Hom of kuit
Andere talen niet verbieden
Frank Jansen
Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt maandelijks zo'n kwestie. Hij steekt daarbij zijn eigen mening niet onder stoelen of banken, en eindigt telkens met een stelling, waarop u kunt reageren.
Enkele zwarte scholen gebieden hun scholieren op school altijd Nederlands te spreken. Dit verbod op hun moedertaal is bedoeld om hun vaardigheid in het Nederlands te vergroten. Is dat een goede maatregel?
Nee. Hoezeer ik het ook met het doel eens ben, het middel stuit me tegen de borst. Allereerst vind ik: men verbiede elkaars taal niet. De maatregel doet denken aan de manier waarop eertijds in Frankrijk de standaardtaal erin geramd werd: zo gauw Bretonse of dialectsprekende kinderen betrapt werden op iets anders dan Frans, stond hun een lijfstraf te wachten. Als je ervoor wilt zorgen dat kinderen onze taal associëren met onmacht, straf en vernedering, dan moet je het zo doen.
Maar er zijn ook rationelere argumenten tegen de maatregel. Als we spreken, hebben we eigenlijk een contractje met elkaar. Het voornaamste onderdeel daarvan is dat we ons voornemen de ander zo goed mogelijk te begrijpen en ons best doen hem ons te laten begrijpen. Daaruit vloeit voort dat mensen de taal kiezen die het best bij hen en hun gesprekspartner past. Welke taal dat is, kunnen die scholieren best zelf beslissen en dat moeten we dan ook aan henzelf overlaten.
Verder kan de maatregel ertoe leiden dat scholieren helemaal niets meer zeggen, in welke taal dan ook. Misschien is dat de ultieme wensdroom van de vermoeide leraar, maar voor ieder ander lijkt me dat geen winst: de verstomde scholieren zullen er zeker niet beter van gaan praten, en hun klasgenoten komen er niet achter wat er in hen omgaat. Daar komt bij dat een scholier die door zijn gebrekkige kennis van het Nederlands iets van de lesstof niet begrijpt, er vóór alles baat bij heeft dat een klasgenoot hem in zijn moedertaal te hulp schiet.
Kortom, het lijkt me beter dat een leraar die twee leerlingen ‘betrapt’ op het spreken van Berbers, ze uitnodigt om het in het Nederlands te herhalen. Dan kunnen ook anderen het volgen, en het verhoogt het taalvaardigheidspeil ook nog eens.
Daarom luidt de stelling deze keer:
We moeten scholieren niet verbieden gebruik te maken van andere talen dan het Nederlands.
Bent u het eens of oneens met deze stelling? Breng voor 17 april uw stem uit op onze website: www.onzetaal.nl. U kunt ook per post reageren; stuur een briefkaart met ‘Andere talen niet verbieden’ of ‘Andere talen verbieden’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag van de stemming.
Auteursrechtelijk beschermd