Onze Taal. Jaargang 70

[p. 351]

‘Ik ken u toch ergens van?’
Receptievaardigheden voor beginners

Arjan Broere - communicatietrainer bij GITP Medezeggenschap

Ze staan weer voor de deur: de kerstborrel, de eindejaarsbijeenkomst en niet te vergeten de nieuwjaarsreceptie. Hoe slaan we ons erdoorheen? En hoe kunnen we er misschien zelfs goed garen bij spinnen?

December is de receptiemaand bij uitstek. Maar voor lang niet iedereen zijn de kerst-, oudjaars- en nieuwjaarsbijeenkomsten een pretje. En zelfs degenen die er niet tegen opzien, worden geplaagd door tal van vragen. Hoe voorkom ik dat ik alleen kom te staan? En wat doe ik als ik tegen mijn zin opgescheept kom te zitten met de allersaaiste gast? Tijd voor een praktijkles. Komaan: glas op heuphoogte, en met vriendelijke oogcontact-zoekende blik het zaaltje in.

Actieveluistermodus

Een beginnersfout: u komt binnen, ziet zo snel geen bekenden en spreekt iemand aan die ook wat rond staat te kijken. Als het eens zo makkelijk was! De alleenstaande was natuurlijk alleenstaand omdat de anderen niet langer geïnteresseerd waren in zijn verhandelingen over parkeergarages in Helmond of de maagklachten van zijn Mechelse herder. Nu zit u vast aan de verkeerde persoon! Geen paniek en volg de instructies nauwkeurig. Ga in de actieveluistermodus (knik, hum en zeg af en toe ‘nou’, met een mengeling van verbazing en bevestiging) en begin de omgeving te scannen, op zoek naar iemand die interessanter is. Op recepties is het niet onbeleefd wat rusteloos buiten het eigen gesprek te kijken. Speel dat u oogcontact maakt (opgetrokken wenkbrauw, glimlach) en verwijder u van uw gesprekspartner met: ‘Sorry, maar die meneer moet ik even spreken.’ Op recepties is niemand echt van iemand. Loop met uitgestoken hand af op de persoon van wie u méér verwacht. Niemand zal de uitgestoken hand weigeren. Wees ook vooral niet bang voor clichés en open het gesprek met bijvoorbeeld: ‘Ik ken u toch ergens van?’ Kijk de ander daarbij doordringend aan, terwijl u zogenaamd uw geheugen afspeurt. Laat de ander diverse sociale kringen noemen waar u eventueel ook een rol in speelt. Voorlopig bent u onder de pannen.

Mocht u andermaal een verkeerde gesprekspartner hebben, dan is het opnieuw zaak te ontsnappen. Uw telefoon gaat! Trilstand. Vandaar. Op recepties hoeft u nooit terug naar uw ‘oude plek’, dus u mag na uw ‘telefoongesprek’ zomaar ergens anders gaan staan. Sterker nog: het schijnt zelfs de bedoeling te zijn om te ‘mengen’ (‘mingle’ zeggen de Amerikanen).

IJselijke stilte

Soms is het ook nodig aansluiting te vinden bij een gezelschapje. Hoe pakt u dat aan? U loopt met een glaasje rond en taxeert links en rechts de aanwezigen die staan opgesteld rond de ‘statafels’. De kringen hebben de rijen gesloten. Vragen of u mee mag doen? Een perifeer groepslid benaderen voor een gesprekje? Het kan veiliger en simpeler: u reikt over kringleden heen om uw lege glas weg te zetten of een handvol nootjes te pakken. De kring wijkt, u maakt tijdens de reikende beweging wat oogcontact en gaat actief luisteren, en hupsakee: u staat in de kring en doet lekker mee.

Ook als u de gewenste gesprekspartners hebt gevonden, kan het gebeuren dat de conversatie niet wil vlotten. Er wordt hunkerend buiten de kring gekeken, naar schoenpunten gestaard. Er valt een ‘ja, ja’. IJselijke stilte! U kunt dan vragen gaan stellen (‘Hoe is het?’ ‘Nog goede films gezien?’), maar in deze sfeer zal niemand van wal steken en is de kans groot dat u eenwoordantwoorden krijgt die doodvallen. Ga nu over op onderwerpen die niet de structuur van een echt gesprek vragen, maar beperkt kunnen blijven tot het over en weer opsommen van feitjes, tips en weetjes. Bij mannen werkt het om de mogelijkheid tot enige rivaliteit in de onderwerpskeuze mee te nemen, zodat het opsnijden kan beginnen. Bedenk wat die onderwerpen voor dit specifieke gezelschap zouden kunnen zijn: voetbal, auto's, fiscale tips, vakantiebestemmingen, wijn, muziek, kinderen.

Mocht dit alles niet werken, dan is er nóg een uitweg: de anekdote of, wat robuuster, de mop. Deze korte verhalen zijn ‘stand alone’-vertellingen, die zonder repliek kunnen. Het bijkomende voordeel is dat de ene mop of anekdote de andere oproept. Bij het vernemen van een sleutelwoord meldt u terloops: ‘Daar heb ik nog een aardig verhaal over.’ Taxeer het gezelschap en kom met een vertelling die voldoende gekruid is. Wees in elk geval zuinig met het ingrediënt ‘assertiviteit’ (niet een ‘zij zei’-‘ik zei’-verhaal, waarin met name wat ‘ik zei’ niet mals is) en houd het netjes. Als na de pointe het gezelschap glimlacht, lacht of buldert, gaat u kalmpjes over op een volgend verhaal, tenzij iemand anders in het ontdooiende gezelschap een bijdrage wil leveren. U zult merken dat de ene petite histoire op de andere volgt en degenen die geen bijdrage leveren zich gaan verontschuldigen met ‘Ik kan ze nooit onthouden.’

Als het goed is, bent u nu lekker op dreef. Het is nu alleen nog zaak de tijd goed in de gaten te houden. Een receptie heeft geen echte afloop, climax of ontknoping. Op een gegeven moment is het gewoon afgelopen. En wanneer mag ú weg? Dat is eigenlijk simpel: als de mensen die ertoe doen, hebben gezien dat u er was. Op dat moment loopt u gewoon de deur uit. Misschien mompelt u tegen achterblijvers nog iets over babysit, parkeermeter of theaterkaartjes.