Onze Taal. Jaargang 42

Het aardige van ons land

Misschien is er stof genoeg voor een rubriek. Om de zoveel maanden een verzameling berichten, meningen, voorvallen betreffende onze taal en de andere talen. Zie ook OT nov. 1972 en jan. 1973.

1. De duitstalige Zwitsers blijven Nederland en Denemarken aanhalen als afschrikwekkende voorbeelden voor diegenen onder hen die ervan dromen het Zwitserse Duits (beter: een van de vele vormen van het Zwitserse Duits) ooit tot nationale cultuurtaal te verheffen. De Nederlanders en de Denen die van hun ‘plattdeutsche Mundart’ een nationale taal hebben gemaakt, hebben het gewéten.... Ze zijn van de rest van de wereld afgesloten. (Zie OT juni 1965 voor een passage in het officiële boek Die Schweiz heute). In het blad Sprachspiegel 1972, nr. 3 staat een artikel waarin - waarschijnlijk zeer terecht, wij kunnen dat moeilijk beoordelen - gewaarschuwd wordt tegen een bevoordeling van het dialect in Zwitserland boven de standaardtaal, wederom de boeman uit Nederland en Denemarken moet optreden. Als het waterhoofd dialect nog groter wordt waar het dit niet mag doen... ‘o gehen wir unweigerlich dem Schicksal der holländischen oder auch der dänischen Sprache entgegen.’ Het aardige nu is dat wij en die Denen ons al zo lang voor dit lot gebukt hebben.

2. Een lezer van het aardige in het vorige nummer wijst op de zijns inziens ‘volstrekt unieke situatie dat een ministerie van onderwijs, waaronder uiteraard ook de verzorging van de landstaal valt, een rapport laat samenstellen over de toekomst van het onderwijs in dat land en er geen enkel bezwaar tegen maakt dat dit rapport geheel in een vreemde taal is gesteld.’ Het betreft hier het rapport Developing Improved Planning for Postsecondary Education in the Netherlands, het zg. McKinsey rapport. Het is inderdaad geheel in het Engels geschreven, gedateerd 19-11-1970 met een brief aan His Excellency enz., Minister of Education and Sciences. De lezer heeft vermoedelijk gelijk. Zoiets kan men zich in Frankrijk of Duitsland of (zelfs) in een klein taalgebied van Europa niet goed voorstellen. We hebben toch nog één lichtpunt ontdekt. In 1970 is een in het Nederlands geschreven ‘synopsis’ uitgegeven: Verbetering van de planning van het postsecondair onderwijs in Nederland. In het voorwoord hiervan staat: ‘Alle tot nu toe uitgebrachte rapporten zijn in het Engels opgesteld. Slechts ten behoeve van de thans te voeren discussies is deze synopsis in het Nederlands vertaald.’ Let wel: slèchts.

3. ‘Engels ligt bepaald aan de basis van een wereldtaal. Het is op de hele planeet door een achterpoortje binnengeslopen in ons onderbewustzijn. De buitengewone ontwikkeling van de technologie en de invloed hiervan op de Amerikaanse samenleving heeft zich op oneindig gevarieerde gebieden naar de andere continenten overgezet. Nu een periode van bezinking aantreedt en het Amerikaanse getij wegtrekt, laat het een heleboel goede en

[p. 14]

slechte dingen achter. Het Engels is daaronder een positief element. Het is eenvoudig, logisch, kort, gemakkelijk te leren. Het meeste van wat ons omringt en nieuw is heeft, voor het zijn term gevonden heeft, in de nationale talen reeds burgerschap verkregen onder zijn Amerikaanse benaming. Europese uitvindingen krijgen direct hun benamingen in Euro-Engels. Dit Euro-Engels vinden we veralgemeend terug in de meeste landen. Cultuurtalen, zoals Italiaans of Frans, hebben geen schijn van kans deze rol over te nemen.’ (Uit: ‘Goden & astronauten’ door Paul van Hoeydonck. Antwerpen, 1972).

4. De lijsten met in Frankrijk gebruikelijke Engelse woorden die in januari officieel door Franse zijn vervangen, zijn in Frankrijk goed ontvangen. In de Nederlandse berichten tevergeefs gezocht naar een verzuchting dat in Nederland zo'n operatie eveneens heilzaam zou zijn.

5. Uit de Winschoter Courant van 27 februari 1971: ‘Iedereen vindt het doodgewoon om naar een Russisch lied te luisteren, maar als het Gronings is, dan wordt er plotseling gezegd: ik versta het niet. Weet je wat het is: de Groningers laten zich veel te veel onder het mos stoppen. We moeten heel gauw van die discriminatie van het Gronings af. Kijk maar eens naar de teevee. Driekwart van de idioten, die ze nodig hebben voor een of ander toneelstuk, spreekt met een Gronings accent.’

Dr. Jo Daan tekent hierbij aan in het tijdschrift Taal en Tongval, 1972, blz. 92: ‘Ik geloof niet dat de teevee dit kan ontkennen. Maar misschien is het een troost (...) dat de fabeltjeskrant Teun de Stier en Greta, de koe die voortreffelijke melk levert, ook Gronings laat spreken; die twee zijn toch wel steunpilaren van het grote dierenbos.’