maar erg scheen dat afzetten toch niet te zijn. Tenminste, Jan Vaarboom kwam geregeld naar zijn oude werf en schoot welgemoed den grooten meerpaal aan, waarvan het was of die hem ook al kende. Ja, de verhouding was best.
Tot op een gegeven oogenblik het onverwachte gebeurde. Jan Vaarbooms schuit kwam als gewoonlijk aanvaren en rondde de bocht; Jan aan het roer en zijn jongen voorop. De schaar werd uitgezet, de dirk gevierd, het grootzeil kwam neer en op haar fok kwam de Gesina Maria aandrijven. Freerk had haar al van zijn kantoortje op de werf uit gezien; de oude Derk had Hin al toegeroepen, dat Jan Vaarboom er met de Gesina Maria aankwam: ‘Ze legg'n aan’, waarop Hin haastig was komen toeloopen om de behulpzame hand te bieden. Maar, wat nog nooit gebeurd was, de Gesina Maria streek niet haar fok, liep niet zooals altijd naar den meerpaal op, maar voer rustig door. Jan Vaarboom, aan het roer, keek strak voor hem uit, hij beantwoordde den groet niet, die hem van de werf werd toegeroepen en eerst na een poos ging de fok neer en meerde de Gesina Maria aan de werf Het Rondhout, een eindje verderop.
Dat was een gebeurtenis, de Gesina Maria naar Het Rondhout! Van De Helling keken ze elkaar met verbazing aan; begriep-ie doar nou wat van? Freerk Dijkstra, die uit zijn kantoortje was komen toeloopen, keek al even verbaasd als de anderen, maar ja, dat hielp niet veel; de Gesina Maria had al bij Het Rondhout gemeerd en de schipper was al bezig aan land te stappen.
Het heeft een heelen tijd geduurd, voordat Freerk Dijkstra er toe kwam zijn gewezen klant naar de reden te vragen van zijn zoo bevreemdend gedrag, maar eindelijk was het er dan toch toe gekomen. Het was in de Toelast en Freerk zat er met een paar zakenvrienden in druk gesprek, toen opeens Jan Vaarboom binnen kwam stappen. Nauwelijks had hij Freerk zien zitten, of zijn gezicht betrok; hij liep Freerk voorbij alsof het een vreemde was en ging toen zitten, met zijn rug naar de plaats waar Dijkstra en zijn vrienden zaten.
Dat was nog nooit vertoond: Jan Vaarboom en Freerk Dijkstra die elkaar niet meer kenden; twee oude vrienden, die elkander den rug toekeerden. Het werd een malle boel, tot eindelijk Freerk moed vatte en naar Jan Vaarboom toeging. - Goiedag, Voarboom, hei-je mie nait zitt'n zain, dou-ie d'r zooeem ienkwammen? - Joawel. - En woarom hei-je mie den gain goiedag zegd; hou zit dat nou Voarboom, die ie mie nait meer zain will'n? - Och, niks. - Joawel, d'r is wèl wat, dat waiten-ie net zoo goud as ik zulf. Aal, loat ais kieken, aal zoo'n vartig joar laank binn' joen voader en ie nouaal bie ons Hellgn; mien oom en ik hebb'n jou altied goud bedaind en nou ienains dit. Wat is d'r Voarboom, zeg ais op. - Ik zee't ja aal, d'r is niks. - Nee Voarboom, veur niks let'n minsk zien ol vrunden nait ien steek, d'r zit wat Voarboom, en hou eerder ie dat zegg'n, hou eerder 't oet weerld is. 'k Wil wait'n woar 'k aan tou bin. - D'r is niks, dat heb'k joe nou ja aal zegd. - Heur ais Voarboom, zoo mò-je nait mit mie proat'n. Ik goa hier nait eerder vandoan veurdat ie mie zegd hemm' wat d'r aan haand is. Mien oomke was altied goie vrunden mit joen voader en ik wil gain kwoaje vrunden weez'n mit joe. - Joen oomke was 'n beste keerl, doar kon-je hoez'n op bou'n, moar ie, ie binn' 'n oafzetter.... 'k wil mit joe niks meer te moaken hemm'.
Vaarboom was bij het uitspreken van deze laatste woorden opgewonden geraakt, zijn van nature roode kop was nog donkerder geworden en zijn gebalde vuist trilde, toen hij herhaalde: ie binn' 'n oafzetter, 'k wil mit joe niks meer te moaken hemm'.
Dijkstra was bij dezen uitval stil geworden; zoo had hij zijn ouden vriend nooit gezien.
- Ik 'n oafzetter Voarboom, hou koom-ie doarbie? Ik kin mie wel ais verrekend hemm', moar joe oafzett'n, nee - dat ken je nait van mie zegg'n. Tou nou, zeg ais op, woar heb ik joe mit oafzet en wanneer? Tou ais, man, zeg ais wat. Vaarboom was eerst niet te bewegen zich verder over zijn grief uit te laten; hij mompelde maar steeds van afzetter, maar Dijkstra gaf geen kamp. - Heur ais, Voarboom, wie binn' toch gain lujongs meer, zeg nou ais rondoet wat d'r is. Ie mout'n weer bie ons op Hellg'n koom' en ie mout'n weer aan joen olle poal meer'n. Tou, zeg ais op.
En toen kwam het. - Mien Voader en ik hebb'n aal vartig joar bie joen Oomke en joe alles moaken loat'n, en nooit hèt d'r 'n aander tusken ons west; wie hebb'n altied aan ons poal aanlegd, en wie hebb'n d'r nooit veur betoald, nooit nait! En dat is ook ja van zulf, doar binn' joen poal'n toch ook veur, is 't nait zoo? En nou verdraai ik't om d'r veur te betoalen. Zoo is't. En doarom bin ik nou noar 't Rondholt goan, omdat ze ons doar niks gain meergeld betoal'n loat'n. Nou wait-ie't. - Meergeld, Voarboom, wat main-ie? Ik begriep d'r niks van. Ol Derk krigt altied 'n dubbeltje van joe, doar reekn't hai nou aal zoo'n beetje op, moar meergeld.... wat bedoul-ie doar mit? - Ik main dat meergeld, dat ie op reek'n schriev'n, dat wait'n-ie hail best. Over dat dubbeltje van ol Derk, doar proat ik nait over, dat is hom gund, moar aan joe betoal ik gain meergeld. Begreep'n?
Het schemerde Dijkstra voor de oogen; wie was er nu gek geworden van hen beiden. Geld gevraagd voor het meren aan zijn paal? Hij kon er geen touw aan vast knoopen. - Heur ais Voarboom, nou begriep ik d'r niks meer van; ik wait van gain meergeld en ik wait nait wat ie main'n. Moar kiek ais hier, mien auto stait veur deur, doar stapp'n wie mit zien baidnt ien en dèn goan wie op kantoor d'r ais even kaalm over proat'n. Ie huiv'n bie mie gain meergeld betoal'n, dat is dudelk, en as wie joe wat reek'nt hebb'n, dat nait ien hoak is, den krieg-ie dat van mie weerom. En den drink'n wie baident 'n fladderakje en den word'n wie weer goie vrunden, zooas wie dat altied west hemm'.
Het heeft moeite gekost den tegenstribbelenden Vaarboom in de auto te krijgen; hij hield er maar aan vast, Freerk zien oomke har 'n beste keerl west, doar kon je op aan, moar hai, Freerk, was 'n oafzetter. Maar eindelijk was hij toch in de auto en toen duurde het niet lang of hij zat op het kantoortje van De Helling op zijn oude plaats.
In afwijking van het programma begonnen ze met een glaasje; over het geschilpunt werd niet gesproken, het was alsof beiden er tegen op zagen er het eerst over te beginnen. Totdat Freerk eindelijk de koe bij de horens vatte.
- Kiek nou ais hier, Voarboom, hier hei-je nou 't bouk, woar aal joen reekn's ien stoan; wies mie nou ais aan woar dat geld van 't aanlegg'n stait.
Vaarbooms hoornige vinger bewoog zich aarzelend over het witte papier. Hier, zei hij op het laatst, hier stait't. 'n Doalder veur 't meer'n. Dijkstra keek over Vaarbooms schouder en volgde met de oogen den wijzenden vinger, terwijl Vaarboom herhaalde: Hier stait't. 'n Doalder veur 't meer'n.
- Moar Voarboom, man, binn'ie nou haildal nait goud; het dat nou wat mit 't aanlegg'n aan joen poal te moak'n? Ie wait'n toch wel, dat wie leste keer, dou ie zegd hebb'n wat d'r allemoal gebeur'n mos, 'n pries oafsprok'n hemm'. En dat ie dou loater zegd hebb'n, dat wie joen gavvel ook ais noakieken mozz'n, omdat joen klauw ien kniep zeet'n haar. En den mozz'n wie extroa reek'n wat dat meer kost'n zal. Nou en dat is dei doalder, dat is wat 't waark meer kost het. Dat zegg'n ze zoo op zien Hollands, ‘meerkosten’. Dat binn' gain kost'n veir 't aanlegg'n, hou koom-ie d'r bie, dat binn' kost'n, dei d'r b
m op koom binn'. Ik main, meer as oafsproak'n is, zai-je; meerkosten, dat zeg je zoo op zien Hollands.
Vaarboom had verwonderd naar deze uiteenzetting zitten luisteren; duidelijk was het hem nog niet, dat kon je zien; maar hij begreep nu wel, dat zijn oude vriend Freerk geen afzetter was; hij sprak alleen maar ‘Hollandsch’. Veel eerbied had hij niet voor dat Hollandsch, maar ja, Freerk zou het wel weten. - Nou Freerk, loat'n wie d'r moar nait laanger over proat'n, ik koom weer bie joe en ik goa nait laanger noar't Rondholt. Moar ain ding mout-ie mie bel
m: as-ie mit mie proat'n, proat den moar laiver gewoon Grönnings, dat begript 'n minsk van zulf en loat'n ze den ien Holland moar heur aigen toaltje proat'n.
S.D.V.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd