De Nieuwe Taalgids. Jaargang 19

[p. 257]

Aankondigingen en mededelingen.

Mélanges publiés en l'honneur de m. Paul Boyer. [Travaux publiés par l'Institut d'études slaves, II]. Paris, Champion, 1925. (Pr. 50 francs).

Menigmaal draagt een feestbundel voor een professor een wat men noemt ‘streng wetenschappelik karakter’: de afzonderlike medewerkers pogen ‘de wetenschap vooruit te brengen’ door publikatie hunner nieuwste elucubraties. Maar zelden vertonen dergelijke bundels een homogeen karakter. Terwijl sommige medewerkers er naar streven door een degelike studie over een belangrijk onderwerp de hoog-geëerde leraar of vriend een hem waardige hulde te bewijzen, staan anderen een onbeduidende kleinigheid af, die hun onbelangrijk genoeg voorkomt om in een boek, dat niet onder de ogen van iedere vakgenoot komt, te ‘begraven’.

Onlangs heeft men gepoogd, aan een der twee bundels ter ere van professor Streitberg te Leipzig een ander karakter te geven, zonder te kort te doen aan het wetenschappelik cachet: deze bundel heet ‘Stand und Aufgaben der Sprachwissenschaft’ en bevat beredeneerde exposé's van wat op verschillende gebieden van het vak der taalkunde bereikt is en dient te worden nagestreefd. De ‘Mélanges’ ter ere van Boyer dragen wederom een ander karakter, dat geheel in overeenstemming is met zekere moderne opvattingen van slavistiek. Naast tijdschriften als het ‘Archiv für Slavische Philologie’, dat beoogde door originele wetenschappelike arbeid aan het bekende nieuwe, tot nog toe onbekende bouwstoffen of nieuwe verklaringen en groeperingen van oud materiaal toe te voegen, verrees er na de oorlog een ‘Revue des études slaves’, die naast detail-onderzoekingen ook overzichten over de studieën op bepaalde terreinen geeft en, vaak met succes, het refereren weet te verenigen met het aangeven van nieuwe perspektieven en nieuwe gezichtspunten. Nog meer in de lijn der popularisatie beweegt zich een tijdschrift als de ‘Slavonic Review’, die zich interesseert voor het leven der Slaviese volken in de ruimste zin, voor hun historie, letterkunde, hun materiële en

[p. 258]

geestelike levenskondities enz. En dgl. tijdschriften worden in allerlei landen opgericht, in de Slaviese wereld en daarbuiten. Zij zetten de traditie voort van Adolf Černý's in het Čechies geschreven Slovanský přehled (‘Slaviese revue’), welke na tien jaren niet verschenen te zijn, ook zelf weer begonnen is uit te komen, onder de leiding van zijn oude redakteur. Deze zeer ruime opvatting van slavistiek ligt ook ten grondslag aan de feestbundel van Boyer, welke hierdoor interessant wordt voor allen, die òf als vakman òf als dilettant zich interesseren voor Oost-Europa. Naast artikels als dat van Meillet: Le nom indo-européen de la meule - een belangrijke bijdrage tot de Indogermaanse woordvormingsleer, verrassend door nieuwe gezichtspunten en nieuwe feitengroepering - of dat van Tesnière, dat een essentiële aanwinst is voor onze kennis van het Sloveense vokalisme, staan opstellen over nieuwe geschiedenis, over 19- en 20-eeuwse politieke en ekonomiese problemen en betrekkelik populaire beschouwingen over allerlei, wat op Slaviese taal, letterkunde, kunst enz. enz. betrekking heeft. Ik doe slechts een greep hier en daar uit de rijke stof. J. Legras geeft een van fijn literair aanvoelen getuigende karakteristiek van Turgenew's literaire methoden in de Jagermemoiren, een belangrijke schrede voorwaarts na De Vogüé's klassiek, maar somtijds oppervlakkig en eenzijdig boek Le roman russe. Een studie als die van Quénet over Čaadajew geeft niets nieuws voor wie in het onderwerp enigszins thuis is, maar een zo merkwaardige figuur als Čaadajew verdient ook tans nog in ruimere kringen bekend te worden, en Quénet's artikel geeft een zeer bevredigende karakteristiek. Niemand minder dan Eisenmann geeft een relaas van de meningsverschillen tussen generaal Von Hötzendorf en Tisza, aan de hand van een onlangs verschenen Čechies boek, maar de eindkarakteristiek is van hemzelf; deze beschouwingen verdienen te meer de aandacht, daar het ontwikkelde publiek in West-Europa na de débâcle der Donaumonarchie veelal nog dezelfde simplistiese voorstelling van haar deugden en gebreken heeft als vroeger. Een zeer leerrijk artikel is dat van Jankelevitch: Les thèmes mystiques dans la pensée russe contemporaine. De Russiese filosofen, vooral de geëmigreerde, waaronder superieure geesten zijn en die in het buitenland een grotere vrijheid van uiting van eigen meningen hebben, ontwikkelen de laatste tijd een grote aktiviteit, die hun arbeid ener vroegere periode voortzet, en zij vinden een dankbaar gehoor bij een intellektuëel

[p. 259]

publiek, dat, mede tengevolge der levenswisselvalligheden van de oorlogs- en revolutiejaren, een religieuze en wijsgerige rechtvaardiging zoekt voor zichzelf en voor het contemporain gebeuren of wel de indrukken van het rauwe leven, ontvlucht, een hoger realiteit zoekend in de mystieke diepten van het zieleleven. Deze Russiese filosofie, in menig opzicht verwant met westelike denkers (Bergson e.a.) is een verschijnsel, dat elks aandacht verdient. De originele teksten lezen, dat kunnen slechts zij, die Russies verstaan, en hoe weinigen van dezen beschikken over de nodige tijd! Vandaar de grote betekenis van Jankelevitch' artikel. Het brengt ons een stuk modern leven nader, gelijk ook andere opstellen uit deze bundel dat doen. En door zijn veelzijdigheid is een boek als dit zo nuttig. Niettegenstaande allerlei internationalisme is bij de meesten de kennis van het vreemde zeer gering. En die kennis is nodig om het internationalisme een gezonde basis te geven. In Frankrijk neemt Boyer een gerespekteerde positie in niet alleen door zijn kennis van Slaviese filologie en door zijn pedagogiese talenten, maar ook doordat hij de filologie beschouwt in samenhang met het leven en denken der volkeren. En daarom is dit boek een waardige hulde aan zijn persoon en zijn werk.

N. van Wijk.

Verzamelde Taalkundige Opstellen van Dr. C.G.N. de Vooys. Tweede bundel (Groningen, J.B. Wolters, 1925). Prijs ƒ 5,90.

Deze bundel bevat drie afdelingen, waarin de opstellen niet chronologies, maar naar de stof gerangschikt zijn: I. Purisme. Invloed van de omringende talen op het Nederlands; II. Uit de betekenisleer; III. Verscheiden ondenwerpen. De eerste afdeling wordt geopend met een opstel over Purisme, dat nog niet gepubliceerd was. De beschouwingen over Germanismen - vroeger onder het pseudoniem K. Veenenbos verschenen - en over Anglicismen zijn met nieuw materiaal aangevuld. Dat geldt ook voor de meeste andere opstellen die vroeger in dit tijdschrift verschenen. Alleen het oudste opstel, Opmerkingen over Nederlandse Versbouw, uit Taal en Letteren, is geheel ongewijzigd opgenomen, al is in de voetnoten op de latere litteratuur over dit onderwerp gewezen.