Onze Taal. Jaargang 28

U vraagt

of er bezwaar tegen is dat we Amerikaans-Engelse uitdrukkingen waarvoor wij geen gelijkwaardige vertaling hebben, zo maar letterlijk in onze taal zullen vertalen ter verrijking van onze uitdrukkingsmogelijkheden. Wij dachten zo dat daartegen wel bezwaren bestaan. □ Voorbeelden: not to write home about - niet om over naar huis te schrijven. □ Het valt ook op dat ‘een hel van’ (a hell of) er inkomt: een hel van ruzie. We zien er niet veel heil in. In het Nederlands zijn genoeg mogelijkheden om sterke taal te uiten. □ Zo trekken ze in Zuid-Afrika van leer tegen ‘sy been trek’ als verafrikaansing van ‘to pull one's leg’ (iemand voor de gek houden). Broutaal, noemen ze dat daar. □ Kans maken? Let op: kans lopen bij nare dingen, kans hebben bij prettige dingen. Toch zijn we er niet helemaal gerust over. Vroeger stonden we nog wel eens te midden van de voetbalkenners op de tribune om de gesproken taal beter te kunnen bestuderen. Hoevele malen hebben we daar niet gehoord: hij maakt geen schijn van kans! □ ‘Niet op zijn achterhoofd gevallen’, goedgekeurd voor door-de-weeks gebruik. □ Voor het bedrieglijke rewriting kunnen we alleen maar ‘herschrijven’. Of drukt dit woord weer niet alles uit wat in het Engelse herschrijven opgesloten zit? □ Een beetje soepelheid met afleidingen doet ons deugd: de gedachtelijke betekenis van een boek. Het is weer iets anders dan dat doodgeschreven ideologisch. □ Jeugd-jeugdig, ga uw gang; vreugd-vreugdig(?), deugd-deugdig(??). □ De Fransen zeggen ‘présenter des dangers’; dat is niet ‘gevaren bieden’ maar ‘gevaren opleveren, met zich meebrengen’. □ Een zeer grote kruidenierderij in ons land vraagt per advertentie: een chef kruideniersdeskundige dienst. Deze man moet voldoen aan allerlei eisen; o.a. moet hij bezitten gevoel voor cijfermatige benadering van het bedrijfsgebeuren. □ Soms lees je van die schokkende berichten in de krant die je aan het peinzen zetten. ‘De heer R. riep verder op tot bestrijding van de goklust bij de wortel, dus ook in de vorm van loterijen bij winkelweken e.d.’ De heer R. is dus ook een voorstander van de aloude methode om dieven met dieven te vangen. □ Dit was een vorm van vitterij waardoor wij ons in den lande gehaat maken. □ In bankstukken en brieven van financiële instellingen komt vaak het woord ‘appoints’ voor, als verzamelnaam voor wissels, kwitanties e.d. Bestaat hier een Nederlands woord voor? ‘Bescheiden’ lijkt ons wat te vaag. Wie helpt ons? □ Het symbool voor onze goede gulden is f (zonder punt) en niet f. of fl., zoals taalboekjes wel eens aangeven. Dit blijkens het Ontwerp 3162-57 van de HCNN (normalisatie), blz. 9. □ De Amerikanen spreken de j in ‘new’ (njoew) niet uit, zegt iemand die New York kent als wij de Scheveningse Bosjes. Daarom is Person's uitspraak Nieuw York niet gezellig Nederlands maar juist gewoon hard boiled Amerikaans. □ Een ‘gedefungeerde’ notaris (zie O.T. okt. '58) zou ook een van schimmel (fungus) ontdane notaris kunnen zijn. Ontschimmeld dus. □ Een beschuitfabriek slooft zich door middel van grappige tekeningen uit haar baksel aan de man te brengen. De verzamelwoedende jeugd krijgt aanwijzingen wat ze met die plaatjes moet doen. ‘Knip deze tekeningen uit en seal *) ze in schrift.’ Het sterretje slaat op een voetnoot: ‘sealen = verhitten met strijkijzer.’ Wel sielig voor ons, maar nu weten we nog niks. □ ‘Al het houtwerk is fris aangestreken in een energiek groen.’ Aldus De Gooi en Eembode van 10-10-58. □ Een vakjournalist bericht ons dat hij ‘melkkookpan’ gebruikt voor ‘pressure cooker’; hij geeft echter toe dat ‘drukpan’ het begrip beter weergeeft. □ ‘Droppen’ is een nieuw werkwoord. All right. Wij stellen in alle nederigheid voor het te vervoegen als lifte-gelift, dus dropte-gedropt. □ Fruit drops (froetdrops) zijn zuurtjes met een aanlokkelijke naam. □ Een Limburger wijst ons op de wegwijzer aan de grens waarop Tüddern staat. Hij meent dat het Tudderen moet zijn. Er staat, geloven wij, wel Emmerik en Kleef op onze grenswegwijzers. Hebt u wel eens aan de andere kant gekeken hoe onze Duitse buren Nijmegen en Arnhem spellen? Er is een heel aardig studietje te maken over het Nederlands in Duitsland. Het staat op onze agenda. ■ Een mooi woord gehoord voor een rusthuis voor ouden-van-dagen: gerontotheek. Wel oneerbiedig. ■ Voor ‘en’ mag géén komma. Ziedaar het dogma waarmee we vertrouwd zijn vanaf de dagen dat we voor het eerst de kroontjespen op het schrift lieten krassen. Deze regel is onjuist. ‘G. van Hulzen, smid, en B. Brinkel, schilder, hadden ruzie.’ Een bijstelling plaatse men tussen komma's. ‘Ik liep naar school, omdat het hoogste tijd was, en kwam gelukkig nog net niet te laat.’ □ No-iron. Gevonden: strijkvrij, strijkloos, kreukvrij, kreukloos. Niet veel bijzonders zult u zeggen; geen van de vier woorden hebben het seksuppiel van no-iron. Wij houden het op strijkloos, of dit nu ruwer Nederlands is of niet. □ De bachelorflat heet, naar men ons stellig verzekert, een hunkerbunker. Raar. Dit is een netelig thema; daarom denken wij aan vrijgezellenflat. □ De aardige vertaling (auteursrechten Van Herpen) van ‘teenagers’ (tien plus - twintig min) klopt niet, schrijft ons een briefschrijver. Het is van thirteen tot-en-met nineteen, dus dertienplus. Ach, als alles op de wereld zou kloppen, hadden we niets meer om ons er kwaad over te maken. □ ‘Sanitized schoenen’ is voor de gewone loper in schoenen een onweerstaanbaar en onuitspreekbaar woord. Toen iemand dit tegen een fabrikant van deze voetbedeksels zeide, kreeg hij ten antwoord dat deze naam betrekking heeft op een in Amerika uitgevonden preparaat dat vele fabrikanten in Europa gekocht hebben mèt de naam. Zo, zo. □ Schrijf samenstellingen aan elkaar! Dus niet Studenten Vereniging maar Studentenvereniging. Vroeger stond er boven ons blad: Uitgevers Maatschappij. Wij hebben dat veranderd; kijkt u maar. □ ‘U zijt’ vinden wij verouderd, lelijk zelfs. ‘U bent’ of ietwat plechtiger ‘u is’. Liever ‘u bent’ en ‘u hebt’. De vorm ‘zijt’ moeten we behouden voor de spaarzame gevallen met ‘gij’. Bij ‘jullie’ zouden we alléén ‘zijn’ willen zien. Andere vormen mogen wel verklaarbaar zijn, maar een veelheid van vormen voor zo'n gewoon geval is beslist onpraktisch. □ Ja, er bestaat een gebiedende wijs meervoud op papier: koopt, leest! Maar we hebben al eens eerder beweerd dat we die meervoudige vorm overbodig achten. Daarmee hoeft u het niet eens te zijn. In gesproken Nederlands leeft de vorm op -t niet. Waarom hem dan op papier behouden? Misschien is er wel een taalgeleerde die kan bewijzen dat deze -t nooit bestaan heeft.. □ Dit houdt geen mens uit: duizenden woorden kleine lettertjes lezen.