ik zoveel reden heb, om de fysisch, psychisch, emotioneel en intellectueel zoveel interessantere andere sekse te vriendin te houden, volsta ik ermee, te verklaren dat Harry een fellowtravellende feminist is, of liever nog een would-be fellow-feminist. □ De moraal: het is een uitstekende zaak om voorbeeldzinnen in woordenboeken en schoolboeken op al dan niet seksistisch taalgebruik te keuren - ook juich ik het toe, als men het eigen taalgebruik in voorbeeldzinnen daarvan wenst te zuiveren, maar overdrijving naar de andere kant toe is belachelijk en dient geen enkele zaak. □ Het is u waarschijnlijk opgevallen dat het ministerie van onderwijs en wetenschappen al een term heeft uitgevonden om die overdrijving naar de andere kant in te lijven in het ministerieel beleid: positieve discriminatie. Naïef in zijn schaamteloosheid, schaamteloos in zijn naïveteit, dit woordgebruik. Weet u wat positieve discriminatie is? Tweederde van het ministerie van onderwijs bemand door vrouwen, de overige plaatsen door buitenlandse werknemers. Ik zou dat trouwens helemaal geen discriminatie noemen, maar gewoon boontje komt om zijn loontje. □ Men zegt wel eens dat het gebruik van spreekwoorden op de achtergrond raakt. Dat klopt met mijn ervaring en met de ervaring van enkelen die ik op dit punt geraadpleegd heb. Toch kennen de meeste mensen veel spreekwoorden, en weten in elk geval wat ermee bedoeld wordt. En ook worden ze dikwijls in opzettelijk verhaspelde vorm ten beste gegeven. Als het kalf verdronken is, graaf je je eigen graf. Waarom worden spreekwoorden kennelijk wel gekend, maar zelden of nooit in hun standaardvorm gebruikt? Er is maar één redelijk antwoord: omdat het taboe is, spreekwoorden te gebruiken, het wordt als oncreatief, passé, maf en wat dies meer zij beschouwd. Gelukkig, er zijn dus nog taboes te doorbreken. Laat ik er terstond mee beginnen. Als er één
schaap over de dam is, volgen er meer. □ Wat is het verschil tussen goed dat er politie is en blij dat ik rij? De laatste zin betekent ik ben blij enz. (en niet ik vind het blij); de eerste zin betekent juist ik vind het goed etc., en niet ik ben goed. Opgave: hoe moeten we de zin analyseren: mooi dat hij er met de kas vandoor ging? □ De vorige zin was een voorbeeld van een seksistisch voorbeeldzinnetje - in elk geval bevestigt zij het geijkte rollenpatroon dat aktief crimineel handelen altijd door een man geschiedt. □ Enige nummers geleden heeft in Onze Taal een kleine antologie gestaan van woorden en uitdrukkingen waarin de parallellie tussen het Nederlands en Italiaans groot was, zonder dat er sprake kon zijn van beïnvloeding via het Frans. Niet alle voorbeelden zijn even overtuigend, en niet alle zijn ze even raadselachtig - en in veel gevallen zal niet de ene taal de andere taal beïnvloed hebben, maar zullen er gemeenschappelijke oorsprongen in klassieke auteurs of bijbelteksten aan te wijzen zijn. □ Nu wil ik verder geen uitgebreid betoog wijden aan mogelijke verklaringen. Liever wil ik wijzen op een andere overeenkomst: het gebruik van het woord canto in het Italiaans, niet in de hoofdbetekenis van lied, maar in de beperkt gebruikte betekenis van kant (dall'atro canto= van de andere kant). Italianisten zullen mij tegenwerpen dat het gewone woord voor kant lato is, maar daar gaat het hier niet om. We hebben hier een klankovereenkomst die haast geen toeval kan zijn, terwijl naar mijn weten in overige talen geen woord bestaat dat op ons woord kant (in de zin van zijde, en dan niet de stof zijde maar het ruimtelijk begrip zijde, als u nog begrijpt wat ik bedoel) lijkt en ook nog die betekenis heeft.
Waarvan gaarne akte. □ Nog een spreekwoord: schijn bedriegt. Vindt u dit een juist, verstandig en zinvol spreekwoord? Zo ja, weet u hoe u erachter moet komen of iets schijn is? Dat weet u altijd achteraf, als het te laat is, als de schijn al bedrogen heeft. Typisch een nakaartspreekwoord.
P.C.U.d.B.
Auteursrechtelijk beschermd