Onze Taal. Jaargang 28

Boeken

Dr. B. van den Berg: Beknopte Nederlandse Spraakkunst. 2e druk. Uitg. Van Goor Zonen, Den Haag 1957 (f 2,95).

Wie voor zijn levenlang gezworen heeft bij onderwerp-gezegde-lijdend voorwerp, moet dit boek niet lezen: Wie bereid is kennis te maken met de (voorlopige) resultaten van de moderne structurele taalstudie, vindt in deze spraakkunst veel verrassend nieuwe dingen die hem een heel ander inzicht in de bouw van een taal geven dan hij tot dusver met zijn renaissancespraakkunst gewend was. De schrijver gaat uit van de zin en pas dan van de vormleer (de woordsoorten). In het tweede gedeelte bevindt men zich dan ook meestal op wat meer vertrouwd terrein. Een land dat men voor de Xste keer heeft bereisd, biedt niet zoveel nieuws meer. Daarom vinden we het eerste deel, waarin meedogenloos onze oudgedienden, als het meewerkend, het lijdend voorwerp en naamwoordelijk gezegde, de laan uit worden gestuurd, het boeiendst. Dat neemt echter niet weg dat we deze en andere afgeschafte termen voor ons werk van praktische taalhulp niet kunnen missen.

Dr. B. van den Berg: Foniek van het Nederlands. Uitg. Van Goor Zonen. Den Haag (f 8,75).

De foniek bestudeert de spraakklanken, zoals ze gevormd worden door de spraakorganen van de mens. De fonologie bestudeert de spraakklanken in hun hoedanigheid van verstandhoudingsteken binnen een taalgemeenschap. Zo is de ‘ee’ van ‘heen’ en van ‘heer’ verschillend voor de fonetische onderzoeker, maar gelijk voor de fonoloog, omdat beide klanken realiseringen zijn van één foneem, het kleinste element dat betekenisverschil veroorzaakt. In dit boek zijn de grenzen niet meer zo scherp getrokken. Het geeft een helder ingedeeld overzicht van de Nederlandse spraakklanken en behandelt in onze taal optredende verschijnselen als assimilatie, sonoriteit, accent en intonatie. Het boek is niet gemakkelijk maar de terminologie is tamelijk eenvoudig gehouden, zodat ook de geïnteresseerde leek het ter verrijking van zijn inzicht in de taal als klankbouwsel kan lezen.

William Z. Shetter: Introduction to Dutch. A practical grammar. Uitg. Nijhoff, Den Haag 1958 (f 7,50).

De Amerikaan William Shetter studeerde in zijn vaderland Duits en Nederlands. In onze taal is hij verder gespecialiseerd in Leiden bij prof. Kloeke. Zijn landgenoten en andere Engelssprekenden ‘who wish to insure themselves the greatest possible profit from a stay in the Netherlands through a study of colloquial spoken and written Dutch’ is hij van dienst geweest door het schrijven van deze praktische, handige spraakkunst met oefeningen. Het boekje zal gebruikt kunnen worden bijv. door de vele buitenlandse studenten die aan onze universiteiten studeren. Er is niet zoveel keuze in leerboeken van deze soort, zodat het een erg welkome aanvulling is.

Van Dale. Groot Woordenboek der Nederlandse Taal. Uitg. Nijhoff, Den Haag. 20 afleveringen (per stuk f 3, -).

Van Dale behoeft niet meer aanbevolen te woorden. De ‘dikke’ Van Dale is ons beste, uitgebreidste Nederlandse woordenboek. In een paar regels kan het niet besproken worden. Het is uiteraard geheel aangepast aan de nieuwste voorschriften voor de spelling en geeft ordelijk gerangschikt, zorgvuldig omschreven en met voorbeelden toegelicht vrijwel alle gangbare betekenissen van de Nederlandse woorden. In 1961 zal het helemaal klaar zijn. Wie het boek wil bezitten, doet er verstandig aan nu om de zes weken een aflevering te kopen; dan valt de prijs mee. De eerste twee afleveringen zijn nu verschenen: van a tot bibliothecomie, 256 bladzijden met elk twee dicht bedrukte kolommen.