Onze Taal. Jaargang 28

Kongo

In uw aprilnummer tracht dr. C. Kruyskamp te bewijzen dat de Nederlanders moeten zeggen de Kongo zowel voor het land als voor de stroom. Zijn enig argument is dat wij ook zeggen de Roer en de Saar. Ofschoon die redenering uiterst zwak is, zoals wij hieronder aantonen, heeft ze toch op vele Vlamingen een diepe indruk gemaakt wegens het grote gezag van de redacteur van het W.N.T. en van Dale's Wdb. In de eerste plaats wordt er in bevoegde Belgische kringen op gewezen dat Kongo oorspronkelijk de naam was van een koning, door zijn onderdanen ‘Mani Kongo’ genoemd. Zijn rijk lag aan de monding van de grote stroom, die eerst ‘Nzadi’, daarna ‘Zaire’ en pas later ‘Kongo’ werd genoemd (cf. Oosthoek's Encyclopaedie). Er was dus reeds een Kongorijk vóór er van een Kongostroom werd gesproken. De namen van de omliggende gebieden zouden op dezelfde wijze ontstaan zijn. Angola werd aldus genoemd naar de koning die er regeerde, Ngola; Loango naar koning Ma Loango.

Dit is echter niet het voornaamste argument tegen de bewijsvoering van dr. Kruyskamp. Zelfs als men aanneemt dat het geografisch gebied naar de stroom werd genoemd, is het verkeerd hieruit te besluiten dat het land de Kongo moet heten naar analogie van de Roer en de Saar. Er zijn in de wereld toch heel wat landen en gebieden, die hun naam aan een waterloop te danken hebben en die in onze taal zonder lidwoord worden gebruikt. Zulks is het geval met Uruguay en Paraguay. Het komt in niemands brein op te zeggen: ik ga naar de Uruguay of de Para-

[p. 31]

guay, omdat die landen hun naam ontlenen aan de stroom die door hun gebied vloeit! Oebangi-rsjari in Frans Equatoriaal Afrika wordt genoemd naar een bijrivier van de Kongo, Gaboen naar de stroom van dezelfde naam. (Oosthoek vermeldt alleen Gaboen, Winkler Prins Gaboen en ‘de Gaboen’!)

In de U.S.A. worden verscheidene staten naar een waterloop genoemd: Arkansas, Colorado, Nebraska, Missouri, Mississipi, Oregon. Men zegt toch: hij reisde door Arkansas en niet door de Arkansas. Uit Winkler Prins: ‘tussen de Ozarks en de Missouri ligt het geologisch oudste deel van Misssouri’ (blz. 325).

Dr. Kruyskamp citeert de ‘New English Dictionary’ om te bewijzen dat ook de Engelsen het over ‘the Congo’ hebben. Hij betreedt hier echter een zeer gevaarlijk terrein voor zijn bewijsvoering! Als de Engelssprekenden niet uit het Frans vertalen, doch hun taalgevoel laten spreken, passen zij precies dezelfde regel toe als wij in België. Iedereen weet dat in het boek van Mark Twain ‘Life on the Mississipi’ er sprake is van de stroom. De Amerikanen laten echter het lidwoord weg als de staat bedoeld is.

Dunbar Rowland schreef een uitvoerige ‘History of Mississipi, the Heart of the South’. In de Encyclopaedia Britannica lees ik: ‘the population of Mississipi in 1800 was 8.850’. En wat denkt dr. Kruyskamp over de volgende zin uit dezelfde Encyclopaedia Britannica? ‘Only in the north does the Congo basin extend beyond the limits of Belgian Congo’. (Elders in hetzelfde artikel staat weliswaar ‘the Belgian Congo’ - blz. 34).

J. Verhasselt, redactiesecretaris van NU NOG

(Red.) Voorlopig sluiten we de discussie met deze bijdrage af. Een uitspraak van een lid van onze Raad is eigenlijk bindend, maar we kunnen ons de moeilijkheid in België waar men gewend is aan Kongo, goed voorstellen. Een tussenweg is er niet.