Het rijmschap
Meervoudig rijm
Mankeert er iets aan een rijm als Schotman/kapot kan? Je ziet het bijna dagelijks, en menigeen vindt het zelfs knap. Zo zal ook onkuisheid/huisvlijt nergens aanstoot wekken. Ook niet bij mij, als die woorden in een zangtekst voorkomen en van de melodie gelijkwaardige klemtonen meekrijgen. Normaal echter klinkt een uitgang minder sterk dan autonome woorden als vlijt en leidt, en evenals in Schotman hebben we hier vrouwelijk rijm veeleer dan dubbelrijm. Het laatste treedt op in het militaire bevel (na een verzuchting):
(Dit leger is een pan, en wel een
Toe, leg dat breiwerk neer en los een
U vindt dit slakje misschien het zout niet waard. Toch moeten we ergens de grens leggen, en dan maar liefst vooraan, want intellectual/hen-peck'd you all kan er al helemaal niet mee door.
Meervoudig rijm, mits goed, heeft alle reden van bestaan. Theebuil/meesmuil mag, daar het duidelijk bedoelde onzin is. Maar in een verzendrama zou het volgende misstaan:
Helaas, zodra de onverlaat zijn ponjaard
Was Clémentine er slecht aan toe, en
baatte ook een arts niet.
Terug naar de klemtonen. In veengebied/iederéén geniet kan de accent-waarde der betrokken lettergrepen worden weergegeven met 132. Nu krijgt u enige voorbeelden van strikt klinkermatig rijm.
In het godverlaten veengebied/Rust
voorgoed nu je gebeente, Piet. Allebei
132, maar ik heb bezwaar tegen de
afwijkende medeklinker in de tweede,
eigenlijk onbeklemtoonde lettergreep;
weinigen zullen dit bezwaar delen.
Een snackbar in het veengebied/Verkocht aan 't landvolk meen'ge friet. De klemtoonverhoudingen 132-231 zijn ongelijk, en dat stoort me. Alweer zal de afkeuring verre van algemeen zijn. Maar wat hierna komt is niet eens een twijfelgeval. Wie voelde zich thuis in het veengebied?/Een turfsteker, zeker, maar een(3) Hun(1) niet(2).
Toevallig - het ging toen over iets anders - pakte Het Rijmschap onlangs uit met een mooi drierijm, t.w. fruit langs, Ben/uitgangs-n, aan het eind van twee anapestenregels. De middelste lettergrepen, beklemtoond, traden hier in de plaats van kort-kort, wat metrisch geheel aanvaardbaar is: anapest op het lest zonder vest kan best.
Wat mij betreft heeft dit onderwerp nu aandacht genoeg gekregen. Of wordt hierover volgens u te vroeg gezwegen? Vooruit dan maar, nog ééntje (aldus de dronkaard, in de kroeg gelegen):
Beluister toch steeds uw inwendige
En ook als ge dubbel rijmt, denk om de
H.H. Polzer
•
‘Laal vader nou met rust, kinderen! Vader heeft bijna vakantie. Vader moet alleen nog een stukje schrijven voor Het Rijmschap.’
De opmerkingen van Heinz over dubbelrijm...
‘Niet zo dreinen, jongens! Vader moet antwoorden op wat Oom Heinz heeft geschreven. Straks zal vader voorlezen Ophoepelen!’
De opmerkingen van Oom Heinz over dubbelrijm zijn...
‘Goed, jullie je zin! Met dat gezeur aan m'n kop kan ik niet werken. Ik zal voorlezen. Pak maar een boek met versjes, dat vindt vader leuk.’
Vier vrolijke wasbeertjes vieren feest
zoals er nog nooit een is geweest.
Zus vindt het fijn en blijft er
Robin Hood en Pietertje trekken verder.
‘Eh, hier kan vader eigenlijk niet zo goed tegen, jongens. Wat is het voor een boekje? Oh, de Robin Hood Parade, geschreven in de V.S., uitgegeven in Zuid-Nederland, gedrukt in West-Duitsland, en - dat denkt vader tenminste - vertaald in Taiwan. Hebben jullie niks anders? Oh ja, de tekeningen en versjes van Sarah Kay.’
De konijntjes kijken hun oogjes uit
naar het hondje dat loopt vooruit
Onder een boom gezeten, met het
laat Jantje, ooit zo iets geweten,
't Lieveheersbeestje op z'n knietjes
‘Zo! Zijn jullie nu tevreden? Nee? Nou, ik ook niet! Nog één boekje dan! Een Gouden Boekje: De beer in de boot, bewerkt door Han G. Hoekstra.’
(Slak nog steeds achteraan)
‘Zo is het genoeg, jongens! Meer dan genoeg! Ga nu maar buiten spelen. (In de zonnige schijn, want hoi-hoi dat is fijn.) Vader komt zó. Hij denkt dat hij heel snel klaar zal zijn met zijn bijdrage aan Onze Taal.’
Ivo de Wijs
Auteursrechtelijk beschermd