Onze Taal. Jaargang 24

[p. 13]

[Nummer 4]

Drumt op den trommele!

OPROEP TOT DE JAARLIJKSE LEDENVERGADERING
Deze zal worden gehouden op Zaterdag 4 Juni e.k., te 15.30 uur, in café-restaurant Den Hout, Bezuidenhout 11-13 te 's-Gravenhage. Aan de orde zijn de jaarlijkse mededelingen en de plannen omtrent een taalcongres.

Niet heel lang geleden kwam bij een vooraanstaande burger van Amsterdam een dame, die hem om geldelijke steun vroeg voor een trommelkorps, dat voor de jongens van een bepaalde wijk moest worden opgericht. Natuurlijk was de Amsterdammer bereid haar jongens te helpen. Op het laatste nippertje vroeg hij echter nog, hoe de naam van de muziek makende groep zou zijn. ‘Drumband the... Boys’, was het antwoord. ‘Dat nooit, tenminste niet met mijn hulp,’ zei de man. - U kunt gerust zijn. De jongens hebben hun trommels, vlaggen, hoorns en al het andere, dat voor een dergelijke groep onmisbaar is, gekregen. Van die Amsterdammer. De dame gaf, ter wille van haar jongens, de Drumbandnaam op, hoewel met grote tegenzin, ‘want’, zo sputterde ze verlegen, ‘je kunt toch eigenlijk niet zonder Engelse naam lopen trommelen.’

- De jongens willen niet trommelen onder een Nederlandse naam. De uitspraak kenschetst de gemoedsgesteldheid van de jeugd. We zien de dame al stralend terugkeren tot haar jongens, die met een hiep-hiep-hoera de tijding in ontvangst nemen, dat het geld er is, om dan diep ontgoocheld terug te deinzen voor de verpletterende voorwaarde: een Nederlandse naam!

Onder onze muziek makende jeugd is er nòg een groep, die het Nederlands schuwt. In de carnavalstijd moet U maar eens letten op de namen, die onze vaderlandse jazzbands en jazzbandjes sieren: The Crazy Boys, The New Harlem Boys, The Rhythm Swingers. En ten slotte: de èchte jazzbands. Niet die, welke op ‘bruiloften en partijen’ de feestgangers plezier moeten verschaffen, maar die, welke in de radio, in de concertzalen, op de grammofoonplaten te horen zijn. Hun namen zijn ernstig en geleerd: The Dutch Swing College Band.. Het is een hele stap van de drumbandjongens in hun fleurige pakjes naar deze ernstige kunst en ieder mag mèt ons zijn hart vasthouden er voor, dat wij op dit ver van ons verwijderd terrein de zonderlingste fouten gaan maken.

De lichte muziek - laten wij de straattrommels maar weer vergeten - bedient zich bij voorkeur van het Engels. Neem eens het eerste het beste radioprogramma, leg ergens blindelings Uw vinger op de bladzijde en lees: Smoke gets in your eyes, Pardon me pretty baby, Gateway of Hawaï: van 8 tot 9; Melody of Love, Backward turn backward, The Cutest little Eyeful: van 12 tot 13; Lover Man, Trumpet Blues, Nice work if you can get it: van 23-24 uur. Wij hebben eens staandebeens een twistgesprek gevoerd met een paar jeugdige lieden over de vraag, of er ook jazzliedjes in het Nederlands gezongen zouden kunnen worden, maar wij zijn daarbij wel zó door-en-door verslagen, dat we het nooit meer durven. Engels in een jazzliedje vervangen door Nederlands staat gelijk met een vioolconcert spelen op een zingende zaag. Intussen ondervindt het Engels, liever het misbruik van het Engels, in ons land een niet geringe steun van deze muziek, die de buitenstaander gemakshalve jazz noemt. Ho, ho, roept nu de binnenstaander, dat wat U noemt, is helemaal geen jazz: het zijn een paar Amerikaanse liedjes: de èchte jazz... en dan volgt een lang verhaal. Voor U nu verder leest, moet U één ding goed weten: wij spreken ons niet uit voor of tegen de jazzmuziek, noch voor of tegen de liedjes, noch voor of tegen de èchte jazz. Tenminste in Onze Taal niet. Zitten wij als vader in de buurt van ons eigen radiotoestel, dan kiezen wij wel partij, maar dit

[p. 14]

gaat U niet aan, evenmin of onze uitspraak de doorslag geeft ter aandraaiing of afdraaiing van het programma...

Hier, in ons blad, hebben wij de jazzmuziek niets te verwijten. Ons verwijt is gericht tot de taal van de beoefenaars en minnaars dezer muziek. In het verwarde complex van oorzaken, waardoor in zovele gebieden van het openbare leven de voorkeur gegeven wordt aan het Engelse woord boven het Nederlandse, zit ook muurvast de jazztaal. Men moet vooral niet denken, dat de aanhangers van de jazzmuziek alleen te vinden zijn onder vroegrijpe blagen met lange haren en daaronder een lege schedel. Menige leraar zal U jongens en meisjes kunnen aanwijzen, die in de les vol aandacht en toewijding bijv. de poëzie van Boutens lezen en 's avonds thuis ernstig, vooral ernstig, de opwindende pianomuziek van de Amerikaan Dave Brubeck bewonderen. Het is een trek in de jeugd, waarop men niet uitgekeken raakt. Onze afkeer nu geldt de jazztaal. Natuurlijk heeft elk vak zijn vaktaal. Ook de klassieke muziek: het krioelt daarin van de Italiaanse woorden. Er is echter een verschil. Het Italiaans blijft nauw in de muziektaal besloten. Noch de klassiekste eerste concertmeester, noch de eenvoudigste tubablazer in de dorpsfanfare zullen da capo al fine gebruiken buiten de muziekwereld. Het Engels van de jazz evenwel is de steun voor al het andere Engels in Nederlands. De zoon zegt, dat hij gejammed heeft, en de vader, dat hij het getimed heeft. De zoon zegt, dat hij rather relaxed kan spelen, en de vader, dat er law and order in de maatschappij moet zijn. De zoon zegt, dat de Nederlandse grammofoonplaat Jazz behind the Dikes(!) een topper is, en de vader zegt, dat er op zijn werk een gebrek aan manpower heerst. De jazz zit, of de èchte liefhebbers dit nu willen of niet, vast in een reclame- en uitgaanswereld, die doortrokken zijn van Engels. De jeugdige jazzmensen - de ouderen onder ons doen er goed aan hun aantal niet te onderschatten! - verengelsen hun taal ook buiten de sfeer van hun instrumenten en grammofoonplaten. Zij vinden het heel gewoon, dat een vreemde taal door ons zelf gekozen wordt voor onze advertentiepagina's en winkelruiten, en dit gewoon-vinden is het begin van de onverschilligheid tegenover onze eigen moedertaal. ‘To be at ease, is to be unsafe’, zei de grote opvoeder Newman. Dat is ook Engels en wat anders dan ‘baby you gotta laugh in your eyes’.

Het is een merkwaardige taal, die van de jazzmensen. Hun muziek stamt af van Amerikaanse folklore, hun taal eveneens. Voor wie nooit met hen te maken heeft of te maken wil hebben, is het toch niet moeilijk iets van de jazztaal aan de weet te komen. Men bestede eens een paar dubbeltjes aan enige, ernstig bedoelde tijdschriften voor jazzmuziek en men leze:

alles in zijn vocal boeit □ goed spel van de voice □ hier wordt gejamd □ teenagers en bobbysoxers □ met pip en pep geïnjecteerd □ het klinkt relaxed □ het is behoorlijk sikkies □ een swingtopper □ coast to coast performance van de T.V. □ slagwerkstylist □ de vaderlandse Poll □ weergaloze work-out □ zijn two-beat □ bezielde fill-ins □ voortreffelijke life-recording □ jazz-fans □ jazz-minded □ pittige attack en punch □ heerlijke brushes □ begeesterende (!) breaks □ het is rather cool spel □ volkomen cool toon □ een classic □ formidabele sessions □ een goede scat-partij □ pikante beats □ uitgetimede close-harmony □ een woordloze Latin-American □ het wordt een must □ een cool solo □ een vocalgroup □ een song-styliste □ een solo uit een take □ een life uitvoering □ de leader en zijn side-men □ top-songplaten □ een riff-thema □ een sweet en sexy voice □ een stuivende beat □ enz., enz., enz.

In dit schilderachtige half Engels-slecht Nederlands is een groot gedeelte van onze jeugd volkomen thuis. Ze voelen zich daarin ‘at ease’ en ze zijn daarmede ‘unsafe’. Ze slikken àl het Engels, dat in ons land wordt voorgezet. De zinsbouw en woordenkeus in de bewuste veelgelezen bladen zijn al even slecht, nauwelijks in de HBS-grondverf. De beoordelaars van grammofoonplaten stijgen van louter opgewondenheid van de ene in de andere overtreffende trap. Een kleine staalkaart:

de muzikaliteit blijkt een handig gecamoufleerd surrogaat.. □ het is in Holland practisch onmogelijk, dat de moderne Vaderlandse Jazz evolueert.. □ de swing die de harteklop, de polsslag is van de in deze pagina's gepropageerde vormen.. □ genieten wij zo volkomen van geïnspireerd spel, dat woorden onmogelijk de schoonheid van deze muziek kunnen omschrijven [het artikel gaat rustig verder].. □ geëmotionneerde, hoogspannings-Jazz, jazz, waar je wat van méénam.. □ een suggestieve show, zoals men die zelden ziet.. □ kolkende kollektieven, grandioos gebracht door top-talent in een daverende Dippermouth.. □ in de Brown Band wordt immer iets groots verricht.. □ in Zweden wordt iets groots verricht.. □ Philips heeft opnieuw groots werk verricht.. □ haar voordracht is enorm goed; de fijne nuances van dit opmerkelijk goed geschreven opus zijn een ware lust.. □ het meest sensationele close harmony album aller tijden.. □ dit fenomeen is een bron van muzikaal genot waaraan wij ons allen gaarne laven.. □ de fascinerende variaties waarmede Miss O'Day... tot een monumentale gebeurtenis verheft.. □ een subliem sluitstuk van een glorieuze albumset door een grandioos jazz vocaliste.. □ als pianiste kunnen wij haar beslist niet waarderen, maar haar optreden was lollig.. □ de balans opmakend van deze twee grote concerten valt het onmiddellijk op dat Dixieland de boventoon voerde.. □ beschouwt U Hackett niet als een sweet-trompettist; hij verdient en is veel beter.. □ zo werd het quintet een sextet wat tot op heden zo gebleven is.. □ geheel in Parijse stijl gekleed werd deze rol op waardige wijze vervuld door W.B... □ persoonlijk ben ik geen liefhebber van het hammondorgel.. □ ik heb mij laten vertellen, dat dit zijn oorzaak vindt in het feit, dat, als hij een fraaie frase speelt, hijzelf het sentimenteel gaat vinden en maar expres iets geks er na speelt.. □ over J.R. kan ik niet wild-enthousiast zijn, haar voordracht is overtuigend en kundig maar zij is af en toe zwak met de-wijs-houden.. □ speciaal laat op de avond in een mismoedige bui en na een blauwtje gelopen te hebben zal deze plaat 't buitengewoon doen.. □ deze plaat is een waardevol bezit voor iedereen, die zijn liefde voor de jazzmuziek au serieux wenst te nemen.. □ enz., enz., enz.

Vele artikelen zijn overspikkeld met woorden als onovertrefbaar, meesterlijk, sensationeel, weergaloos, subliem, adembenemend, al of niet voorzien van de dempende bijwoordjes, bijna, haast, welhaast of schier. Deze stijl is, naar we hopen, niet afkomstig van de scholieren, die in de les zo ernstig Boutens lezen.. Het is geen wonder, dat in een van die tijdschriften advertenties voorkomen als: 2 girls z.k.m. 2 boys 1. 21-24 jr. Een welhaast adembenemende wereld waarin de liefde au serieux wordt genomen, maar na een blauwtje gelopen te hebben doet de plaat 't toch

[p. 15]

wel goed. Als deze girls eenmaal housewives geworden zijn, hebben ze het gemakkelijk: ze swingen schier grandioos een subliem mondje Engels. Arme, arme, brave huismoeders van nu! Jullie girls kunnen lachen om jullie uitspraak van Blue Band en Sunlight, stuurt ze gerust maar in de schoonmaaktijd naar de kruidenier om een pakje stijfsel: het heet immers CRACKFREE. Hoe moeten jullie, die met grote inspanning aan de schoolmeester kunnen schrijven, dat Jantje de mazelen heeft en niet heefd, dàt nu uitspreken? Hoort Uw kroost in de gang het schone lied schallen: true romance will find you, brother come over the bridge! Ja... kom over de brug! Betaalt, gij drummers, vocalstylisten en sexy ladycrooners, wat ge schuldig zijt. Ook gij immers zijt er schuldig aan, dat de taal in ons land de spotlust opwekt van de buitenlander. Dat de kleine knulletjes in Amsterdam wel op het trommelvel willen drummen maar niet willen slaan.

Hooggeachte Redactie. Ik geloof, dat U schromelijk overdrijft. U moet U niet aanstellen. Wij maken graag muziek en dat op een Amerikaanse manier. De Sunlight Soap was er in ons land al voor de boogiewoogie. Dat wij een paar vreemde woorden moeten gebruiken, is onze schuld niet. U hebt zelf in Uw artikel tot nu toe ook vreemde woorden gebruikt. Beterschap!

Misschien overdrijven wij, maar ergens diep in ons hart leeft de overtuiging, dat we er geen kwaad aan doen in dezen te overdrijven. Wij misgunnen U niet Uw plezier bij Uw muziek. ‘If music be the food of Love, play on,’ zo begint Shakespeare zijn Driekoningenavond, ‘als muziek het voedsel is van liefde, speelt verder.’ Wij wensen U ook liefde voor onze eigen taal toe. Zoekt eens naar een Nederlands woord, matigt U in het gebruik van vreemde woorden, verengelst de taal van onze jeugd niet verder, en in de tussentijd:

Slaet op den Trommele van dirredomdeine
Slaet op den Trommele van dirredomdoes!