Onze Taal. Jaargang 5

Van onze leden.

Briefpapier

- Een lid te Wormerveer vestigt er de aandacht op dat het gebruik van het woord ‘briefpapier’ blijkbaar veld wint; het woord schijnt zich in het bijzonder te verheugen in de belangstelling van drukkers.

Wij hebben den vorm ‘briefpapier’ reeds in onze lijst van Januari 1935 gesignaleerd; men dient te zeggen ‘brievenpapier’ of anders ‘postpapier’.

Dank zij

- ‘Desgevraagd zeide de heer X. nog, dat het werk in Y. (dank zij een te weeken bodem) eenigen tegenslag heeft opgeleverd.’ (courantenbericht).

Het werk kan verlies hebben opgeleverd of teleurstelling, maar den tegenslag heeft het niet opgeleverd, doch ondervonden. En voor dien tegenslag zal men den te weeken bodem, die er de oorzaak van is geweest, toch geen dank willen toebrengen; integendeel, men wijt die omstandigheid den tegenvaller.

Gemis aan....

- ‘‘Is het juist’, vraagt een lid, ‘te spreken van “gemis aan” in zinnen als: “de verdachte heeft blijk gegeven van een ontstellend gemis aan zelfbeheersching”. Mij dunkt dat hier “gemis van” dient te worden gezegd’. Wij zouden denken dat van wordt gebezigd wanneer bedoeld wordt uit te drukken een volkomen ontbreken (bij gemis van een hamer heb ik maar een steen gebruikt); in den zin van het voorbeeld, waar ‘gemis’ aanduidt een te kort, zouden wij stellig aan verkiezen.

Wat denken onze leden hiervan?

Natte vinger

- Vanwaar - vraagt een lid - komt toch de uitdrukking ‘iemand met een natten vinger kunnen beloopen’? Zij beteekent, volgens het woordenboek, ‘hij is zeer dicht bij mij’. Ik ken de uitdrukking ‘hij is met een natten vinger te lijmen’ d.w.z. hij is zóó gemakkelijk mee te krijgen dat zelfs de geringe kleefkracht van een natgemaakten vinger voldoende is om hem van richting te doen veranderen.

Maar ‘beloopen’ met een natten vinger?

Stoett geeft de gevraagde opheldering. ‘Iemand zeer gemakkelijk en spoedig vinden, binnen den tijd namelijk waarin een natgemaakte vinger droog wordt. (Nd. Wdb. II¹, 1745)’

Prof. Overdiep, in ‘Onze Taaltuin’ spreekt van ‘aanwijzen’ met den natten vinger. ‘De scholen waar dit boek werd ingevoerd, zijn met den natten vinger aan te wijzen’.

Stoett vermeldt nog eenige soortgelijke uitdrukkingen. Overijsselsch is: iets met de warme hand overbrengen. Zaansch: ze kennen mekaar met een warme pannekoek beloopen (ze wonen zoo dicht bij elkaar, dat ze een pannekoek warm van het eene huis in het andere kunnen brengen. Boekenoogen, 729²). Op Goeree en Overflakkee zegt men: Een vrouw en een paard moet je met een brandende pijp kunnen beloopen, d.w.z. je moet ze niet te ver zoeken, niet verder dan je loopen kunt, terwijl je een pijp tabak uitrookt (N. Taalgids XIV, 253).

Waar(de)loos

- In een ‘Verhaal van de Zee’ in een van onze groote dagbladen wordt ons verteld van een brandje in de lampenhut van het schip, een berghok tevens voor reservematerieel. Men vond daar onaangebroken blikken verf, de onderdeelen van de statietrap (dim. ‘trappetje’ volgens den schrijver) benevens de ‘waardelooze’ bezems.

‘Waardelooze’ (dus: onbruikbare) bezems bewaart men niet, die zet men over boord. Maar waarlooze goederen, die bergt men zorgvuldig op, om ze te laten dienen als de nood aan den man komt.