Onze Taal. Jaargang 4

Van onze leden

On-Nederlandsch

- Ons medelid, Mej. H. Hasper, kan zich niet vereenigen met de uitdrukking ‘on-Nederlandsch’, die wij bezigden in het nummer van ons orgaan van October 1934. Ons lid is van oordeel dat die verbinding geen Nederlandsch is en dàt lijkt haar ook de term, die er had moeten staan. - Of wel ‘niet als Nederlandsch’ of ‘niet Nederlandsch’.

Onze Raad, om wiens oordeel in deze wij gevraagd hebben, kan het bezwaar van ons lid niet deelen. Ziehier wat de Raad er van zegt. - Geen bezwaar. (Het Wdb. d. Ned. T. X, 1729, vermeldt den term zonder opmerking) - Niet het minste bezwaar. On-duitsch in de beteekenis van on-nederlandsch komt al in de 16e eeuw voor - ‘On-Nederlandsch’ en ‘geen Nederlandsch’ zijn niet te vergelijken, want het eerste is adjectief, het tweede substantief. Zij beteekenen ook niet precies hetzelfde; het eerste is waardeering, het tweede constateering: deugt niet tgv. bestaat niet. Over ‘onduitsch’ sprak men al in de 16e/17e eeuw (= on-Nederlandsch). Volstrekt geen bezwaar tegen het adjectief derhalve. - Tenslotte: On-Nederlandsch is niet on-Nederlandsch’.

Volijverig

- Ook tegen dit woord, in hetzelfde nummer van Onze Taal, heeft ons lid bezwaar. En ook thans weder vindt het aangevallen woord bescherming bij onzen Raad, die zegt: - Geen bezwaar. (Reeds 18e E.: Evang. Gez. 77. vs 1: Wees... volijverig, altijd overvloedig.) - ‘Volijverig is een vorming als ‘volbloedig’. Het is niet uitgesloten dat dit ‘germanismen’ zijn. - Volijverig staat naast volschoon, volzalig. Deze laatste twee woorden vooral in poezie van de eerste helft der 19de eeuw. - ‘Volijverig’ kan wel. Vgl. Van Dale voor verscheidene adjj. met vol samengesteld. Toch komt mij meermalen het adverbium aannemelijker voor dan het adjectief. Bilderdijk gebruikt er vele ook als adjectief. Enkele zijn al zeer oud: volvaardig. (En in de Middeleeuwen gebruikte men er meer dan nu, - zij het in het O. meer dan in het W.)

Ons lid, de Heer W.R. Menkman, geeft ons nog eenige voorbeelden van contaminatie. ‘Het klopt als een bus’ (‘het klopt’ - ‘het sluit als een bus’); ‘Iemand die een vooraanstaande plaats inneemt’ (‘een vooraanstaand persoon’ - ‘iemand die een belangrijke of voorname plaats inneemt’).

Als voorbeelden van ‘volkstaal’, maar gebezigd door schrijvers die krachtens verkregen bevoegdheden en uit hoofde van genoten opleiding den toon behooren aan te geven, vermeldt ons lid:

‘En nu hebben wij slechts een paar dwarsstraten genoemd’ (een paar voorbeelden gegeven) - ‘Men heeft uitgekiend dat enz.’ - ‘De export ging volkomen tegen de vlakte’.

Exit wart

- Niet ‘wart’ had zich genesteld in het spraakgebruik, maar ‘Warte’. - Dat is in elk geval beter; dat is ten minste Duitsch en geen quasi-Nederlandsch. Maar nog beter is het wat wij thans vernamen, n.l. dat er reeds een eind gemaakt was aan deze spraakverwarring - en dat het bezigen van het Nederlandsch aequivalent was voorgeschreven.

Waarvan -dankbaar- acte!

Rondom

- Een lid van onzen Raad heeft onlangs gewaarschuwd tegen het bezigen van het modewoord ‘rondom’ in de beteekenis over. Een nieuw voorbeeld van het verkeerde gebruik van dit woord vonden wij dezer dagen in een van onze groote dagbladen. ‘Berekeningen rondom het menggebod’ luidde het opschrift van een artikel. Hier werd dus ‘rondom’ gebezigd in den zin van ‘met betrekking tot’, ‘in verband met’.