Onze Taal. Jaargang 25

Beter Nederlands!

Een paar zinnen uit de praktijk van de laatste maanden:

1. ‘Hij wordt door mij geschikt verklaard voor de militaire dienst onder vermelding dat hij uitsluitend mag dienst doen in een administratieve of daarmede overeenkomende functie, mits niet bij onderdelen te velde.’

Dat de zin niet met ‘ik’ mag beginnen, is een onuitroeibaar bijgeloof; ‘onder vermelding’ is dor; ‘uitsluitend’ en ‘mits niet’ botsen: na te hebben uitgesloten moet men niet meer beperken. Beter:

‘Ik verklaar hem geschikt voor de militaire dienst. Hij mag echter uitsluitend dienst doen in een administratieve of daarmede overeenkomende functie bij onderdelen die niet te velde zijn gelegerd.’

2. ‘Ik verzoek u beleefd mij te berichten of hij na 1 mei 1956 nog extra voeding nodig heeft gehad en thans nog nodig heeft en, zo ja, tot welke datum nog nodig zal hebben.’

‘Beleefd’ mag weg: de grootste grofheid wordt er nog niet beleefd mee. Verleden, heden en toekomst niet in één zin aan elkaar rijgen. Beter:

‘Ik verzoek u de volgende vragen te beantwoorden.

a. Heeft hij na 1 mei 1956 nog extra voeding nodig gehad en, zo ja, tot welke datum?

b. Heeft hij thans nog extra voeding nodig en, zo ja, hoe lang nog?’

[p. 39]

3. ‘Tijdens het examen mag niemand zich in de hoofdgang bevinden, vooral niet in het gedeelte tussen de beide trappen.’ Dubbele onktenning, zo zal de geschoolde lezer onmiddellijk zeggen. ‘Niemand niet’ dus ‘iedereen wel’. Ho, ho, zo logisch gaat de taal niet te werk. Eerst komt het algemene verbod, dat de gehele gang betreft, dan een bijzonder gevaarlijk gedeelte. Het woordje ‘niet’ versterkt daar het algemene verbod. Natuurlijk moest het eerste stuk al voldoende zijn, maar daarom wordt de zin niet fout. Geen behoefte tot verbetering. Althans niet van onze kant.

4. ‘Tijdens het weekeinde stierven bijna gelijktijdig vier bekende mannen uit het openbare leven, persoonlijkheden die allen op hun gebied groot waren.’

Het voornaamste van dit krantenbericht is dat ze alle vier bijna gelijktijdig stierven en niet dat dit tijdens het weekeinde gebeurde. ‘Bekend’ en ‘openbare leven’ is ongeveer hetzelfde. ‘Persoonlijkheden’ is een bleek cliché. Ze waren niet groot, maar zijn dat geweest. Het laatste kan niet in een bijzin weggestopt worden. Beter:

‘Bijna gelijktijdig stierven tijdens het weekeinde vier mannen uit het openbare leven. Allen zijn op hun gebied groot geweest.’