‘Maak het kort’
Dat waren volgens de legende de laatste woorden van Oldenbarnevelt tegen z'n beul. Nog altijd is dat een belangrijk gebod, zeker in de taal. Tijd is geld. Duizenden afkortingen maken het kort, al duizelt het je soms. Uit één NRC/ H-blz. pluk ik MFS, EPS, BZ, NPG, AWF, AOF, AAF, FN, UPI en - om u te troosten - NOS en CRM. Vooral de meest gebruikte woorden smeken om eenlettergrepigheid, bv. voornamen: Gerard wordt Geert, Willem Wim, Geertrui Trui en Niko Niek.
Maar als Geert en Wim zich een beetje beter voor willen doen, noemen ze zich ineens weer Gerard en Willem. En sommige autofabrikanten willen zichzelf met alle geweld automobiel-fabrikanten noemen. Waarom die aanstellerij? Het kost toch alleen maar meer neonletters en energie voor de verlichting? Iets minder kostbaar als neon- en sinterklaas- zijn gewone letters en gewone klanken. Maar waarom zeggen we niet gister i.p.v. gisteren? Het sluit zich prachtig aan bij samenstellingen als gisterochtend, gistermiddag enz., en bovendien is het even tweelettergrepig als z'n tegenpool morgen, met morgenochtend enz.
Waarom niet hei en wei tegenover de plechtstatige monstertjes heide en weide? En tree en la (en treetje en laatje met een t alstublieft). En ka (al is kaatje niet mogelijk) en chokola. Zo is friet beter als patat en schilmesje te verkiezen boven aardappelschilmesje. De Sire (Stichting ideële reclame) zou er een serie van kunnen maken. Tot slot een verzoek aan het ANP. Iedere avond weer voel ik een ondragelijke spanning tegen dat het weerbericht op de tv komt: wie zou dat vandáág meegedeeld hebben? Toch wel es iemand ánders als het KNMI zeker? Maar als iedereen het nou toch als onontkoombaar voelt dat dat KNMI weer in het spel zal zijn, dan kun je dat toch beter weglaten en inkorten? De weersverwachting van het KNMI kun je toch kort en krachtig vervangen door De Weerdienst verwacht? Weerdienst is zelfs nog een lettergreep korter als wat je bij een naburige stam wel hoort: meteo (ook een afkorting natuurlijk).
P.C. Paardekoper
hoogleraar taalkunde
Leuven
Auteursrechtelijk beschermd