Onze Taal. Jaargang 24

Onze eigen fouten

Wij hebben ergens in onze kast een laatje met brieven over.. onze eigen fouten. Wij weten, dat er mensen zijn, die een gat in de lucht springen, als ze een fout in onze geschriften ontdekt hebben. Gelukkig zijn het er maar weinig, d.w.z. mensen, die zo iets doen. De meesten, die ons op een fout attent maken, doen dit met een zeer goede bedoeling: zij willen, dat O.T. een voorbeeld is voor de anderen. Eerlijk gezegd, zijn wij er over blij, dat wij gerekend kunnen worden tot de gewone taalgebruikers, d.w.z. hen, die er naar streven goed te schrijven, maar daarbij fouten niet kunnen vermijden. De wereld zou eigenlijk erg saai zijn, als iedereen volmaakt was.

apparaat

(A.F.) ‘Apparaat’ in Uw betekenis is Duits: het apparaat van het WNT. Bedoelt U het archief, het kaartsysteem, de organisatie met ambtenaren en derzelver geheugen incluis? Of een ondefinieerbaar allegaartje, waarop een in de mode zijnd bastaardwoord past? Foei!

dienen

(F.V.) In O.T. Mei staat ‘als de dagbladschrijvers zelf niet beseffen welke taalverantwoordelijkheid zij dienen te hebben’. Hier wordt toch bedoeld, dat zij niet beseffen, welke taalverantwoordelijkheid zij hebben. Als men hier ‘dienen’ wil invoegen, zal men mijns inziens gebruik moeten maken van ‘het taalverantwoordelijkheids gevoel dat zij dienen te hebben’.

niets is

(J.I.K.) U schrijft: niets zijn conventioneler dan aanhef en slot. ‘Niets’ is enkelvoud en onderwerp; het wordt vergeleken met twee andere zelfstandigheden, dus ‘niets is conventioneler dan aanhef en slot’.

de schrik van zijn leven

(L.M.) De schrik - of wat dan ook - ‘van zijn leven’ (O.T. Juni) behoort tot de door mij verfoeide gemeenplaatsen van onze tijd, waarmee boulevardjournalisten nog altijd hun stijl menen op te frissen. Gij ook?

akkerbouw

(H.B.) U keurt het gebruik van ‘akkerbouw’ af en beveelt hiervoor ‘landbouw’ aan. Ik meen echter, dat het tweede meer omvat dan het eerste. Dan moet U ‘weidebouw’ ook verafschuwen. Er zijn echter gemengde landbouwbedrijven, waar akkerbouw en weidebouw wordt bedreven. U spreekt dan zeker van landbouw en veeteelt? Dit laatste is echter een onderdeel van de landbouw. ‘Akkerbouw’ is een goed woord, het heeft zijn bestaansrecht en nut allang bewezen naast ‘landbouw’.

(Red.) U hebt gelijk.

het is met X dat Y

(A.S.) U schrijft in Juni ‘het is evenwel met de grootste schroom dat we dit schrijven’. Dat is een Franse zinsbouw: toutefois, c'est avec la plus grande timidité que nous écrivons cela. Het boekje Taalzuivering keurt zulke wendingen af. Bijv. niet: het is daarom dat ik thuis blijf, maar: daarom blijf ik thuis. Niet: het was op een mooie dag in April dat wij vertrokken, maar: op een mooie dag vertrokken wij.

[p. 32]

(Red.) Wij hebben een halve dag lopen denken, voordat ons de zin te binnen schoot, die naar aanleiding van Uw briefje door ons hoofd tolde, maar toen hadden wij hem:

Het was in eenen sinxendaghe
Dat beede bosch ende haghe
Met groenen loveren waren bevaen.

Het is het begin van het prachtige verhaal Van den Vos Reinaerde (sinxendagh is Pinksteren). Wij geloven, dat het bewuste boekje ten onrechte Franse invloed veronderstelt. Men kan ook te veel zuiveren. De hoofdzin (het was...) bevat de nadrukkelijke nadere verklaring van de inhoud van de bijzin (dat...). Een dergelijke constructie ontstaat door het ritme waarin de mededeling wordt gedaan, eigenlijk hetzelfde als: met schróóm schrijven we dit. Men kan hiermede een bepaald gebruik van de bijvoeglijke bijzin vergelijken. U moet eens de moeite nemen naar een radioverslag van een voetbalwedstrijd te luisteren: nu is het Lenstra die de bal opvangt... maar daar is het Coppens die hem aanvalt.. Dergelijke analytische zinnen zijn wellicht Indo-europees bezit. Het Duits en het Engels kennen ze ook.