Onze Taal. Jaargang 10

‘Verjaardag’

‘Verjaardag, -feest, -geschenk zijn wellicht niet *eens zoo heel jong.’ Wellicht niet eens zoo heel jong? Heeft U gronden? of is het misschien de aanwijzing van een bloote gissing? In de 16de eeuw schijnt ‘verjaardag’ nog niet bestaan te hebben. Wel ‘verjaren’ in den zin van: een jaar geleden zijn. Zie Kiliaen, en Plantijn (de bekende Woordenboeken uit laatste gedeelte 16de E.). En Huygens spreekt van ‘geboortedagh’, niet van jaar- of verjaardag, zoover ik weet. Wel gebruikt hij al verjaren = zijn geboortedag herdenken; en verjaring: Op de 60e verjaringh van den Heer Van Beuningen.

Inderdaad, wij gingen, toen wij schreven dat verjaardag enz. wellicht niet eens zoo heel jong waren, met ons geheugen te werk. Wij dachten honderd jaar, of daaromtrent.

Thans vonden wij het in het woordenboek van Weiland (1810), van Marin (1768), van Halma (2de druk 1729; 1ste druk 1710), van Sewel (3de druk 1727; 1ste druk 1691). Bij Mellema (1630), De la Porte (1659), Hexham (1678), V. d. Ende (1697) en Giron (1710) is de samenstelling niet te vinden; men treft daar alleen de afleiding ‘verjaring’ aan.

[p. 3]

De oudste vindplaats is dus van 1691. Het woord zal dus toen reeds in het taalgebruik zijn opgenomen geweest; als een woord in een woordenboek verschijnt heeft het gewoonlijk reeds eenigen tijd bestaan. Woordenboekschrijvers zijn immers meestal conservatieve menschen, die bovendien veel aan hun voorgangers plegen te ontleenen. Verjaardag zal dus zeker vóór 1691 in onze taal reeds hebben bestaan, maar hoe lang, valt moeilijk te zeggen. Het dateert dus nog uit de 17de eeuw; laten we zeggen: uit het laatste kwart daarvan. Bij Huygens verwachten wij niet dat het gevonden zal worden, en evenmin bij Vondel en Hooft, maar natuurlijk kan men voor verrassingen komen te staan, als deze zaak eens grondig zal worden ter hand genomen. Wij hadden, toen wij schreven dat ‘verjaardag, -feest, -geschenk’ wellicht niet eens zoo heel jong zou zijn, stellig niet gedacht dat het eerste al 250 jaar oud zou zijn. Wij vermoedden, zooals gezegd, zoowat een eeuw!