Een bereden agent
In december 1976 verscheen er in ‘Onze Taal’ een stukje van de hand van mr. M.C. Godschalk onder de kop ‘Variëteit en Variété’. Daarin was onder meer sprake van kommentaar op de uitdrukking ‘een bereden agent’. Schrijver noemt ‘bereden’ een indirect gebruikt adjectief en zijn benoeming een ‘waag’. Of dit laatste zo is betwijfel ik. In alle bescheidenheid overigens want ik ben geen neerlandicus, doch slechts een bewonderaar van onze taal (en van O.T.) en van goed taalgebruik.
Ter adstruktie van mijn twijfel enkele voorbeelden:
1) een beleefd man;
2) een bevaren matroos;
3) een bereisd man.
Toelichting
Ad 1).: Dr. J. de Vries' ‘Etymologisch woordenboek’ (Aula) leert ‘beleefd (mnl. “belevet”) - veel beleefd hebbend, met veel ervaring, en daardoor goede manieren verworven hebbend’.
Ad 2).: Van Dale: ‘die lang gevaren heeft enz.’ Bevaren in de zin van ‘varen op een schip’.
Ad 3).: Van Dale: ‘veel gereisd hebbende, routine bezittende in het reizen’.
Derhalve: Een bereden agent lijkt mij een duidelijke vorm van analogie. ‘Bereden’ zou dan zijn: ervaren in het rijden (berijden) van een paard!
Aldus mijn ondersteuning van het adjectief van mr. Godschalk.
Tenslotte nog een wijze (taal)les uit de mond van een instrukteur bij de kaderopleiding in militaire dienst (ik diende in de 30-er jaren bij de veldartillerie): ‘Let wel, mannen, het is veel gemakkelijkerder dan je denkt: de paarden worden bereden en de mannen zijn bereden!’.
J. Huisman, Krimpen a/d IJssel
Auteursrechtelijk beschermd