Onze Taal. Jaargang 22

[p. 33]

[Nummer 9]

Echt Nederlands

De Belgische Nationale Omroep (Vlaams Programma) heeft de gewoonte vrijwel alle buitenlandse namen van muziekstukken in het Nederlands te vertalen. Die Fledermaus heet er de Vledermuis, le Cygne wordt aangekondigd als de Zwaan, der Vogelhändler als de Vogelkoopman. Er zijn heel wat mensen bij ons, die om deze gewoonte hartelijk lachen. Niet als de Engelse omroeper van de B.B.C. ons vertelt, dat de Blue Danube zal klinken, maar wel als de Vlaming het over de schone blauwe Donau heeft. Die gekke Vlamingen ook! Wij, ontwikkelde mensen, schrijven, lezen en spreken een paar talen. Wij hebben die vertalingen in dat dooie Nederlands niet nodig. Hoe stompzinnig klinkt dat: ‘het meisje van Arles’! Voelt U niet die Franse esprit en die luchtige melodie van Bizet in dat speelse woordje ‘l'Arlésienne’? Hoort U in ‘An American in Paris’ niet onmiddellijk het verscheurende en woeste in de muziek van Gershwin? Wat zegt mij ‘Verhalen uit het Weense Woud’? In ‘Geschichten aus dem Wiener Wald’ hoort U toch de vogeltjes kwinkeleren in de lieflijke bossen rondom Wenen? Goed, goed... wij horen en voelen dit alles. Laten er een paar botteriken zijn, die deze vreemde woorden niet verstaan, wat doet het er toe? Het buitenlandse lied wordt toch in de vreemde taal gezongen, de componist is toch een buitenlander? Iedereen weet toch wat ‘Eine kleine Nachtmusik’ is en ‘l'Arlésienne’ en ‘die Zauberflöte’? Dit zijn toch namen met een wereldbekende klank? Ja, in andere landen behoeft men minder vreemde talen te kennen, maar in ons land kent men nu eenmaal veel vreemde talen. Wat wilt U eigenlijk? Bent U nu zo bekrompen Nederlands, dat U elke buitenlandse titel wilt afschaffen? Echt Nederlands, die kleinzieligheid!

Ja, echt Nederlands, zoals het echt Engels is het over The Magic Flute en het echt Frans is het over Le mariage de Figaro te hebben. Een Duits lied wordt in het Duits gezongen en een Engels in het Engels en dat is goed. We gaan wel niet zover als sommige muziekliefhebbers, die een vertaling in het Nederlands van een buitenlandse liedtekst als een boerse ontwijding van de oorspronkelijke beschouwen, maar we kunnen het begrijpen, dat het om verschillende redenen veel beter is het lied in zijn oorspronkelijke tekst te laten. Maar zonderling is het, dat Hilversum ons instrumentale muziek van buitenlandse componisten zo dikwijls èn door de radio èn in het programmablad aankondigt in de oorspronkelijke taal zonder ook maar de moeite te doen hiervoor een vertaling tenminste daarna te geven. Al weet dan iedereen wat ‘An der schönen blauen Donau’ betekent en zal het ook wel niet nodig zijn ‘Symphonie in Blue’ te vertalen, niet iedereen weet, wat Ravel bezield heeft, toen hij de suite Ma Mère l'Oye schreef. Toch kondigen de omroepers in vloeiend Frans aan, dat de delen zijn: Pavane de la Belle au bois dormant, le Petit Poucet enz. Men kan ons toch niet wijs maken, dat deze muziek ongenietbaar is met een vertaalde titel. Integendeel, hoevelen zouden bij het horen van ‘De Schone Slaapster in het bos’ en ‘Klein Duimpje’ niet meer kunstzinnig pleizier kunnen beleven aan Ravel's fantasie over de vertellingen van Moeder de Gans. En als van dezelfde componist het Concerto pour la main gauche gespeeld wordt, zou het voor menigeen toch wel nuttig kunnen zijn, als hij wist dat het ‘voor de linkerhand’ geschreven was. De Kindertotenlieder van Mahler worden in het Duits gezongen. Natuurlijk. Onnatuurlijk is het evenwel, dat de Nederlandse omroeper het tweede deel van Mahler's negende symphonie aankondigt met ‘im Tempo eines gemächlichen Ländlers’. Als de Images van Debussy achtereenvolgens door Hilversum worden aangeboden met ‘cloches à travers les feuilles - et la lune descend sur le temple qui fut - poissons d'or’, vinden wij deze Franse woorden wel heel mooi

[p. 34]

klinken, maar vragen we ons af, of de bedoeling van Debussy in dit geval niet beter ware uitgekomen met een Nederlandse tekst. Bepaald grotesk wordt het pas, wanneer een werk van een Hongaarse, Russische of Tsjechische componist gespeeld wordt. Een enkele keer kondigt de omroeper dit in het Nederlands aan, maar meestal (neen, niet in het Hongaars...!) in het Frans, Duits of Engels, naar het land, waar de grammofoonplaat van het bedoelde stuk is gemaakt! Voor zover wij hebben kunnen nagaan, vertalen alle Duitse, Engelse, Franse en Italiaanse omroepen de titels van instrumentale muziek en van vocale muziek, ook als die in de oorspronkelijke taal wordt gezongen, ja zelfs geven zij die titel in het geheel niet in het origineel en dat is begrijpelijk, want dat is meestal nergens goed voor. Alleen de Nederlanders niet. Daarom lachen zij om die gekke Vlamingen, die handelen als de Engelsen en de Fransen en alle andere Europese volken. Dat lachen is dan ook echt Nederlands!

Wij beginnen langzaam maar zeker stellig te geloven, dat in geen enkel ander land zulk een bewondering aanwezig is voor alles wat buitenlands klinkt. Het aankondigen van muziekstukken is daarvan maar een klein verschijnsel. Hoe bespottelijk is het, dat op bijna alle Nederlandse stations, groot of klein, reclameborden zijn aangebracht, waarop een ijdele heer prijkt, die ons met een pot haarsmeer in de hand bezweert: Brylcreem your hair! The perfect hairdressing! En een verleidelijke jongedame, die ons een pakje sigaretten onder de neus houdt met de woorden: It is the top! America's best tobacco's. Airmail fresh. They taste so good! Op de advertentiepagina van krant en weekblad heten overhemden shirts en boorden collars. Een drank geperst uit Nederlands fruit moeten we kopen als ‘Heromilk’. Gelukkig zij, die geen Engels kunnen lezen: zij zouden op het idee komen, dat zij ‘heldenmelk’ moesten drinken! Een vloeistof, die nagels van onzuiverheden kan reinigen, is the best for lovely nail rims. Dames kunnen heur haar laten ‘lockwellen’ (Duits?). Zij kunnen ook een Cold Wave krijgen, desnoods een Tiède Permanent. Het lijstje van de films, die ons in een week kunnen opvrolijken, is een taalatlas gelijk: Because you're mine, The Quiet Man, Une histoire d'amour, Maske in Blau, Schwarzwaldmädel, By the light of the Silvery Moon, le Plaisir, Road to Bali.. let wel: al deze titels onvertaald!

Wij hebben in Maart van dit jaar de aandacht gevestigd op het Old Dutch van de Nederlandse winkelruiten. Iemand stelde ons toen - in ernst - voor een comité op te richten ter bestrijding van enz. Hoe heerlijk wij het ook zouden vinden lid van een comité te zijn, wij hebben het plan niet geschikt geacht. Beter lijkt het ons voortdurend op het malle van deze taalpractijken te wijzen. Dit buitenlandse aambeeld is zo hard, dat er wel honderd hamers te gelijk op stuk geslagen kunnen worden. Dr. Damsteegt constateerde in het Correspondentieblad voor Hogere Rijksambtenaren (Juni 1953) ook het dwaze van de Nederlandse reclametaal. Het toppunt vond hij wel de advertentie van de schoonheidsdeskundige, die zijn stadgenoten aldus in een weekblad meende te moeten aanspreken: Talk about beauty with Elisabeth Arden's consultant. Here your chance to ask an expert all you want to know about the right treatment and make-up for your particular skin in our beauty department. Damsteegt schrijft: ‘De man die een advertentie in het Engels opstelt voor een Nederlandse krant voor Nederlands publiek maakt zich belachelijk.’

Wij geloven nu niet, dat het Nederlands binnen enige jaren te gronde zal gaan door de taal, die Frans-Duits-Engels-bewonderende omroepers, handige importeurs en gewiekste reclamespecialisten ons dag in dag uit aanbieden. We vinden het alleen armzalig voor ons land zelf. Eigenlijk doen de radiomensen en de opstellers van advertenties niets anders dan wat het publiek graag wil. Een schoen met een kleur van ossebloed draagt alleen een slachter, wij hebben loafers in oxblood. De ‘Notenkrakers-suite’ is een woord, goed genoeg voor simpele ongeletterden, wij moeten luisteren naar de ‘Casse-Noisette’. Een grote Nederlandse scheepvaartmaatschappij spelt de scheepsnamen op ‘-dijk’ als ‘-dyk’. Over een paar jaar zal het wel ‘-dike’ worden. Een Nederlands bedrijf, met Nederlands geld groot geworden, laat in een Nederlandse stad een lichtreclame aanbrengen: Fly K.L.M. Langs de wegen in onze Hollandse bollenstreek zien wij enorme borden, waarop naam en beroep van onze Hollandse bollenkwekers geschilderd zijn: Jan Jansen and Son Ltd. Wholesale Bulbgrowers and Exporters. Een restaurant in dezelfde streek lokt de millioenen Engelsen naar een Tulip Bar and Grillroom. Die stuk of drie suffe Nederlanders, die per jaar voorbij dit bord komen, begrijpen heus vanzelf wel, dat ze in die vertrekken een slokje kunnen krijgen.

Ja, het goed bedoelde Comité ter bestrijding van enz. zou wel onze sympathie hebben. Er zit echter een lelijke kant aan. Wij zouden aan een tafel komen te zitten en dan zouden we moeten ‘starten’ en ‘plannen’ en ‘timen’ en dan zouden we het wel kunnen ‘fixen’. Want zonder een vreemde taal zou zelfs dit vaderlandse comité niets kunnen doen.. Echt Nederlands!