Onze Taaltuin. Jaargang 3

De nieuwe spelling en de lagere school

Niet het minst in de kringen van het Lager Onderwijs is met groote belangstelling kennis genomen van het Spellingsrapport der Commissie-Marchant en dat is niet te verwonderen.

Zij, die iederen dag weer voor de moeilijke taak zijn geplaatst hun leerlingen het ‘Zuiver Schrijven’ der moedertaal te leeren en daardoor uit den aard der zaak bekend zijn met de vele moeilijkheden, die daarbij te overwinnen zijn, hebben reeds tal van jaren op vereenvoudiging onzer spelling aangedrongen en met vreugde is elke poging in die richting steeds weer begroet.

Stellig komt het Rapport der Commissie dan ook tegemoet aan den vurigen wensch, die reeds lang gekoesterd werd in de Lagere Onderwijswereld, en hetgeen thans wordt voorgesteld mag ongetwijfeld een belangrijke stap in de goede richting heeten. Dat echter uit ons kamp kritiek niet achterwege is gebleven en dat b.v. de voorgestelde regeling van de verbuiging (punt 8) ook in onze rijen - al was het alleen om didactische redenen - tegenstanders vindt, is niet te verwonderen.

Toen kort na het bekend worden van het Rapport de Minister snelle invoering van de nieuwe Spelling aankondigde, klonken van allerwegen woorden van hulde voor die voortvarendheid, vooral in de Lagere Onderwijsbladen. Begrijpelijk. Velen meenden nu, dat met die invoering een heeleboel rompslomp verdwijnen zou, en het onderwijs in ‘'t Zuiver Schrijven’ nu een aangename wandeling langs een geeffend pad zou zijn. Inderdaad zoo beloofde het te zullen zijn. Maar... de nieuwe leermiddelen? Geen nood, de Minister wist raad.

‘Geen beter middel, om de kinderen in te wijden in de Nieuwe Spelling, dan de correctie van hun eigen leer-

[p. 57]

boekje door de kinderen zelf als toepassing van het geleerde.’

Ziedaar, hoe Zijne Excellentie een der grootste bezwaren tegen een snelle invoering van de nieuwe spelling op een verbluffend eenvoudige wijze uit den weg wil ruimen.

Maar zoo eenvoudig als deze maatregel lijkt, zoo funest zal hij voor de Lagere School blijken te zijn, zoodra hij genomen wordt.

Iedereen, die met den practischen gang van zaken in ons schoolwezen ook maar eenigszins op de hoogte is, zal voor een dergelijke wijze van handelen terecht huiveren.

Velen zullen met mij hun hart vasthouden, wanneer onze leerlingen met het aanbrengen dezer correcties zullen aanvangen.

Ik stel mij voor, dat de hanteering van de correctiepen in tallooze klassen, niet 't minst in de lagere, een ‘zee van rampen’ zal veroorzaken.

In klassen, waar zelfs de meest voorbeeldige orde heerscht, zullen de ‘slips of the pen’ niet van de lucht zijn. Hoe menigvuldig zal niet te diep worden ingedoopt en hoe fataal zal dikwijls een streep van een wat al te energieke kinderhand de goed bedoelde correctie op het voor schrijven totaal ongeschikte papier in een inktvlek of een dikken doorgedrukten inktbalk ontaarden. Zullen aan den achterkant van het ook daar bedrukte papier door het dóórvloeien geen letters om zeep worden gebracht, op wier leven volgens de Nieuwe Spelling nog prijs wordt gesteld?

En hoe zal het gaan in klassen waar ‘de tucht wat slapper’ is, waar ‘geestelijke abberratie’ onder de discipelen, of ‘speelschheid’ en ‘overschot van energie’, maar al te vaak de mogelijkheid zullen scheppen, dat te weinig, of te veel geschrapt wordt en dus letters zullen verdwijnen, wier bestaan nog was gehandhaafd bij de gratie der Nieuwe Spelling?

Wij beklagen de jonge menschen, die nà de ‘hervormers’ deze ‘met de Nieuwe Spelling in overeenstemming (!) gebrachte leerboeken’ zullen mogen gebruiken.

En indien dan tenslotte ‘de Beeldenstorm’ zal hebben uitgewoed, hoe zullen de boeken, die tempels der wetenschap er uit zien?

Welk een weldadigen invloed zullen die geplunderde en besmeurde leermiddelen iederen dag weeraan op de aesthetische vorming van de aan onze zorgen toevertrouwde ‘hope der toekomst’ hebben!

Ieder onderwijzer, die met mij weet, hoe steeds moet worden toegezien op het ‘netjes’ en ‘met eerbied behandelen’ van de te gebruiken leerboeken - een gebiedend voorschrift in een ordelijke schoolinrichting - zal zich met een beklemd hart afvragen, hoe hij dien eerbied denkt

[p. 58]

af te dwingen voor een dergelijken hopeloozen knoeirommel. Nog eens, ik houd mijn hart vast.

Er zijn nog meer bezwaren. In de taalboekjes voor de hoogere leerjaren zal het niet voldoende zijn de ter dood veroordeelde letters om hals te brengen, neen, gansche series oefeningen zullen geheel of gedeeltelijk moeten verdwijnen. We denken hier aan gemengde en herhalingsoefeningen, waarin verschillende moeilijkheden door den leerling moeten worden opgelost (naamvalsvormen - enkele of dubbele e en o, s of sch, enz.). Hoe moet 't nu daarmee?

Wordt 't werkelijk geen puzzle?

En nu onze andere leerboeken? Denken we eens aan onze lees- en schoolbibliotheekboeken. Die kunnen toch zeker niet in de oude spelling worden voorgelegd? We zouden dan twee soorten van spelling krijgen, die een hopelooze verwarring zullen stichten in de kinderhersentjes. Wat een verkeerde en verwarde woordbeelden zullen op deze wijze ontstaan. Dan zullen we dus ook met die boeken den krijg moeten aanbinden en ook hier moeten overgaan tot massamoord van de uitgebannen letters. Ook deze boeken zullen dus worden ontsierd en verknoeid. Ook de rekenboeken en leerleesboeken zullen de verjongingskuur moeten ondergaan.

In de praktijk zal het dus hierop neerkomen, dat onze leerlingen de eerstvolgende jaren geen andere boeken in handen zullen krijgen dan ‘de door leerlingen zelf herziene (!!)’

De voorgestelde correctie van den Minister heeft nog een ander bezwaar. Geen practisch onderwijzer kan ooit heil zien in een dergelijke correctie, omdat hij daarin ziet een terugkeer naar een ouderwetsche methode, die juist het tegendeel bracht van hetgeen ze beoogde. Ik bedoel die terecht veroordeelde verbeteroefeningen, die wij ouderen ons nog wel herinneren uit onze schooljaren. Ons werd dan een oefening voorgelegd, die min of meer krioelde van fouten en wij moesten haar dan feilloos in ons schrift schrijven. Was het wonder, dat dergelijke oefeningen, waarbij wij rijen foutieve woordbeelden kregen, noodlottig voor ons werden? In onze moderne taalboeken zoekt men dan ook begrijpelijker wijze dergelijke onheilstichtende oefeningen tevergeefs.

Doch nu komt Zijne Excellentie, de Minister van Onderwijs ons die oude methode weer aanbevelen als 't beste middel om onze kinderen in te wijden in de Nieuwe Spelling. Wij vreezen met bange vreeze, dat een dergelijke inwijding in de Nieuwe Spelling veel teleurstellingen zal brengen en ik moet eerlijk bekennen, dat ik met groote belangstelling de resultaten van dit experiment tegemoet zie.

[p. 59]

Uit het vorenstaande moge blijken, dat er voor de Lagere School ernstige bezwaren zijn verbonden aan een snelle invoering der Nieuwe Spelling.

Wij hadden gaarne een meer geleidelijke invoering gewild. De mogelijkheid was dan niet uitgesloten dat de uitgevers van schoolboeken die invoering gevolgd zouden kunnen hebben met hun gewijzigde drukken. Zoo als 't nu echter moet gaan, voorspellen we een hopelooze ellende en ik houd mij altijd nog maar aan den stroohalm vast, dat Zijne Excellentie op zijn besluit terug mag komen, al was 't alleen maar ter wille van de Lagere School.

C.J. MAGIELSE,
Hoofd eener O.L. School te Rotterdam.