Vesperei, versprei in Van Dale
In de zevende druk van Van Dale's Nieuw groot woordenboek der Nederlandse taal ontbreekt het uitstervende zuidelijke dialektwoord vesperei ‘maaltijd omstreeks vier uur, omstreeks vespertijd’. Dat is niet erg, maar vreemd is het voorkomen van het lemma ‘versprei', o., (Zuidn.) maaltijd omstr. vespertijd.’ (1990). Over de term Zuidn. zegt de voorrede: ‘Over het algemeen hebben we geprobeerd hem te reserveren voor die woorden, die algemeen of zo goed als algemeen bekend zijn beneden de grens en die men in de Zuidnederlandse literatuur kan aantreffen.’ (x)
Een steekproef in twee atlassen uit de Reeks Ned. dialektatlassen, nl. in de nummers 6 (West- en Frans-Vlaanderen) en 2 (Zuid-oost-Vlaanderen) die wel de konservatiefste dialekten bevatten, leverde 8 plaatsen op met een r in dit woordtype, allemaal in blok 0, nl. 4, 12, 184, 19a, 97, 123, 199 en 203.
In de achtste druk van Van Dale bleef versprei staan, maar kwam daarbij op blz. 2251: ‘vesprei', vesperij'e, v. (m.) (-n), 1. vesperbrood; - 2. (hist., folkl.) avondbijeenkomst, feestelijke bijeenkomst’. Niet alleen is hier het genus totaal anders, maar ook de betekenissen zijn het en tot overmaat van verbazing van de argeloze lezer is er geen toevoeging Zuidn. meer, zodat we moeten veronderstellen dat dit een abn-woord is (De lange ij in vesperije die onetymologisch is, bewijst hoe moeilijk het is om historiserend te spellen!).
Me dunkt dat de negende druk van Van Dale versprei op moet ruimen en hoogstens vesprei (dial.) op zou dienen te nemen in de betekenis die bijna alle zuidelijke dialektwoordeboeken eraan geven, nl. ‘maaltijd tussen 4 en 5 uur 's middags’.
p.c. paardekooper
Auteursrechtelijk beschermd