Onze Taal. Jaargang 37

Twee berichten

uit geen van beide waarvan men kan opmaken wie het deed. De ene krant schreef over ‘de wethouder die de burgemeester beticht had van liegen’, de andere over ‘de wethouder die de burgemeester op een vorige raadsvergadering uitmaakte voor leugenaar’. Voor alles is een etiket: dit is grammatische homonymie. □ Overkomen moet nodig bij de lijst nieuwe woorden: de boodschap komt niet over, de informatie komt niet over, de bedoeling komt niet over (sterker dan: niet uit de verf). □ Samenstellingen: een ding dat fraai cadeauverpakt is; hersendode donors. Voor het laatste is moeilijk wat anders te vinden, het sluit trouwens aan bij het zelfstandig naamwoord hersendood. □ Televisiekijkers hebben gehoord dat een verkoper van automobielen zich op 17 november aankondigde als aankoopadviseur. □ Een binnenkomertje is iets wat je onverwacht en spontaan lanceert, en doorzakkers zijn mensen die na een feestelijke gebeurtenis nog wat blijven hangen. □ Met wat als betrekkelijk voornaamwoord altijd geduvel. Over een ‘weggetje wat naar Spakenburg’ leidt, zijn we het wel eens. Een ingezonden stuk in het Parool 18-11-1968 maakt bezwaar tegen: ‘We hebben het vliegtuig Welschap genoemd, wat de naam is van het vliegveld’. Weer een etiket bij de hand: hypercorrectie. Maak zelf ook wat zinnetjes om het etiket te begrijpen: hij moet Jan heten wat de naam is van zijn vader, hij wordt architect wat een goed vak voor hem is. □ Zaalberg had gelijk met zijn amerikanisme (O.T. september). Een advertentie 1911-1968 zei ‘dat filmdiva stralend lachend op de locatie verscheen, dat onhandige figurant de (!) producer tot razernij bracht, dat korzelig regisseur de Grote Liefdesscène herhaaldelijk onderbrak enz.’. Boven de advertentie staat: ‘Het gebeurde tijdens filmopname’. □ Orthothanasie is ‘het nalaten van behandeling om de dood te bespoedigen’. □ Ergens (vergeten waar) gelezen dat klerenleider vakjargon is voor inspiciënt. Mooi. □ Waar je grammaticaal nooit uitkomt, is: hij is één van de belangrijkste - zo niet de belangrijkste - voetballer(s?) van het land. □ Als wij iets sterks denken medegedeeld te hebben, komt altijd iemand met iets nóg sterkers. In augustus een advertentie met een zinsgemiddelde van 3,07 woord. Nu is er door een nijvere teller een gevonden met 2,76 woorden gemiddeld per zin. Begint zo: ‘Nieuw. 'n Senoritas zonder flauwe kul. Gewoon tabak. 100% tabak’. En eindigt met: ‘Trekt licht. Smaakt uitstekend. Onthoud die naam: X’. □ Een zin van de wijsgeer Bolland, goed voor dit laatste nummer van 1968: ‘Ziet met mij in, dat de dood inderdaad het opheffende, het verheffende is in alle verhevenheid. Als u met mij hebt begrepen dat de ongemeenheid zonder meer de ongemeenheid is van het

[p. 56]

verenkelde, van het eene waarin zich alle gemeenheid, d.w.z. alle platvloersheid opheft, dan hebt u daaraan een enkelvoudigheid van denkbaarheid, die de enkelvoudigheid is van den dood’. □ Maar dat was in 1906 zo. Nu is het anders. □ Natuurlijk hebben ook ambassades werksters nodig. Dezen speuren de kleine advertenties af naar: ‘Embassy urgently requires fulltime cleaner to work at Ambasador's residence in Wassenaar. Applicant must be experienced and have a working knowledge of English’. Hoe duur zouwe zulke werksters wel niet zijn? Maar een beetje Frans is daar ook nodig, want vermoeid van het werken kun je daar ter plekke naar een auberge gaan, een relais de campagne, waar een propriétaire en een traiteur is, die je ‘abricots frais flambés à notre façon’ voorschotelt. □ Van de NRC 24-6 is de vondst glurografie, d.i. het registreren van beelden door middel van de candid camera. □ In het boek over Erich Salomon (Portret van een tijdperk, Amsterdam 1963) kunt u lezen waar die candid camera vandaan komt: van het Londense weekblad The Graphic. □ De gapologie is de kloofkunde: alles over de industrial gap, de management gap, de educational gap etc. □ Als u Duitser was en u zou met iets niet te veel te maken willen hebben, kon u zeggen: ‘Das tangiert mich nur peripher’. □ Doe algemeen ontwikkeld en zeg noch vira, noch viri, maar virussen. □ En nog een keer dat amerikanisme, nu van 29-11: ‘Het gebeurde tijdens koopavond dat lieve grootmoeder onder haar pakjes dreigde te bezwijken, dat principieel vrijgezel werd gesignaleerd in damesmodezaak, dat warenhuisdirecteur handenwrijvend het slagveld overzag’. Waarom het slagveld □ Een disc-jockey (Dick de Graaf, vroeger recordhouder met een tijd van 154 uur en 50 minuten aan een stuk platen draaien) noemt zich plaataansmoezenier. □ ‘Stabieler dan wij is België’ staat gek maar is goed. □ Carmiggelt vermoedde dat zijn zinnetje: ‘... dat moe pa moe was en pa moe’, helemaal niet in het Engels te vertalen zou zijn. Probeer het maar eens. □ Een televisiecriticus (Parool 24-11) vindt een dedectivestuk in het Nederlands maar zo zo: ‘Waarschijnlijk heeft ook de taal ermee te maken. Een andere taal werkt vervreemdend, je gelooft meer in een moordenaar in Baker Street dan in de Bakkerstraat.’ (Dat is zo) ‘Bovendien is het snelle, efficiënte Engels voor een thriller geschikter dan het gezapige Nederlands’. (Is dat zo?) □ En om het jaar droef te besluiten: Dr. P.C. Paardekooper zegt in de Nieuwe Taalgids blz. 33 van de lopende jaargang dat het Koninkrijk der Nederlanden een germanogallicisme is. Der is van de en van de moet weg en het zijn geen landen maar het is een land: het Koninkrijk Nederland.