Onze Taal. Jaargang 59

[p. 192]

[Mededelingen]

□ □ □ □ □ □ □ □

PCUdB

■ Waar waren we ook alweer gebleven? ■ Juist, ik weet het weer. Ik had u beloofd in dit of een volgend nummer mijn verklarende theorie uiteen te zetten over een eigenaardige constructie, mij onder de ogen gebracht - of liever in het oor gefluisterd - door de heer Warmenhoven. ■ Het was deze constructie: mijn man komt iedere avond dronken thuis maar daarom hou ik wel van hem. ■ Letterlijk geïnterpreteerd staat er dat de bezigster van deze uitspraak van haar man houdt, omdat hij iedere avond dronken thuiskomt, wat niet de bedoeling zal zijn. ■ Daarom wordt hier gebruikt in de betekenis van toch, desondanks.

■ Misschien zegt u nu dat dit weer gewoon een staaltje van taalverwording is, maar er blijkt toch meer aan de hand te zijn dan dat alleen. Iedereen bij wie ik navraag heb gedaan, acht de constructie op het eerste gezicht aanvaardbaar in de ‘onlogische’ interpretatie. En dan vraag ik u en u vraagt mij af: hoe is dit alles zo gekomen?

■ Volgens mij is de ellende destijds begonnen met de Ster-reclame die een of ander tussendoortje als volgt aanprees: *** om een uur of vier, en ze eten er straks niet minder om. (Gaat u mij alstublieft niet vertellen dat er niet om in deze betekenis al veel eerder werd gebruikt; weet u niet dat ik het bijzonder vervelend vind om tegengesproken te worden?) ■ Niet zozeer dat hierdoor de eetgewoonten van Nederland definitief verloederd zijn, maar u voelt het al: de zin betekent niet Daarom eten ze niet minder, maar Het is niet zo dat ze daarom minder eten. En daarmee wordt er niet om ongeveer hetzelfde als toch niet en van er niet om naar daarom niet is een kleine stap. ■ Dit alles mag: het woordje niet mag net zo goed een deel van een zin (ze eten minder) als de hele zin (ze eten daarom minder) ontkennen. ■ Maar wat gebeurt er nu tot onze verbazing (althans tot dat wat onze verbazing zou behoren te zijn)? ■ Kennelijk redeneert men zo: als daarom niet hetzelfde betekent als toch niet, dan moet daarom wel hetzelfde betekenen als toch wel. ■ Graag zou ik op de hoogte gesteld worden van soortgelijke uitspraken waar de logische conclusie niet niet = wel in een context tot enigszins absurde resultaten leidt.

■ Goed, we gaan over tot andere onderwerpen. ■ Het nieuwste gallicisme is cohabitatie in de betekenis van samenwoning, waar de normale betekenis die de Nederlandse woordenboeken ons geven, geslachtsverkeer is.

A. van der Vlist uit Rosmalen stuurt een folder met de volgende tekst: Bureau EG-liaison gaat verhuizen naar Grote Marktstraat 43 in Den Haag/ cohabitatie met Stipt en Eureka per 1 oktober 1990. ■ Die Stipt en Eureka toch: ik vraag me af of zij reeds cohabiteerden of ook pas per 1 oktober een liaison aangaan. ■ En passant vraag ik me af sinds wanneer, ik zou bijna zeggen per wanneer, per 1 oktober 1990 ‘met ingang van 1 oktober 1990’ betekent. Men houde mij ten goede: het is verre van mij het voorzetsel in deze betekenis te willen afwijzen, maar feit is dat het Woordenboek der Nederlandsche Taal dit gebruik van per niet kent onder de tientallen voorbeelden die het opsomt. Anderzijds vermelden de grote Van Dale en de Hedendaagse Van Dale de betekenis ‘met ingang van’ wel, en geven weinig origineel precies hetzelfde voorbeeld: de regelingen worden per 1 februari van kracht. Hetgeen mij doet vermoeden dat dit taalgebruik te danken is aan de verfrissende kracht van de overheidstaal. ■ F. Tijssen uit Rotterdam geeft twee voorbeelden van verwarrend taalgebruik. In Monitor, uitgave van het Academisch Ziekenhuis te Rotterdam, staat ‘Met boren, beitelen en met schroeven en platen werden botbreuken hersteld.’ Verwarrend, aldus F.T., omdat er zelfstandige naamwoorden en werkwoorden op één lijn worden gesteld. Dat is zo, maar aardig is dat het probleem in een klap verdwijnt als je in plaats van beitelen, beitels zet. ■ De volgende zin, opgetekend door dezelfde F.T. uit de mond van de burgemeester van Hellevoetsluis: ‘In Hellevoetsluis kan de heer Poortvliet de lucht van zijn voorgeslacht ruiken.’ Vindingrijk als u bent, bent u ongetwijfeld in staat uw eigen commentaar te formuleren.