Meewerkend voorwerp slecht herkend
In Onze Taal van oktober 1975 nam L.B. Buisman de Savornin Lohman de volgende zin onder de loep: ‘Wacht de werkende jeugd betere tijden?’ De eigenlijke oorzaak van het hier gesignaleerde soort fouten is m.i. het onvermogen om een meewerkend voorwerp te onderkennen wanneer het niet voorzien is van een voorzetsel. Dit verschijnsel doet zich steeds veelvuldiger voor. Plaatsing vooraan in de zin suggereert dat er sprake is van een onderwerp, en dan pas je het werkwoord daarbij aan. Hier volgen nog wat voorbeelden:
- De hoge gasten werden uitgeleide gedaan;
- De geruchten werden nieuw leven ingeblazen;
- Suriname rest nog drie weken;
- De verwachtingen werden de bodem ingeslagen;
- De heer en mevrouw Jansen worden verzocht.
De laatste twee voorbeelden zijn al ingeburgerd, evenals: ‘wat scheelt hij?’ in plaats van ‘wat scheelt hem?’. Normaal is ook al om te zeggen: ‘hij werd gelukgewenst’, terwijl het eigenlijk zou moeten zijn: ‘hem werd gelukgewenst’. ‘Geluk’ is immers het onderwerp? Iedere lezer zal het met me eens zijn, dat het gek klinkt om deze oorspronkelijk juiste zin te gebruiken. Tóch ging er een belletje rinkelen toen ik las in De Gelderlander van 12 november 1975 over de benoeming van de gedeputeerde Vermeer tot burgemeester van een grote stad in de buurt van Hilversum: ‘Een terechte keuze, waarmee drs. Vermeer en Amersfoort geluk te wensen zijn’. Zijn de doctorandus en Amersfoort nu onderwerp of meewerkend voorwerp, met andere woorden: is ‘zijn’ goed, of moet het ‘is’ zijn? - Of ‘terechte’ terecht gebruikt is, is weer een heel ander chapiter.
W. van der Kraan, Drempt
Auteursrechtelijk beschermd