Onze Taal. Jaargang 48

[Mededeling]

□ □ □ □

■Ons binnenkomertje van de maand. Eerst een opdracht. Probeert u het woord herkansing eens te definiëren. Niet doorlezen voor u de formulering gevonden hebt, die naar uw idee de juiste is. Klaar? Kijkt u dan eens naar de volgende tekst - een briefkaart van een reisbureau. ‘Wat jammer dat u de hoofdprijs van Tussen de Rails naar de Costa Verde in Portugal niet gewonnen hebt. Als troost bieden wij u nu een heel aantrekkelijke herkansing. Verblijf in het 4 sterren hotel Ofir op logies/ontbijt basis, 8 dagen voor slechts f 430,- p.p.’ ■ Trouwens, verblijf op een logies/ontbijt basis heeft ook iets ongemakkelijks, vindt u niet? ■ Ik heb u in het verleden al eens stukjes voorgeschoteld, waarin vier keer het lidwoord de en vier keer het lidwoord het achter elkaar staan: het resultaat wordt dan een weliswaar correcte, maar communicatief totaal onaanvaardbare constructie. Nu ben ik gelukkig niet de enige grappenmaker in dit land. Ook de jongens van het CDA kunnen er wat van. In hun persbericht van 24 september jl. wordt gesproken van een ‘onaanvaardbare vertraging’ - en dan komt het - ‘van de op de door het Parlement aanvaarde tweefasenstructuur gerichte vernieuwing.’ ■ J.J.M. Bakker citeert T.M. Chang ‘Schrijver dezes is geen onbeschreven blad.’ J.J.M. Bakker voegt er de vraag aan toe ‘Stel je voor dat hij het wel was, waar had hij als schrijver dan wel op geschreven?’ Persoonlijk lijkt mij de vraag intrigerender: ‘Gegeven dat hij het niet is - wie heeft er op hem geschreven? En wat staat er geschreven? En waar?’ ■ Ik zou er nog de volgende waarschuwing aan willen toevoegen: wie op zich laat schrijven, kan zijn carrière als schrijver wel op de buik schrijven. ■ In de aantekeningen die ik voor deze rubriek verzamel, tref ik aan ‘tot julianalaan 3e links (eikenlaan) 2e links.’ Wat voor taalgrap zit hierin? Hier een paar minuten over nagedacht. Resultaat: kennelijk een routebeschrijving, die mij gegeven werd toen het aantekeningenboekje in kwestie het enige beschrijfbare was wat ik bij me had. Daar heb ik dus een paar seconden van uw kostbare tijd voor opgeëist. Maar uw winst is dus ook niet gering: u weet nu de weg! ■ Emancipatie is een proces dat als einddoel heeft gelijkberechtiging van een tot dan toe achtergestelde groep. Op die manier spreken we over emancipatie van de vrouwen, van de arbeiders, van de negers. Het zijn dus de onderdruk-

[p. 88]

te groepen die zich emanciperen (als ze daar gelegenheid voor, en aardigheid in hebben, wel te verstaan). Een bevoorrechte groep die een deel van haar privileges moet afstaan ten gunste van sociaal zwakkeren, emancipeert zich niet. In elk geval is het niet gebruikelijk, te spreken over ‘werkgeversemancipatie’ wanneer er voorstellen aan de orde komen om hoge hypotheekrentes niet meer voor belastingaftrek vatbaar te maken. ■ Met het voorgaande bedoel ik te zeggen dat ik van het woord mannenemancipatie hoegenaamd niets begrijp. ■ Ook de precieze betekenis van het woord seksisme ontgaat me dikwijls. Ik dacht dat een seksist iemand was met vooroordelen tegen leden van de andere sekse, zoals een racist iemand met vooroordelen tegen de leden van een bepaald ander ras is. Een man die er a priori van uitgaat dat een vrouw geen generaal zou mogen zijn, is dus een seksist. Goed, daar kan ik vrede mee hebben. Maar een directeur die liever een vijfentwintigjarige dan een vijfenveertigjarige vrouw als secretaresse wil hebben, wordt ook seksist genoemd. Begrijp mij goed, ik wil de keuze van deze directeur niet verdedigen, u mag dit individu best een krent, of een erotomaan of een ouwe snoeper noemen - maar hij heeft toch niets tegen vrouwen in het algemeen? Hij heeft alleen iets tegen vrouwen van een bepaalde leeftijd. Een seksleeftijdist dus. Alweer een terminologische probleem de wereld uit geholpen. ■ Men (in casu Joop van der Horst) vraagt mij of ik systematisch nieuwe woorden verzamel. Nee, ik geloof van niet, en zeker niet systematisch. Zelf signaleert hij als neologisme zelfdoding als equivalent van zelfmoord. De term is, voorzover ik weet, al enige jaren ouder dan hij veronderstelt. Naar mij vaag voor ogen staat, is die door een groep onderzoekers destijds bewust gekozen om het begrip ‘suïcide’ uit de criminele sfeer te halen. ■ Diverse lezers, waarvan ik met name C.J.H. Wevers uit Epse noem, attenderen mij op het toenemende foutieve gebruik van met name als equivalent van in het bijzonder. Zoiets als: ‘de laatste jaren, en met name de afgelopen twee jaar, is het bergafwaarts gegaan.’ Volgens voornoemde zegslieden, in het bijzonder C.J.H. Wevers dus, mag je alleen met name zeggen als er ook echt een naam wordt genoemd. In zijn algemeenheid wel juist, lijkt me, maar volgens mij kun je ook met name zeggen als je bepaalde gebieden nader afbakent. In sommige gedeelten van het tijdschrift Onze Taal, met name in de vierkantjesrubriek, wordt maar wat afgeleuterd. Zoiets. ■ Mij hullend in mijn partiële anonimiteit, groet ik u,

P.C.U.d.B.