorkeur.

Dat was de aanleiding voor de stelling van oktober: een verbod moet zo direct mogelijk geformuleerd worden. Blijkbaar vinden de lezers zo'n beleefdheidsprobleem niet al te inspirerend, er waren namelijk maar 127 mensen die reageerden. De verhouding tussen voor- en tegenstanders was wel opmerkelijk: een ruime meerderheid van 107 (84%) is het met de stelling eens, slechts 20 inzenders zijn voorstander van de indirecte formulering. Het is verleidelijk om deze verhouding te verbinden aan het zelfbeeld van de Nederlanders als een volk dat prijs stelt op eerlijkheid, ook (of liever: juist) als het slecht nieuws betreft.