Onze Taal. Jaargang 25

U vraagt

of dat wel kan: Den Haag verstaat haar rol als gastvrouwe. □ Wij weten niet beter of de meeste bezoekers hebben over zijn gastvrouwelijke eigenschappen geen klagen. Behalve Voltaire dan, maar die had een paar blauwtjes gelopen in cet enfer flegmatique. □ Zoek het geslacht: haag is vrouwelijk, den heeft een mannelijke n, Den Haag is onzijdig, gastvrouw heeft een extra-vrouwelijke e als tegenwicht gekregen. Wie kan daar uitkomen? □ In een brochure van het Ministerie van O.K.W. staat iets over de leraar en zijn doorstromingsmogelijkheden. Een lid vraagt ons of wij weten wat dat is, maar wij staan met de mond vol tanden. □ Een pittig lid anders, dat genoemde lid: hij had in dezelfde brochure met dik rood potlood de casework-training van de maatschappelijke werksters onderstreept en aan de kantlijn een uitroepteken gezet. Er zijn tegenwoordig uitstekende, goedkope Engelse woordenboeken van f 1,25. □ ‘Het baat hen niet’. Fout, moet zijn ‘hun’. We durven er om wedden dat U altijd ‘hun’ zegt in dit geval. Men noemt zoiets een hypercorrectie. □ ‘Benadrukken’ naar vorming Nederlands, naar reuk Duits. Wij hebben ‘de nadruk leggen op, beklemtonen’. □ Zijn ‘tegenheid’ en ‘terugblikkendheid’ Nederlandse woorden? Wij hebben de vraag doorgegeven aan de eerste de beste. Nooit van gehoord, was zijn antwoord. Dat viel ons tegen. Het eerste is wat ouderwets getint en betekent ‘contrast; verzet; afkeer; tegenspoed’. Van dat tweede hadden ook wij nooit gehoord. □ Uitsluitsel gevraagd over ‘revideren’ en ‘reviseren’. Er valt evenwel niets uit te sluiten: beide dezelfde betekenis. Het eerste bergt het Latijnse revidere in zich, het tweede revisio. Het tweede wordt, in aansluiting aan revisie, steeds meer gebruikt. We zijn wel een weinig bevreesd voor de technicus die in het volgende nummer beweren zal dat er tòch verschil is. □ De afkomst van ‘heulen met’ gevraagd. Vraagtekens moeten het antwoord zijn. Er is verband verondersteld met ‘heul (pijnstillend middel), helen, heil, hulp...’ We dachten al dat er wat mee aan de hand was, anders hadden ze ons niet nodig gehad. □ Voor de tweede afkomstkwestie draaien we onze hand niet om: ‘kattebelletje’ komt van ‘cartabel’ (‘geschriftje’) komt van ‘cartabello’ komt van ‘charta’ dat wij op school in de Magna Charta geleerd hebben. Met ‘de kat de bel aanbinden’ - dat was het punt van geschil - heeft het kattebelletje niets te maken. □ Nog de laatste inlichting uit de Burgerlijke Stand. Of ‘rooilijn’ bij ‘rooien’ behoort: de lijn tot hoever gerooid mocht worden. Heerlijke wetenschap, de etymologie, het is altijd anders dan je denkt: ‘rooi’ is het oud-Franse ‘roie’ (streep). De samenstelling is dus Frans + Nederlandse vertaling. Andere woorden met dit merkwaardige broederpaar: fretboor, toerbeurt. In de bezettingstijd hadden de Duitsers in een Ned. stad ergens een dikke betonnen muur als versperring opgericht. Het onding heette in de volksmond: de mauermuur. □ In onze jeugd kregen wij, op Zondag, zuurtjes, zo los uit een zakje. Tegenwoordig zitten ze, hygiënisch verpakt, in een cellofaan papiertje. Met petieterige lettertjes staat er op dat ze Made in Holland zijn en om alle twijfel dienaangaande uit ons hart te bannen: ingredients - sugar, corn syrup, lemon juice, apple jam, natural flavour. Allemaal voor de export. Zou het zo heel veel geld kosten die paar zuurtjes voor Nederlandse monden met een Nederlandse tekst te bedrukken? Als dat zo is, is het wel zuur. □ ‘Ingebeeld’ in de betekenis van ‘verwaand’? Neen, liever niet. Te veel eingebildet. Mag dit korte antwoord voldoende zijn? Er zit namelijk meer achter ‘inbeelden, inbeelding’ dan deze korte rubriek U kan geven. □ ‘In het financiële vlak, in het medische vlak, in het sociale vlak’. Vlak, vlak, vlak: modewoorden. □ ‘Als ik het goed zie’, een mooi intellectuele mode-uitdrukking voor ‘mijns inziens’. □ Toch oppassen met dat verwijt: mode. De taal krijgt telkens nieuwe uitdrukkingen. De mens heeft behoefte een nuancering. Als de uitdrukking zich verspreid heeft over het hele volk, zoekt de intellectuele laag weer naar een nieuwe uitdrukking. Daartussen in zitten wij maar schamper te doen: modewoorden... □ De moeilijkste vraag uit onze loopbaan kwam deze maand: Welke vindt U de tien mooiste woorden van het Nederlands? Hoewel vrezende dat in die vraag iets psychiaterachtigs schuilt, begonnen we te schrijven: amandelbloesem, pioenroos... nee dat is te bloemig... vrijheid, liefde... nee dat ligt er te dik bovenop. Wie wil ons helpen met het antwoord? We kunnen er wel geen prijsvraag van maken maar we zullen U erg dankbaar zijn.