Onze Taaltuin. Jaargang 6

Boekbespreking

DR. E. RIJPMA en DR. F.G. SCHURINGA. NIEUWE STIJLOEFENINGEN. Groningen, J.B. Wolters 1937.

Het is mij, ondanks vele pogingen, niet mogen gelukken de beginselen

[p. 336]

die deze uitgave blijkens 't voorwoord moeten hebben geleid, te ontdekken. En de oorzaak daarvan is m.i. te vinden in 't verontrustende feit, dat 't allereerste beginsel, waarvan iedere moderne stijlleer behoort uit te gaan, werd verwaarloosd, 't beginsel dat grammatica en stilistiek niet alleen onafscheidelijk verbonden zijn maar in wezen niets anders dan twee aspecten van één en hetzelfde feit.

Wanneer zal eindelijk bij 't Onderwijs in 't Nederlandsch 't besef doordringen dat veelweterij tenslotte niets heeft te maken met innerlijke vorming. Aan innerlijke vorming ligt ten grondslag: de eenheid en haar structuur. Evenmin als een hoop steenen een gebouw uitmaakt, is een verzameling woorden en uitdrukkingen een opstel te noemen. Wat van 't een een gebouw en van 't ander een opstel maakt, is het unificeerende verband, de ‘zin’ van 't element van 't geheel, de structuur, de stijl.

De verouderde Grammatica, die zuiver technisch is, en 't verouderde stijlboek, dat vaak alleen lexicologisch blijkt te zijn, benaderen de taal langs twee verschillende wegen, die elkaar nergens ontmoeten, alsof er twee soorten Nederlandsch bestonden.

Deze fout tegen de eenheid in de ontwikkeling van de kennis van en 't gevoel voor stijl, wreekt zich overduidelijk in de resultaten van dit boekje. Zelf zonder innerlijke, verantwoorde structuur, wil 't leiding geven in de structuur der taal en bederft daardoor van meet af aan 't gevoel van een goede en mooie taaluiting.

Eigenlijk is dit boekje niets anders dan een willekeurig ingedeelde behandeling van een dictionnaire. Gangbare uitdrukkingen, woorden met hun beteekenis- en gevoelsnuances kunnen de woordenschat verrijken, kunnen dus van belang zijn voor 't stijl-materiaal, maar de stijl zelve wordt er niet door gebaat. Dit zeer beperkte doel kan gemakkelijker en beter bereikt worden door stelselmatige bestudeering van 't leesmateriaal, een methode, die bovendien dit groote voordeel heeft, dat 't woord en de uitdrukking in den samenhang met 't geheel beter worden begrepen en doorvoeld.

Maar wie zich tot doel stelt den stijl te vormen, kan dit alleen bereiken door bestudeering van woorden en uitdrukkingen en zin binnen de grammatische structuur.

En daarvan is in dit boekje niets te vinden.

L. STARMANS.