|
| |
| |
| |
InZicht
Raymond Noë
InZicht licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten.
Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Alfabet
De kracht van het alfabet is de eenvoud ervan, plus het vermogen zich aan elke taal aan te passen - aldus de Britse historicus John Man. In zijn boek Alfa bèta beschrijft hij het succesverhaal van het alfabet, vanaf het vermoedelijke ontstaan ervan, zo'n vierduizend jaar geleden in Egypte, tot de verschillende soorten die vandaag de dag geschreven worden. Daarbij volgt hij vooral de tak die via de Feniciërs, Grieken en Romeinen tot het westerse alfabet geleid heeft. In dit populair-wetenschappelijke betoog (tal van weetjes en anekdotes) schenkt Man ook veel aandacht aan het archeologische onderzoek dat geholpen heeft de geschiedenis van het alfabet te ontrafelen.
Alfa bèta. Hoe ons alfabet vormgaf aan de westerse beschaving werd vertaald door Fred Hendriks; het is een uitgave van Tirion en kost f 38,01/€17,25 (ingenaaid, 279 blz.). ISBN 90 4390 210 1
| |
Twents idioom
In 1979 publiceerde G.J.H. Dijkhuis zijn gerenommeerde Twents in woord en gebruik, een woordenboek van het Twents. Het onlangs verschenen Wat (nog) niet in Dijkhuis staat is bedoeld als aanvulling hierop. Het boek is samengesteld uit de stukjes over Twentse woorden en uitdrukkingen die André Hottenhuis sinds 1986 geschreven heeft voor De Twentsche Courant Tubantia. Hierin gaat hij wat breedvoeriger op de lemma's in dan in een woordenboek gebruikelijk is, en vaak behandelt hij ook historische en volkskundige aspecten. De stukjes bevatten informatie over betekenis, oorsprong en gebruik van de woorden, alsook over varianten en verwante termen (die via het register zijn terug te vinden). Elk van de circa duizend lemma's is voorzien van een voorbeeldzin plus vertaling. Het boek is geïllustreerd met potloodtekeningen van Hans Leuverink en bevat als extra een lijst met onregelmatige Twentse werkwoorden.
Wat (nog) niet in Dijkhuis staat van A.L. Hottenhuis is een uitgave van Uitgeverij Smit van 1876 Hengelo en kost f 49,50/€22,46 (gebonden, met stofomslag, 443 blz.). ISBN 90 6289 585 9
| |
Grammatica
Grammatica van het hedendaags Nederlands van Wim Klooster is een boek voor de ‘geïnteresseerde leek’. Het is ‘een grammatica (...) zoals tegenwoordig een eerstejaars student Nederlands nog geacht wordt zich eigen te kunnen maken, waarbij er veiligheidshalve maar van wordt uitgegaan dat hij zo goed als niets van grammatica op school heeft geleerd’. Het bevat ‘een becommentarieerd overzicht van het stelsel van grammaticale begrippen’, dat is opgedeeld in de onderwerpen woordsoorten, zinsdelen, samengestelde zinnen en algemene verschijnselen. Bovendien zijn twee korte hoofdstukken over klankleer en woordvorming opgenomen, en zelfs ook een hoofdstuk met grammaticale taaladviezen. De bijlagen omvatten onder meer een overzicht van de vervoeging van werkwoorden en een lijst met Franse, Duitse, Engelse en Latijnse namen van grammaticale termen.
Grammatica van het hedendaags Nederlands. Een volledig overzicht is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost f 77,12/€35,00 (gebonden, 411 blz.). ISBN 90 12 09024 5
| |
Barbarismen
Barbarismen zijn woorden en uitdrukkingen die min of meer letterlijk vertaald uit een andere taal zijn overgenomen. Bas Hageman heeft in zijn Barbarismenwoordenboek ruim 1600 van dergelijke woorden en uitdrukkingen bijeengebracht. Bij elk lemma wordt informatie gegeven over de herkomst en het gebruik ervan, en over Nederlandse alternatieven. Zo'n dertig barbarismen krijgen in een kort intermezzo een wat uitgebreidere toelichting. In de inleiding op de woordenlijst beschrijft Hageman kort enkele taalkundige en maatschappelijke aspecten van het barbarisme, en voorts noemt hij hierin wat absolute cijfers en percentages. In het novembernummer van Onze Taal besteedde Harry Cohen al uitgebreid aandacht aan dit boek.
Barbarismenwoordenboek. Hoe Nederlands is uw Nederlands nog? verscheen in het Taalfonds van L.J. Veen en kost f 36,90/€16,74 (ingenaaid, 224 blz.).
ISBN 90 204 5737 3
| |
Vlaamse woordenschat
Het Vlaams dialectenwoordenboek van Herman J. Claeys bevat zo'n 14.000 woorden uit de dialecten die in Vlaanderen gesproken worden: het Brabants, het Limburgs en het Vlaams. Behalve de gebruikelijke lexicografische gegevens over de trefwoorden bevatten de artikelen ook eventuele etymologische bijzonderheden en informatie over de verwantschap met andere dialectwoorden. Waar nodig zijn voorbeeldzinnen toegevoegd, afkomstig uit het repertoire van dialectzangers. Een substantieel deel van alle trefwoorden bestaat overigens uit (voor de Vlaamse dialecten kenmerkende) gallicismen, hetgeen Claeys bij de presentatie van zijn boek deed opmerken: ‘Wat typisch Vlaams heet te zijn, is dus eigenlijk Frans.’
Vlaams dialectenwoordenboek is een uitgave van Artus en kost Bfr. 968/f 52,89/€24,- (gebonden, 623 blz.).
ISBN 90 804539 51
| |
Chronologisch woordenboek
Het Chronologisch woordenboek is de handelseditie van het proefschrift waarop etymologe Nicoline van der Sijs onlangs promoveerde. Dit omvangrijke boek bevat een enorme hoeveelheid informatie over de herkomst en datering van Nederlandse woorden. De eigenlijke chronologische woordenlijst is pas te vinden op bladzijde 585. Daaraan vooraf gaan vier hoofdstukken over de door Van der Sijs gevolgde werkwijze, het bronnenmateriaal, de herkomst van Nederlandse woorden en de chronologie van woorden binnen bepaalde thema's als religie, scheepvaart, kunst en communicatie. Het boek wordt afgesloten met een alfabetisch register van ruim 250 bladzijden. In het januarinummer van Onze Taal zal Marc van Oostendorp uitvoeri- | |
| |
ger op Van der Sijs' proefschrift ingaan. Lezers van Onze Taal kunnen het boek met korting bestellen (zie blz. 337).
Chronologisch woordenboek. De ouderdom en herkomst van onze woorden en betekenissen is een uitgave van L.J. Veen en kost f 125,-/€56,72 (gebonden, met stofomslag, 1164 blz.). ISBN 90 204 2045 3
| |
Meertaligheid
De Colombiaanse Amira Armenta verhuisde naar Europa en later naar de Verenigde Staten, en moest daar Frans, Nederlands en Engels leren om in het dagelijks leven te kunnen functioneren. In haar boek Een nieuwe tong beschrijft ze hoe die talen haar persoonlijkheid beïnvloedden, hoe ze haar gedrag, relaties en haar leven veranderden en hoe ze moest worstelen om zich in de nieuwe taal te handhaven. Meertaligheid is een handige en nuttige verworvenheid, schrijft Armenta in het voorwoord van haar boek, maar alleen als je dagelijks je moedertaal kunt spreken.
Een nieuwe tong is een uitgave van Meulenhoff en kost f 33,06/€15,- (gelijmd, 143 blz.). ISBN 90 290 7054 4
| |
Gebarentaalkalender
Om de gebarentaal onder een breed publiek bekendheid te geven, produceerden drie doveninstituten de Gebarenscheurkalender 2002. Op elk blaadje van de kalender staat het gebaar voor een bepaald begrip uitgebeeld, en elke maand is er een blaadje waarop kort iets over gebarentaal verteld wordt.
Gebarenscheurkalender 2002 is een uitgave van Van Tricht en kost f 25,34/€11,50.
ISBN 90 73460 67 0
| |
Etymologisch woordenboek op internet
De eerste gedeelten van het Groot etymologisch woordenboek van het Nederlands (EWN) zijn sinds vorige maand op internet te raadplegen. De letter A is vrijwel compleet, de B en de C gedeeltelijk. De artikelen bij de lemma's geven onder meer informatie over de vorm- en betekenisontwikkeling en de datering, alsmede over de datering van vorm- en betekenisveranderingen. Het EWN is te vinden op http://iiasnt.leidenuniv.nl/ied/index2.html (linkerkolom).
|
|
Auteursrechtelijk beschermd