niet gauw zeggen: ‘Ik had nog nooit iets van Koolhaas gelezen, maar zijn laatste boek was een apokalyps voor mij’. ■ Er bestaan transcriptieregels voor (in cyrillisch schrift geschreven) russische woorden. In het Nederlands schrijven we Sovjet-Unie, niet Sowjet-Unie. We schrijven Tsjechov, niet Tschechow. Dit schijnt vooral die mensen te ontgaan, die via duitstalige literatuur iets over de Sovjet-Unie kwijt willen. ■ Ik pleeg mij dikwijls onzorgvuldig uit te drukken. Ik haast mij dan ook een rectificatie te schrijven op een vierkantje in het jongstleden novembernummer, waarin ik pretendeerde geen andere werkwoorden van het type werkwoord + infinitief te kennen dan lopen te, staan te. De heer Sterenborg uit Tilburg verwijt mij elders in dit nummer, over het hoofd gezien te hebben, hoevele werkwoorden nog meer de te + infinitiefconstructie bij zich vermogen te hebben. Ik kan uiteraard de heer Sterenborg niet verbieden er het zijne van te denken - het handjevol werkwoorden dat ik op het oog had in mijn antwoord aan de heer Apeldoorn beperkte zich tot wat men gemeenlijk de ‘hulpwerkwoorden van aspect’ noemt - werkwoorden die een bepaalde beweging of positie van het lijf uitdrukken. Lopen, staan, zitten, liggen, hangen - een handjevol toch. Geen van de door Sterenborg elders in dit nummer aangehaalde werkwoorden valt in deze categorie. ■ J.J.W. Blok uit Eindhoven wijst op het gebruik van zo'n bij meervouden in de volgende kop in het Eindhovens Dagblad: ‘Mannen slaken zo'n moeilijke kreten, terwijl het simpel kan’. Ik weet niet wat J.J.W. Blok hiermee wil signaleren - maar als hij/zij denkt hiermee weer een nieuw verschijnsel op het spoor te zijn, moet ik de(n)zelve(n) teleurstellen. In het spraakgebruik van de meeste autochtone (Nederlandse) Brabanders en
Limburgers is het woord zulk(e) nagenoeg absent. In het zuiden wordt het gebruik van zo 'n waar de standaardtaal zulke voorschrijft, in de omgangstaal vrij algemeen geaccepteerd. Dit feit dateert niet van vandaag of gisteren. Mijn leraar Nederlands trok tegen het schriftelijk gebruik van het universele zo'n te velde, maar bezigde het gewraakte zo 'n mondeling zonder blikken of blozen. (Zelf voel ik zo 'n kreten zonder adjectief als ongrammaticaal, zo'n moeilijke kreten als acceptabel - maar goed.) Kortom, het enige bijzondere aan deze kop is dat een stukje vooralsnog niet aanvaarde omgangstaal in de geschreven taal opduikt, en dan alleen nog maar als citaat. Nu heb ik toch wel zo'n zin, om van dit onderwerp af te stappen. ■ Bob van Winkel uit Son schrijft mij: ‘Als ik naar Australië emigeer, vice versa, betekent dit dat ik achtereenvolgens mij naar A. begeef, daar enige tijd verblijf en vroeg of laat naar huis terugkeer.’ Dit slaat op een passage uit een van de vierkantjes uit het oktobernummer, dat aldus begon: ‘Als alle bewoners van de DDR naar de Bondsrepubliek emigreren, en vice versa...’. BvWuS beticht mij van twee onjuistheden: Allereerst, vindt hij, zou de bovengenoemde zin impliceren dat de bewoners van de DDR een tijdelijk heenkomen in de Bondsrepubliek zouden vinden, om tenslotte toch weer in de volksdemocratische heimat terug te komen. In plaats van vice versa zou ik gewoon en omgekeerd hebben moeten zeggen. ■ Goed. Mea culpa. Maar dan de tweede misvatting. In had niet en vice versa, maar gewoon vice versa moeten schrijven. Vice versa betekent in BvWuS' visie kennelijk iets in de geest van heen en weer. Hij licht dit als volgt toe: ‘De uitdrukking is vice versa
zonder en. Toevoeging van dit voegwoord maakt dat door de zin P. kust T. en vice versa tenminste drie omhelzingen worden gesuggereerd.’ Intelligente lezers van deze rubriek moeten kunnen afleiden wie T. is. Een boekenbon van tien gulden wordt onder de inzenders van een goede oplossing verloot. Inzendingen uit de regio waar P. woont, komen niet in aanmerking voor een prijs. Overigens heeft Bob natuurlijk niet gelijk met zijn tweede opmerking. Vice versa betekent niet en omgekeerd, maar inderdaad omgekeerd. Als B.T. kust, versa vice (dit is de oorspronkelijke klassieke uitdrukking, blijkens mijn latijnse woordenboek), dan wordt er maar één keer gekust. ■ Verboden over te lopen zie je op veel perrons staan bij een oversteekplaats over de rails, die niet voor reizigers toegankelijk is. Hier hebben we weer een merkwaardig accentfenomeen. Als we lezen verboden óver te lopen, dan betekent lopen: lopen in dwarsrichting. Als we daarentegen verboden over te lópen lezen, dan wordt lopen veeleer een lopen in de lengterichting. Hier kunnen we terecht zeggen dat twee interpretaties van één zin loodrecht op elkaar staan. ■ Of zou verboden over te lopen betekenen dat men zich verre van hoogverraderlijke aktiviteiten heeft te houden?
P.C.U.d.B.
Auteursrechtelijk beschermd