De Nieuwe Taalgids. Jaargang 28

Uit de tijdschriften.
(September-Oktober).

De Gids. Okt. In de Kroniek der Nederlandsche Letteren bespreekt Anton van Duinkerken het proefschrift van Mej. M. de Haan onder het opschrift: De geest van Adriaan Loosjes.

De Nieuwe Gids. Sept. Een reeks korte bijdragen brengen hulde aan Lod. van Deyssel op zijn zeventigste verjaardag. De redakteur publiceert weer enige Nieuwe-Gids-correspondentie.

Okt. In een breedsprakig artikel Okeanos en Persephone betwist W. Kloos de prioriteit van het tweede gedicht, en betoogt hij dat Verwey zijn afhankelijke leerling geweest is. - Max Kijser prijst de Kloos-biografie van De Raaf als een ‘standaardwerk’.

De Stem. Sept. In de Poëziekroniek bespreekt Anth. Donker de bloemlezing uit Protestantse jongere dichters: Het Derde

[p. 381]

Réveil, met inleiding van K. Heeroma. - Dirk Coster toont zich, in een opstel In Hades' Schemering, minder ingenomen met De Waterman van Arthur van Schendel, en hoopt op ‘machtig ouderdomswerk’ van deze auteur. - In het Critisch Bulletin beoordeelt Urb. van de Voorde de roman Vader en ik van Willem Putman; Joh. van der Woude de roman Zegen der goedheid van Anton Coolen.

Opwaartsche Wegen. Sept. In de Vlaamsche Kroniek bespreekt Jan H. Eekhout een aantal romans (van Lode Zielens, Gerard Walschap, Willem Putman, Willem Elschot, Ernest Claes en Felix Timmermans). De poëzie is slechts vertegenwoordigd door Edgar Lemaire-Dens on Jan Vercammen. - J. Haantjes schrijft zeer waarderend over de jong gestorven dichteres Jacqueline van der Waals, die ook in haar prozawerk haar diepste wezen openbaart.

Okt. J. Haantjes geeft een uitvoerig overzicht van Het jaar in Zuid-Afrika, waarin hij o.a. bespreekt Die liefde van Catullus, door Haarhoff, de Afrikaanse bijbelvertaling, Die rijke dwaas, een verdienstelijke dichtbundel van W.E.G. Louw, en het werk van een drietal jongeren: Coetsee, de Hobsons en Dirk Mostert, die achtereenvolgens het genre beoefenen van Van Bruggen, Sangiro en Van Langenhoven, maar die deze voorgangers nog niet evenaren.

Stemmen des tijds. Okt. Een artikel van J.C. Rullmann handelt over Afscheiding en Reveil.

Roeping. Sept. Als Romantische Romans, prijst Frans van Oldenburg Ermke het laatste boek van Matthias Kemp: Vallende Vogels, terwijl hij Eroïca van Theun de Vries scherp veroordeelt.

Okt. J.M. Kramer oordeelt ongunstig over de strekking van Den Doolaard's boek De Herberg met het hoefijzer, onder het opschrift: Over didactiek en Den Doolaard.

De Gemeenschap. Sept. Anton van Duinkerken wijst in een artikel Over Lodewijk van Deyssel op ‘het occulte taal-mysticisme’ van deze auteur, dat hij verklaart als ‘een stuk geperverteerde katholieke traditie’.

De Vlaamsche Gids. Sept. Jan de Vries publiceert zijn kongresrede over Germaansche Kultuurproblemen, waarin hij o.a. bepleit

[p. 382]

dat de Neerlandici vertrouwd gemaakt dienen te worden met ‘de schatten die de Germaansche kultuur heeft voortgebracht’.

Okt. André de Ridder beschrijft uitvoerig en met piëteit het leven en de werken van de onlangs gestorven Paul Kenis, die hij door samenwerking in ‘Vlaamsche Arbeid’ en de ‘Boomgaard’ leerde kennen en waarderen.

Dietsche Warande en Belfort. Sept. Pessimistisch gestemd is het artikel van J.F. Vanderheyden over Bibliotheken en Bibliothecarissen, vol klachten over achterlijke toestanden in België.

Okt. Een paar bladzijden van Maurice Gilliams handelen Over Karel van de Woestijne, waarin hij de dichter aan het woord schijnt te laten.

Volkskunde XXXIX, afl. 1-3. Een uitvoerig principieel artikel, De Volkskunde op een Keerpunt, van Jan de Vries, opent de aflevering. - Karel van Nyen wijdde een brede studie aan De Gans in de Volksvermaken. - Op het gebied van de volksgeneeskunde beweegt zich Jules Pieters, met zijn bijdrage De Boete van St. Cornelius te Ninove, op grond van een vijftiende-eeuwse tekst. - J.R.W. Sinninghe zocht naar volksoverleveringen omtrent De Tempeliers. Ten slotte een aantal Boekbesprekingen en reproducties van Vlaamse Volksprenten.

Den Gulden Winckel. Sept. In een Open brief aan Anton van Duinkerken komt G. Stuiveling op tegen de kritiek van ‘professionele scribenten’ en van uiteraard subjectieve litterairhistoriese critici. Hij verkondigt de stelling: ‘de literair-historische wetenschap heeft zich in eerste instantie niet bezig te houden met de ziel, maar met de stijl’.

Vondelkronick V, nummer 4. Deze lustrumaflevering bevat een lange reeks bijdragen, ingeleid door de redakteur. Albert Verwey schrijft over Vondel en Ronsard: de aanhef van het Pascha herinnert aan Ronsard's tweede Eclogue. - Gerard Brom bespreekt Vondels Bespiegelingen van God en Godsdienst. - C.G.N. de Vooys wijst op een toneelstuk van A. Beeloo: ‘Maria Tesselschade op het slot te Muiden’, waarin Vondel en Hooft verzoend worden. - Jac. van Ginneken behandelt Vondels dramatische invoeling en de korte verzen der Maagdenklacht in het vierde bedrijf van Jephta. - Anton van Duinkerken vertelt van

[p. 383]

Vondel-portretten van Adriaan Loosjes. - C.R. de Klerk geeft een bijdrage over Didactisch vormschoon, A. Geerts over Het motto van de Leeuwendalers: Pax optima rerum, ontleend aan de Punica van Silius Italicus, waarschijnlijk door bemiddeling van de Leuvense hoogleraar Erycius Puteanus. - A.A. Verdenius verklaart Een ongewoon compositum bij Vondel, n.l. ‘snelriem’ voor een snelvoetig paard. - H.F. Wijnman schrijft uitvoerig over De Amsterdamsche boekverkooper Jacob Vinckel (1627-1680), die Vondel behulpzaam was bij de proza-vertaling van Virgilius. - L.C. Michels spreekt over Van Lennep en het handschrift der Herscheppinge. - Een lange reeks, zeer gevarieerde Kanttekeningen besluit deze rijk voorziene aflevering.

Tijdschrift voor Taal en Letteren, XXII, afl. 3. Gerard Brom publiceert een hoofdstuk over Vondels toneelstrijd. - Jos. J. Gielen geeft een uitvoerige beoordeling, met aanvullingen, van J.E. van der Laan's proefschrift over Goethe en Nederland, waarin hij er op wijst dat bij dergelijke studies Zuid-Nederland niet ter zijde gelaten moest worden. - H.H. Knippenberg doet enkele grepen uit de Nieuwejaarswensen die A. Fokke Simons in de veelbewogen jaren 1802-1809 dichtte voor De bruiloft van Kloris en Roosje, en vertelt een en ander over de lotgevallen van dit blijspel.

Levende Talen. Okt. Naar aanleiding van de intreerede van Prof. G. Gosses schrijft J.B. Schepers een artikel Binnen en buiten Friesland. - A.J. Schneiders (Taalwetenschap en taalonderwijs) ziet een tegenstelling tussen de wijzen waarop een taalgeleerde en een schoolman een leerboek beschouwen. - A. Zijderveld betwist het goed recht van sommige conservatieve Spelling-autoriteiten. - E. Kruisinga (Filologie en taalwetenschap) toont aan dat de veel gebruikte Duitse grammatica van Spruyt wetenschappelijk verouderd is, zodat er behoefte bestaat aan een studieboek op moderne grondslag.

Neophilologus XX, afl. 1. L.P.H. Eykman (Nasality again) geeft een fonetische verklaring van het ‘door de neus praten’, waarvoor hij de term ‘nasality’ aanbeveelt. - G.W. Wolthuis publiceert het eerste gedeelte van een artikel over De dichter van Mariken van Nieumeghen en de stof van het spel, waarin hij verband zoekt met de duivellitteratuur en heksengeschriften.

[p. 384]

Onze Taaltuin. Sept. Welke taalelementen zijn ons aangeboren? vraagt Jac. van Ginneken. Zijn beschouwingen over de ‘aangeboren articulatiebasis’ sluiten zich aan bij de vroeger uitgewerkte erfelijkheidstheorieën. In het biezonder beschouwt hij, met behulp van een reeks foto's, de min of meer gesloten mondstand, als voorwaarde voor de neiging tot labialisering of delabialisering in bepaalde dialekten. - G. Stuiveling geeft interessante aantekeningen over techniek en taal in Adama van Scheltema's verzen. - G.S. Overdiep beschouwt De tweede-persoons vorm in Zuid-Hollandse volkstaal, en maakt een opmerking over een biezondere constructie bij het werkwoord scheuren. - Jac. van Ginneken beoordeelt De nieuwe Nederlandsche klankleer van Blancquaert.

Okt. Jac. van Ginneken betoogt: Het fortislenis-karakter der Oudnederlandsche neus- en vloeiklanken leeft nog voort in de vormen der verkleinwoorden, als karretje, stalletje, lammetje, pannetje, wangetje, met ‘een geaccentueerde gedekte klinker’. - J. Klatter bespreekt De varianten in het Amoureuse Liedtboeck. - G. Knop vervolgt zijn opstel: Terschelling een Frankisch land met Friesche kolonies? Een tweede artikel van Jac. van Ginneken is getiteld: De consonant-mouilleering in een groep Nederlandsche dialecten. Dezelfde schrijver noemt de bekroonde verhandeling van G. Mazereel over de Klank- en vormleer van het Brusselsch dialect een ‘prulwerk’.

Tijdschrift voor zielkunde en opvoedingsleer XXVI, afl. 2. J. Moormann vervolgt zijn vroegere opstellen over Het voortgezet onderwijs in de moedertaal met een beschouwing over Het stellen, die hij opnieuw vastknoopt aan het boek van J. Leest.

Ons Eigen Blad. Sept. Gerlach Royen geeft opnieuw in zijn Spraakkunstige Varia treffende Stilistiese stalen en staaltjes, als afschrikkende voorbeelden, zich aansluitend bij de ‘Taal’-kultuur in de Juli-aflevering.

Okt. Gerlach Royen bespreekt enige twijfelachtige punten in De ‘nieuwste’ spelling, waarin hij vooral het handhaven van een aantal naamvals-n's blijft afkeuren.

Museum. Aug.-Sept. Joh. Snellen beoordeelt het proefschrift van M. van der Zeyde over Hadewijch; D.C. Hesseling beoordeelt de studie Oor die Afrikaanse Taal van G.S. Nienaber.

C.d.V.