|
| |
Van onze leden.
-St!
- Een lid van onzen Raad heeft onlangs de aandacht gevestigd op het ‘eerbiedigst’, dat een dagblad een van onze ministers in den mond had gelegd. ‘Eerbiedig’ - zoo oordeelde dit lid van onzen Raad - is voor een Nederlander eerbiedig genoeg.
Wij hebben daarbij onwillekeurig gedacht aan het Duitsch, waar men nogal eens met zulke superlatieven werkt: men denke aan het untertänig, untertänigst, alleruntertänigst. Toch zou men zich vergissen als men zou denken dat alle Duitschers zoo verzot zijn op deze vormen. Muttersprache vermeldt het oordeel van een overheidspersoon waarin wij o.m. lezen: ‘“Een goede stijl kenmerkt zich door een korten, helderen zinsbouw en vermijdt “Schachtelsätze” (“frommelzinnen”?). “Groote woorden” behouden slechts hunne innerlijke waarde, als zij spaarzaam gebruikt worden. Dat geldt ook voor verkeerd begrepen superlatieven. Bijwoorden, die reeds een overtreffende trap uitdrukken, behoeven niet nog eens een trapje hooger gebracht worden”’. Dus niet: ausgezeichnetst, vorbildlichst etc. En men zegge ook niet: tunlichst, möglichst; en niet: im Rahmen, im Zuge, nach Massgabe, zwecks, behufs, seitens, in Betreff, im Wege der, aus Gründen der. En men wenscht iemand niet geluk ‘anlässlich’ of ‘gelegentlich’ seines Geburtstags, maar ‘zu’ seinem Geburtstag.
Aldus deze overheidspersoon.
| |
| |
| |
Omrekenen
- Ons lid, de heer Mr. F.E.H. Groenman, vestigt nogmaals de aandacht op het hier te lande zoo veelvuldig voorkomende omrekenen (en: omrekening, omrekeningskoers) en hij zou in het bijzonder de medewerking van onze banken willen inroepen, opdat deze term, die z.i. ontleend is aan het Duitsch, vervangen worde door het Nederlandsche herleiden (en: herleiding, herleidingskoers).
| |
Be-, ontlading
- Een van onze leden, Directeur eener Gemeentereiniging, vestigt de aandacht op de woorden belading, ontlading in: ‘het niet meer verontreinigen van de straat tijdens de belading...’, ‘... waarbij normaalvaten worden toegepast in combinatie met stofvrije mechanische belading’, ‘handbelading’, ‘wagenbelading’. ‘Voor ontlading draait men de trommel tegengesteld’, ‘bij ontlading draait men den vloerband terug’. Ons lid stelt voor ‘belading’ te vervangen door ‘het laden’ en ‘ontlading’ door ‘het lossen’, ‘het ledigen’.
| |
Nawijsbaar
- Dit woord komt een van onze leden onnederlandsch voor. De Duitsche woorden ‘nachweislich’ of ‘nachweisbar’ zijn - oordeelt hij - vaak weer te geven door ‘blijkbaar’ of ‘aanwijsbaar’, en anders door ‘aantoonbaar’ of zelfs ‘bewijsbaar’. (opm. van H.B. te S.)
| |
Vrouwelijke studenten vereeniging
- Alle vereenigingen, zegt een lid, zijn toch vrouwelijk; tenminste, dat leerden wij vroeger.
(‘Muttersprache’ vertelt van een warme worstverkooper, van een leeren handschoenmaker, van een rijdende artilleriekazerne!)
| |
Crisistaal
- ‘Crisiszeewaddenharingbesluit’.
| |
-Loos
(Een ‘pijploos’ orgel, een ‘huiswerkloos’ weekeinde, een ‘verdiepinglooze’ stad,... dan wordt onze wil ‘zelfloos’. Een stamboom, dien men ‘hiatenloos’ eeuwenlang kan traceeren. Huurt bij ons een safe-loket, dan zijt ge ‘zorgenloos’!
Wdb. VIII, 2, 2910, met instemming, althans t.a.v. afl. met -loos van znw.: ‘Kluyver en ook Hesseling hebben de opmerking gemaakt dat verreweg de meeste oude formaties in onze taal een gemis uitdrukken, een gevolg van het veelvuldig gebruik van ouderloos, kinderloos, eerloos en dgl.; maar dat in de laatste halve eeuw een aantal woorden onder invloed van het Duitsch in gebruik gekomen zijn, waarbij evenmin als in die taal aan een gemis wordt gedacht, met dat gevolg dat de bet. van -loos meer en meer verzwakt tot niets dan een ontkenning. Rookloos kruit, naadlooze buizen, pijnlooze operatie, naamlooze vennootschap’.
Draadlooze telegraphie kunnen wij moeilijk meer missen, maar zonder schoenlooze bedelaars en hoedlooze wandelaars kunnen wij het best stellen.
| |
Belegen
- Een van onze vele cafe-, buffe-, delica-teria's biedt ons aan belegen broodjes. Geen voorstander, blijkbaar, van het beruchte ‘versche cadetje’!
| |
Eere-
- Voor ‘eerewoord’ - merkt een lid op - geeft ons Genootschap: woord van eer. Maar onze oud-voorzitter is eerelid. De Senaat van het Utr. Stud. Corps heeft honoraire leden. Dit is een onverbloemd buitenlandisme. Maar is ‘eerelid’ niet een gniepig buitenlandisme?
Hoe denkt ons lid over: eerelidmaatschap (vgl. eereblijk, -boog, -sabel); en als hij dit aanvaardt, zou hij er dan niet toe kunnen komen zachter over het gewraakte woord te oordeelen?
| |
Kolenoxyd
- schrijft een correspondent; dat is dus oxyd (wij zeggen: oxyde) van ‘kolen’. Natuurlijk niet van savoye- of roode ko(o)len, maar van zwarte (of steen-) kolen; die worden tijdens het oxydatie-proces rood. Als dit proces geëindigd is, hebben wij kolen-oxyde, dus: asch!
| |
Ruimten
- Een moeielijke kwestie; onze Raad is bereid deze vorming af te keuren, maar eischt - terecht! - dat wij een neutraal woord, een neutrale benaming ter vervanging voorstellen. En te dien aanzien zijn de leden die dit woord voordroegen in gebreke gebleven. Wie van onze leden komt hun te hulp?
| |
Uitverkiezing
- Een lid zendt ons het verslag van het referaat van Ds. L. Vroegindeweij over ‘De Uitverkiezing’ en hij verwondert zich over dit woord en de vormen ‘verkiezing’ en ‘uitverkoren’ die daarin herhaaldelijk voorkomen.
Kent ons lid deze woorden niet? Hij verkiest uit te gaan; het is zijne vrije verkiezing; (godg.): de vrije verkiezing (de vrije wil). Gods uitverkoren volk. - Oud en goed Nederlandsch!
| |
Welhaast
- Eenige leden vestigen de aandacht op den vorm welhaast, dien zij vonden in uitdrukkingen als: ‘het spreekt welhaast van zelf’, ‘er is welhaast geen verschijnsel denkbaar dat meer fascineert...’
Inderdaad gaat door dit aaneenschrijven van de woorden ‘wel’ en ‘haast’ de hier bedoelde beteekenis van haast (op weinig na, zoo goed als) verloren; welhaast = weldra, eerlang, binnenkort.
| |
Werkstede (O.T. 1936, blz. 16)
- Van bevriende zijde werd mij getoond een boekje: ‘De Plantijnsche Werkstede’, door Dr. M. Sabbe, werkend lid der Kon. Vlaamsche Academie, uitgave ‘De Sikkel’, Antwerpen.
Is dat Werkstede een Germanisme of is het Vlaamsch? Indien het Vlaamsch is, mogen wij het dan ook gebruiken? (A.B. te H.)
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd