De Nieuwe Taalgids. Jaargang 38

[p. 95]

Uit de tijdschriften.
(Maart-April).

De Gids. Maart.

O. Noordenbos vervolgt zijn artikel over De Kroniek van P.L. Tak 1895-1907, waarin hij het grote belang van dit weekblad aantoont door enkele grepen uit de rijke inhoud, de gedachtenwisseling over belangrijke vragen door auteurs van zeer uiteenlopende geesteshouding. - A.A. Verdenius levert als zesde Taalkundige Kroniek een bijdrage Over het tussenwerpsel jonge (tjonge, tsjonge, sjonge), met ‘een weinig fonetiek’ ter verklaring van die wisselvormen.

April. O. Noordenbos besluit zijn bovengenoemd artikel. - P.J. Meertens begint een studie over De jeugd van Gerrit de Clercq.

Roeping. Maart.

In een artikel Nieuwe Vlaamse kritiek bespreekt K. Meeuwesse een bundel studiën en kritieken van de jonge Vlaamse criticus Albert Westerlinck: Luister naar die stem. Ondanks enige bezwaren prijst hij dit boekje wegens de ‘zeer scherpzinnige en uiterst gevoelige poëtische analyses’. - M. Smits van Waesberghe beoordeelt de bloemlezing uit de werken van Jan van Leeuwen, door P. Stephanus Axters, en een boekje van P.L. Reypens met een keuze uit Ruusbroec (Uren met Groote Mystici), onder het opschrift De stichting van Groenendaal herdacht.

Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde LXIII, afl. 1-2.

Een uitvoerig artikel van K. Heeroma, Gevoelswoorden, bevat een principiële uiteenzetting over de beginselen van etymologie. Hij plaatst de zijne tegenover die van Mej. van Lessen, die z.i. de klanknabootsing als taalvormend element overschat, en te zeer gehecht is aan de klassieke indogermanistiek, allereerst belangstellend in de oorsprong van het woord en die zo ver mogelijk in het verleden terugvoerend. Heeroma acht deze opvatting te simplistisch. Hij houdt rekening met wat hij de ‘gevoelsfeer’ noemt, met elementen van spel, met ‘slang’, met afbraak van ‘welgeordende’ woorden. Voor de werkelijke geschiedenis van een woord, dat steeds gebonden is aan een bepaalde tijd en een bepaald gebied, dient men rekening te houden met ‘de levenwekkende adem van de cultuurgeschiedenis, archeologie, ethnologie, psychologie, en niet in de laatste plaats van de dialektgeografie’. Met proeven uit zijn ‘experimenten’ op etymologisch gebied wordt dat alles toegelicht. - J.M. Schalij geeft verslag van een Mnl. vertaling van Willem van Thierry's Epistola ad fratres de monte dei. - J.A.N. Knuttel wijst op Een motief uit Ferguut bij Heinrik van Aken. - Marie Ramondt behandelt Problemen in en om het Haagse Liederhandschrift, dat door E.F. Kossmann uitgegeven is, en zowel uit taalkundig - wegens de Duitse invloed - als uit litterair-historisch oogpunt aandacht verdient. Er blijkt een nauwe verwantschap te bestaan tussen dit handschrift, het handschrift-Gruuthuse (Oudvlaamsche Liederen, door C. Carton uitgegeven) en een Berlijns handschrift, door M. Lang bekend gemaakt (Zwischen Minnesang und Volkslied). Ze moeten dateren uit de tijd van Willem IV van Holland ± 1345, en zijn afkomstig van herauten en zangers, die ‘van Z. Duitsland uit langs de boorden van de Rijn tot in het hart van Nederland sproken en liederen voort gedragen hebben’. - D. Bax verzamelde bewijsplaatsen voor een volksgebruik: Als de blende tzwijn sloughen, - J. Heinsius verklaart Een

[p. 96]

onbegrepen woord in de werken van man Focquenbroch: grunjer, waarachter hij ‘Groninger’ onderstelt. - De Sprokkelingen van J.W. Muller betreffen: 1^e denkbeeld, 2^e boen, 3^e de afleidingsuitgangen -ioen (-joen) en -ilioen (-eljoen) in het Nederlandsch. - K. Fokkema betoogt, tegenover Kloeke's opvatting, dat De nominatief jo een interne Friese ontwikkeling is. Daartegenover handhaaft G. Kloeke zijn stelling dat ou aan Hollandse invloed te danken is, in een artikel: De voorzaten van het Friese jou. - K. Heeroma schrijft Iets over het Brabants, naar aanleiding van A. van Loey: ‘Bijdrage tot de kennis van het Zuidwestbrabantsch in de 13de en 14de eeuw’. Zulke uitstekend gedokumenteerde voorstudies zullen meer moeten verschijnen, eerdat een definitieve Middelnederlandse spraakkunst samengesteld kan worden. Heeroma knoopt daaraan opmerkingen vast over de verhouding van spelling en taal van de oudste Vlaamse en Brabantse teksten. - A. Weynen maakt dialektgeografische opmerkingen over Contactdissimilatie of analogie? naar aanleiding van de wisseling van on en om voor allerlei konsonanten. - G. Knop bespreekt Een merkwaardige functieverschuiving in het Fries. - D.C. Tinbergen verklaart ‘Een overseesche swan’ in Bredero's Moortje, vs. 663; J.B.F. van Gils verklaart peer de duyc, perduic als poer de duc; K. Heeroma doet een poging om lukraak te verklaren. - A. Zijderveld beoordeelt het proefschrift van J. Reyers over W.E. de Perponcher.

Taal en Leven. Maart.

A.J. Schneiders herdenkt zijn overleden mederedakteur Dr. E. Kruisinga, en deelt mede dat het tijdschrift tijdelijk gestaakt wordt. - Gerlach Royen vond in Multatuli's urist aanleiding tot een beschouwing met veel materiaal, over Nederlandse woorden op -ist en -isme, overgenomene en nieuw gevormde. Van Haeringen's verklaring van urist als schrijver op uur-loon acht hij niet overtuigend, maar zijn eigen gissing (boodschaploper, als afleiding van Uria) geeft hij voor beter. - E. Kruisinga (Syntaxis van het Engels van Nu) bespreekt de Engelse Reflexieve Voornaamwoorden, maar knoopt daaraan interessante opmerkingen vast over het Nederlandse reflexief. - Gerlach Royen wijst er in de Kroniek op, dat men ten onrechte de naam Desiderius Erasmus beschouwd heeft als latinisering van Geert Geerts, en verklaart Bartholomeus in een oud rijmpje.

Tijdschrift voor Levende Talen X, afl. 1.

G. Olbrechts verzamelde Zegswijzen en Spreekwoorden uit het Textielbedrijf. - Fr. Closset vervolgt zijn Kroniek over Nederlandse Letteren, waarin hij vooral de aandacht vestigt op de bekroonde roman De voorstad groeit van een veelbelovende jonge auteur, Louis P. Boon.

Neophilologus XXIX, afl. 3.

Een breed opgezette studie van C.F.P. Stutterheim behandelt Het probleem van de vers-regel. Hij bestrijdt de opvatting van Cary F. Jacob dat de versregel slechts ‘een typographisch, en visueel moment zou zijn’, en gaat na wat het noodzakelijke ‘immanente vormprincipe’ is. Waar dit ontbreekt, gelijk soms in het zogenaamde ‘vrije vers’, heeft men meer lyrisch proza dan vers-regels.

Museum. Maart.

W.A.P. Smit beoordeelt het proefschrift van Buitendijk: Het Calvinisme in de spiegel van de Zuidnederlandse literatuur.

April. B.M. Boerebach beoordeelt het proefschrift vrn C.L. Thijssen-Schoute over Nicolaas Jarichides Wieringa.

C.d.V.