Taal en Tongval. Jaargang 45

[p. 173]

Reinhild Vandekerckhove
De subjectsvorm van het pronomen van de tweede persoon enkelvoud in de westvlaamse dialecten
Het gebruik van de doffe, volle en dubbelvorm

0 Situering

Toen ik in 1991 voor mijn licentiaatsverhandeling¹ onderzoek deed naar het persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon enkelvoud in de Westvlaamse dialecten, stootte ik op een grote verscheidenheid aan vormen. Er zijn niet alleen opmerkelijke geografische verschillen wat de concrete realisatie van de verschillende pronomina betreft, iedere individuele dialectspreker beschikt bovendien over drie verschillende vormen als hij het woord tot iemand richt: de enkele doffe vorm², de enkele volle vorm en de dubbelvorm. Een dialectspreker uit het noordwesten van West-Vlaanderen bv. kan de A.N. zin ‘je /jij zou het moeten proberen’ als volgt weergeven: (a) [jə zut mutn probeːrn], (b) [hi zut mutn probeːrn], (c) [jə zut hi mutn probeːrn].

Een oppervlakkige vertrouwdheid met de (West)vlaamse dialecten volstaat om op te merken dat het hier niet zomaar om vrije varianten gaat. Het is echter niet gemakkelijk om het gebruik van deze vormen precies te omschrijven. Vooral de dubbelvorm stelt problemen bij het zoeken naar een nauwkeurige afbakening van zijn ‘gebruikswijze’. De bestaande literatuur (Devos 1986, De Geest 1990, Haegeman 1992, Schuurmans 1975, Willemyns 1979) over het onderwerp levert interessante indicaties maar blijft al bij al, zeker wat dat laatste betreft, vrij vaag. Ik besloot een corpus op basis van

1 Vandekerckhove, R. (1991): De subjectsvorm van het persoonlijk voornaamwoord van de tweede persoon enkelvoud in de Westvlaamse dialecten.
Licentiaatsverhandeling K.U. Leuven, promotor: Prof. dr. J. Goossens.

2 Concreet gaat het (afhankelijk van het gebied en de fonetische omgeving waarin het pronomen verschijnt) om de volgende pronomina:
* enkele doffe vorm: [jə], [hə] (proclitische positie) / [-jə], [-dʒə] en [-də] (enclitische positie)
* enkele volle vorm: [hi], [hɛɪ]
* dubbelvorm: [jə... hi], [hə... hi, hɛɪ] / [-jə, -dʒə, -də... hi, hɛɪ]
Soms wordt de doffe vorm weggelaten. Uit mijn gegevens bleek dat dit alleen gebeurt voor hulpwerkwoorden en werkwoorden met [h] in de anlaut (bv. gaan). Het ‘nulmorfeem’ is in die omgevingen een vrije variant van de doffe vorm en wordt daarom niet als aparte vorm vermeld.

[p. 174]

gesproken taalmateriaal samen te stellen omdat andere methodes³ ontoereikend bleken om die vaagheid weg te werken. In deze bijdrage hoop ik aan de hand van mijn materiaalverzameling het gebruik van de verschillende vormen wat te concretiseren. De geografische variatie laat ik buiten beschouwing.

Het materiaal putte ik uit een twee uur durende opname van gesprekken tussen vier kaartspelers.

De spelers, twee mannen en twee vrouwen, zijn allen Westvlaamse dialectsprekers van middelbare leeftijd (ca. 45 jaar oud). Doordat ze in verschillende dorpen opgroeiden (Oostrozebeke (04), Meulebeke (N43), Gits (N33), Deerlijk (O82)), spreken ze niet exact hetzelfde dialect. De verschillen zijn echter niet van die aard dat ze communicatiestoornissen zouden kunnen veroorzaken. Hoewel de spelers op de hoogte waren van de opname, kunnen we de gesprekken m.i. als informeel en spontaan karakteriseren. De spelers kennen elkaar goed en kaarten vaak samen. Bij een van die gelegenheden werd de opname gemaakt. De hele situatie werd m.a.w. niet opgezet in functie van de opname. We zouden hier in navolging van Hufschmidt & Mattheier (Besch et al. 1981: 192) van een ‘natürliche Aufnahmesituation’⁴ kunnen spreken. Wat precies het object van onderzoek was, wisten de informanten trouwens niet.

Alle voor het onderzoek relevante gespreksfragmenten die de opname opleverde, werden getranscribeerd, d.w.z. alle fragmenten waarin één of meerdere pronomina van de tweede persoon enkelvoud (subj.) voorkwamen. Het corpus dat op die manier tot stand kwam, bestaat uit 107 gespreksfragmenten, samen goed voor 155 tokens van de betreffende pronomina.⁵

3 D.w.z. zowel introspectie als het eliciteren van zinnen met de betreffende pronomina door de informanten in het A.N. geformuleerde zinnen te doen omzetten in hun dialect.

4 Hufschmidt & Mattheier (Besch et al. 1981, 192-193) maken een onderscheid tussen een ‘natürliche’, een ‘künstliche’ en een ‘simuliert natürliche Aufnahmesituation’. Tot het eerste type kan men volgens de auteurs taalmateriaal rekenen dat niet voor onderzoeksdoeleinden opgenomen werd. Kunstmatige opnamesituaties definiëren Hufschmidt & Mattheier als situaties die enkel voor de opname tot stand gebracht worden en in het alledaagse leven van de informanten niet voorkomen. Gesimuleerd natuurlijke situaties beantwoorden in hun grondstructuren aan een natuurlijke communicatiesituatie. Ingrepen in het communicatieverloop, noodzakelijk voor de materiaalverzameling, worden bij dergelijke opnames tot een minimum gereduceerd. Bij de opname van de kaartspelers was er van ingrijpen echter geen sprake. Ik stelde de cassetterecorder op net voor de informanten begonnen te spelen en liet hen hun gang gaan. Bij het grootste deel van de opname was ik niet aanwezig. Daarom zou ik de hier beschreven opnamesituatie, ook al werden de gesprekken wel doelbewust opgenomen, als natuurlijk omschrijven.

5 Om de leesbaarheid te vergroten werden in de fonetische transcriptie leestekens aangebracht en werden de woorden niet aan elkaar gehecht. Ik heb de dialectzinnen zo letterlijk mogelijk, d.w.z. woord voor woord, omgezet. Waar dit sterk van het A.N. afwijkende constructies en formuleringen opleverde, werd een vrije vertaling toegevoegd. Naar de aan het gesprek deelnemende personen wordt verwezen met A, B, C en D. Het teken ø staat voor het nulmorfeem.

[p. 175]

Bij de bespreking van het gebruik van het pronomen van de tweede persoon enkelvoud moet een onderscheid gemaakt worden tussen proclitische en enclitische positie.⁶ Verschijnt het pronomen voor de pv., dan zijn namelijk drie vormen voorhanden (doffe vorm, volle vorm, dubbelvorm⁷). Volgt het pronomen op de pv. of een complementeerder, dan beschikt de dialectspreker slechts over twee vormen (doffe vorm en dubbelvorm). Het spreekt voor zich dat dat consequenties heeft voor het gebruik van deze vormen.

6 Ik gebruik deze termen enkel om de positie van de pronomina aan te geven. De enkele volle vorm bv. verschijnt in proclitische positie maar is geen cliticum in de echte zin van het woord.

7 Het tweede lid van de dubbelvorm volgt in dat geval weliswaar de pv. Het eerste gaat er echter aan vooraf.

1 Het pronomen in proclitische positie

Interessant is wat R. Willemyns (1979, 171) opmerkt m.b.t. het Brugs: Hij karakteriseert de enkele volle vorm gi als [++ emfatisch], de dubbelvorm jə... gi als [+ emfatisch] en de doffe vorm jə als [- emfatisch] maar voegt daar onmiddellijk aan toe: ‘toch lijkt er, met name vooral tussen jə... gi en jə een zekere vrije variatie te bestaan, allicht ook samenhangend met het feit dat de grens tussen [+ emfatisch] en [- emfatisch] niet altijd even duidelijk is.’

M. Devos (1986, 168) omschrijft de kwestie als volgt:

‘Ook als er geen kontrast-fokus rust op het onderwerp, kan het subjekt herhaald worden. Hoewel de kondities van deze gebruikswijze niet zo meteen evident zijn, kan op zijn minst toch worden gezegd dat ze te maken hebben met extra-beklemtoning van de door het subjekt aangeduide referent als thema van de zin...’

Beiden signaleren hetzelfde ‘probleem’ en bieden een eerste aanzet tot definiëring van de gebruikswijze van de verschillende vormen maar, zoals gezegd, ik ben ervan overtuigd dat verfijning mogelijk is.

R. Willemyns karakteriseert dus zowel de volle vorm als de dubbelvorm als emfatisch maar de volle vorm zou dat volgens hem in sterkere mate zijn dan de dubbelvorm. Uit mijn gegevens blijkt dat de enkele volle vorm (23 tokens) inderdaad gelijkstaat met sterke nadruk:

1. Alleen de enkele vorm wordt in geïsoleerde positie, d.w.z. niet gevolgd door een pv., gebruikt:

[p. 176]

(1)	A:	[win ɪt ər truf həmɑkt, hi]
		Wie heeft troef gemaakt, jij?

2. Men hanteert de enkele volle vorm als men de toegesprokene tegenover zichzelf en/of anderen stelt. Het materiaal bevat heel duidelijke voorbeelden waarbij de tegenstelling expliciet uitgedrukt wordt (vb. (2)). Dat is echter niet altijd het geval: bij vb. (3) bevat de taaluiting zelf geen tegenstelling maar ze impliceert er wel één. Eén keer werd in een dergelijke context een dubbelvorm gebruikt. Tegenover dit ene voorbeeld met dubbelvorm staan er echter 12 met de enkele volle gij-vorm. De enkele volle gij-vorm lijkt hier m.a.w. de regel te zijn. Cf.:

(2)	A:	[ɪk ɑ ny ən skuənə kɔərtə ɛn hɛɪ ən ɔət nits]
		Ik had nu een mooie kaart (vrij: goede kaarten) en jij had niets.
(3)	A:	[ɪk wet ət ɔl]
		Ik weet het al.
	B:	[ɑ, hi wet ət ɔl]
		A, jij weet het al.
		(Geïmpliceerd is: wij nog niet).

3. Drie voorbeelden zijn noch bij 1 noch bij 2 onder te brengen. Net zoals bij de overige voorbeelden is het pronomen hier echter sterk beklemtoond:

(4)	A:	[mu kɪk ɛɪhənlək]
		Moet ik eigenlijk... (B antwoordt voordat A de zin afmaakt)
	B:	[hi, hi mut truf mɔkn vərzekərs]
		Jij, jij moet waarschijnlijk troef maken.

De gemeenschappelijke noemer bij al deze volle gij-vormen is dus de sterke nadruk. In de meeste gevallen kunnen we dat wat meer specificeren.

De doffe vorm (48 tokens) betekent afwezigheid van beklemtoning, dat valt niet te betwijfelen. Maar ook de dubbelvorm (17 tokens) wordt wel eens in een dergelijke context gebruikt. Toch kan de dubbelvorm heel vaak geassocieerd worden met nadruk:

Als één van de spelers zich na een moment van stilte tot één van zijn medespelers richtte, gebruikte hij meestal de dubbelvorm:

[p. 177]

(5)	A plots tot B:
		[het hɛɪ hien truf sekər]
		Jij/je hebt geen troef zeker?

Hetzelfde gebeurde als de sprekers van gesprekspartner veranderden, als ze zich m.a.w. tot een andere persoon richtten dan die met wie ze tot dan gesproken hadden. Was het gesprek met een bepaalde persoon al een tijdje aan de gang of reageerde men op wat een ander juist gezegd of gedaan had, dan werden haast uitsluitend doffe vormen gerealiseerd:

(6)	a	A:	[k hɔ vætn]
			'k Ga ‘vetten’.
		B:	[het həlɛɪk]
			Je hebt gelijk
	b	A legt een kaart die B bevalt waarop B:
			[hə dut mɛɪ ən hruət pləzir]
			Je doet me een groot plezier.

Helaas bevat het materiaal voor de proclitische positie geen langere gespreksfragmenten waarin van dubbelvorm op doffe vorm overgeschakeld wordt. Voor de positie van de enclise beschikken we wel over goede voorbeelden (cf. infra).

Bovenstaande regel nu wordt doorkruist door andere. Als andere motieven meespelen, krijgen die voorrang. Ik denk hierbij concreet aan het volgende:

1. Bij sterke nadruk wordt altijd de enkele volle gij-vorm gebruikt.

2. De dubbelvorm heeft duidelijk ook andere gebruikswijzen die niets te maken hebben met het initiëren van een gesprek of met nadruk in de echte zin van het woord. N.J. Schuurmans (1975: 40) schrijft m.b.t. het westelijk Noordbrabants:

‘Hiermee wil niet gezegd zijn dat de dubbele vorm -(d)e gij uitsluitend voorkomt wanneer het subject de klemtoon moet hebben... Toch schijnt de toevoeging van gij een (zij het soms lichtelijk) verzwarende functie te hebben, waardoor een wat inniger contact tussen spreker en toegesprokene ontstaat.’

M.i. geeft Schuurmans hier een heel interessante indicatie van wat met dubbelvormen die niet met nadruk geassocieerd kunnen worden, aan de hand is (ook al heeft hij het hier over de dubbelvorm in enclitische positie). Bij de analyse van het materiaal bleek dat dergelijke dubbelvormen (zowel in proclitische als in enclitische (cf. infra) positie) bepaalde connotaties

[p. 178]

hebben die de enkele volle vorm en de doffe vorm niet hebben. Ze drukken op de een of andere manier een bepaalde houding uit, een nauwere (emotionele) betrokkenheid van de spreker bij wat hij zegt:

a. De informanten gebruiken dubbelvormen als ze tegenspreken wat de gesprekspartner zegt of hun ergernis uiten om een handeling of uitspraak van de andere:

(7)	A:	[t spæl hɔə dirækt hədɔən zɪn]
		't Spel zal direct gedaan zijn.
	B:	[hə wet hɛɪ dɑ ni]
		Jij weet dat (toch) niet.

b. Dubbelvormen geven de uiting vaak een schertsend karakter: de spreker zegt iets, maar het is meteen ook duidelijk dat de gesprekspartners zijn woorden niet ernstig moeten nemen:

(8)	A:	[k bæm bədroːhn dɑt ɔl zuə lɔət æ]
		Ik ben bedrogen dat het al zo laat is. (vrij: Ik had niet gedacht dat het al zo laat was)
	B:	[hə zɛɪ hɛɪ ɔl dɪkəls nə kie bədroːhn]
		Je bent al dikwijls eens (vrij: wel vaker) bedrogen.

c. De spreker lijkt (weliswaar onbewust) dubbelvormen te gebruiken om zijn woorden kracht bij te zetten, om overtuigend over te komen:

(9)	A:	[k ɑ weːrə nit]
		'k Had weer niets.
	B:	[ø mustə nit ɪn. het driəntwɪntəh. hɑt nə kie wɑ mun ɪn. ø mut hɛɪ dɔər ni me ɪnzɪtn dɑj nits ən e ɪp zœk nə kieːr] Je moest niets hebben. Je hebt drieëntwintig. Je had eens wat moeten hebben. Je moet daar (toch) niet mee inzitten dat je niets hebt op zo'n keer. (vrij: op zo'n moment hoef je je daar toch geen zorgen over te maken)

De bovenstaande regels mogen echter niet als categorische regels opgevat worden. Het gebruik van de dubbelvorm blijkt niet helemaal in een keurslijf te duwen. Het materiaal bevat een aantal voorbeelden van dubbelvormen die niet in de bovenstaande beschrijving schijnen te passen. Niettemin ben ik ervan overtuigd dat het gebruik van de dubbelvorm, dat schijnbaar nogal

[p. 179]

willekeurig en moeilijk te definiëren is in feite meestal vrij precies beregeld wordt. De dialectspreker is zich niet van deze regels bewust maar ‘zondigt’ er niet vaak tegen.

Tot slot dient er nog iets gezegd te worden over het gebruik van het pronomen van de tweede persoon enkelvoud als onpersoonlijk voornaamwoord. Het materiaal bevat vier voorbeelden waarbij het pronomen generaliserend gebruikt wordt. In drie van de vier gevallen wordt hiervoor de enkele doffe vorm aangewend, net zoals dat in het A.N. gebeurt:

(10)	A:	[t æ ɔl dun dɑj lieːrt]
		Het is al doende dat je (men) leert.

De doffe vorm wordt, zeker als we ook rekening houden met de voorbeelden waarin hij in enclitische positie verschijnt (cf. infra: voetnoot 8) veel frequenter als onpersoonlijk voornaamwoord gebruikt dan de dubbelvorm. Ook deze regel is echter niet absoluut te noemen. In één geval blijkt de dubbelvorm de functie van onpersoonlijk voornaamwoord te vervullen. Het gebruik van deze dubbelvorm past echter wel enigszins in het bovengeschetste kader in die zin dat de spreekster zich nogal opwindt over wat de gesprekspartner zegt en daar tegenin gaat:

(11)	A verwijt B niet goed ingespeeld te hebben op de kaarten van haar partner, waarop B:
		[hə wet hi nit wɑ dɑ œyə mɔət e, wɪ]
		Je weet niet wat je partner heeft, hoor!

2 Het pronomen in enclitische positie

Als we een verklaring willen vinden voor het al dan niet optreden van de dubbelvorm, moeten we ook voor de in enclitische positie optredende pronomina een beroep doen op de context. De gesprekken van de kaartspelers maken in elk geval één zaak duidelijk: nadruk impliceert het gebruik van de dubbelvorm (in enclitische positie!), maar het omgekeerde gaat niet op. Het gebruik van de dubbelvorm impliceert niet noodzakelijk nadruk. M.a.w.: nadruk of beklemtoning volstaat niet als verklaring.

Het feit dat de dialectspreker in de positie van de enclise slechts over twee vormen beschikt, heeft op het niveau van het gebruik belangrijke consequenties: de enclitische doffe vormen (41 tokens) - geen enkel voorbeeld spreekt dit tegen - kunnen net zoals de proclitische gelijkgesteld worden

[p. 180]

met afwezigheid van nadruk.⁸ Dit betekent dan ook meteen dat de dubbelvorm in enclitische positie niet zomaar gelijkgesteld kan worden met de dubbelvorm in de proclitische positie, aangezien hij a.h.w. ook de taak van de enkele volle gij-vorm moet overnemen.

De dubbelvorm (26 tokens) treedt dan ook op:

1. bij sterke nadruk:

We krijgen hier weer soortgelijke voorbeelden als bij de enkele volle gijvorm in proclitische positie: situaties waarin men de gesprekspartner (impliciet of expliciet) tegenover anderen en/of zichzelf stelt, blijken ook in enclitische positie sterk beklemtoonde vormen met zich mee te brengen:

(12)	A:	[zæ nə kɪ, ɪj hi həkɔht]
		Zeg eens, heb jij gekocht? (bedoeld wordt: of heeft iemand anders dat gedaan)

2. bij minder sterke nadruk:

Bij de voorbeelden die hier thuishoren, is opnieuw geen sprake van nadruk in de echte zin van het woord. Maar, zoals Schuurmans (1975, cf. supra) het formuleert: de toevoeging van gij (gi) heeft hier een enigszins verzwarende functie. We kunnen hier opnieuw een onderscheid maken tussen dubbelvormen die een nauwere betrokkenheid van de spreker bij wat hij zegt, uitdrukken en dubbelvormen bij het begin van een spreekbeurt:

a. Het materiaal bevat, net zoals dat voor de positie van de proclise het geval was, meerdere voorbeelden waarbij de spreker tegen zijn gesprekspartner ingaat, iets weerlegt of zijn ergernis uit om een uitspraak of handeling van de gesprekspartner en daartoe de dubbelvorm hanteert:

(13)	A vraagt B nog wat drank uit te halen, waarop C:
		[wɑht nɔh əm bɪtʃə]
		Wacht nog een beetje
	D reageert:
		[u lɑŋə hɔj hɛɪ nɔh lætn dɪ, t æ vɛɪvəntwɪntəh vɑn dən twɔlvn]
		Hoe lang zal jij nog blijven? Het is vijfentwintig voor twaalf!

8 Het materiaal bevat 6 enclitische doffe vormen die als onpersoonlijk voornaamwoord gebruikt worden. In enclitische positie werd geen enkele dubbelvorm met generaliserende betekenis aangetroffen.

[p. 181]

Daarnaast duikt hier ook een nieuw type voorbeeld op dat ook onder de noemer ‘uitdrukken van nauwere betrokkenheid bij het gebeuren’ ondergebracht kan worden. Het gaat slechts om één voorbeeld maar het lijkt me niettemin belangrijk genoeg om het te vermelden, omdat ik vermoed dat het tot op zekere hoogte generaliseerbaar is.

(14)	A:	[m ɪn driəndærtəh]
		We hebben drieëndertig.
	B:	[ej hɛɪ dər dri, nɔndəpi]
		Heb jij er drie! Verdorie!

In (14) drukt de spreker zijn verwondering uit over het aantal punten dat persoon B in het spel behaald heeft. Belangrijk is wel dat de nadruk op ‘drie’ ligt, niet op het pronomen. De dubbelvorm onderstreept m.i. de verwondering van de spreker: [ej ɣɛɪ dər dri] klinkt veel sterker dan [ej dər dri].

b. Net zoals in proclitische positie wordt de dubbelvorm vaak gebruikt bij het begin van een spreekbeurt en schakelt de spreker naderhand over op doffe vormen. Deze regel zouden we echter secundair kunnen noemen in die zin dat heel vaak andere aspecten een rol spelen waardoor deze regelmatigheid doorbroken wordt. Cf.:

(15)	a	A richt zich opeens tot B:
			[wɑ hɪŋdʒə hɛɪ hədɔən ɪn? hɪŋdʒ ɶy klɔvər mɑnil ɶytəkomn ɪn?]
			Wat zou jij gedaan hebben. Zou je klaver manille gelegd hebben.
	b	A zegt beschuldigend tot B:
			[ɪj hi dɑ ni hətælt, hə zi nə propərn
			ɪj t ni hətælt? æ̀ hə smɪt s ir təhɔrə]
			Heb jij dat niet geteld, ‘je bent me er één’
			Heb je het niet geteld? En je werpt ze (de kaarten) hier tesamen.
	c	A:	[pɑkt dɑsə zi əntwɑ kɔərtə dɑj hi mustə kuəpm, hɑ nɔh ælkən truf ovər mɔ hə hɪŋk ni mun ɑn jun klɔvərs bəhɶn. pɑkt dɑj ɶy klɔvər tin ɔl kwɪt wɔr...]
			Stel dat zij iets kaartte dat (vrij: een kaart legde die) jij moest kopen, je had nog elke troef over (vrij: je zou nog...) maar je zou niet aan je klavers moeten beginnen. Stel dat je je klaver tien al kwijt was...

[p. 182]

3. bij afwezigheid van nadruk:

In een aantal gevallen is van beklemtoning helemaal geen sprake. Als we de dubbelvormen in die fragmenten zouden vervangen door enkele doffe vormen, dan zou dat m.i. geen enkele betekeniswijziging met zich meebrengen:

(16)	A murmelt iets, waarop B:
		[wɑ sæhdə hɛɪ]
		Wat zeg je?

M.a.w., ook al kan het voorkomen van de dubbelvorm in heel veel gevallen verklaard worden, met een zekere vrije variatie tussen de dubbelvorm en de doffe vorm moeten we toch nog rekening houden. Dit laatste geldt zowel voor de proclitische als de enclitische positie.

3 Slotbeschouwing

In deze bijdrage werd gepoogd het gebruik van de verschillende pronomina voor de tweede persoon enkelvoud subject in de Westvlaamse dialecten te concretiseren. Dat ik enkele preciseringen kon aanbrengen bij de reeds bestaande visies ligt vooral aan het feit dat ik met een corpus heb gewerkt i.p.v. aan introspectie te doen. Vooral het gebruik van de dubbelvorm, dat op het eerste gezicht aan precieze definiëring ontsnapt, kon dankzij het corpus nauwkeuriger beschreven worden.

De informanten waren allen Westvlamingen maar de hier beschreven condities zijn m.i. op een ruimer gebied van toepassing. Sprekers uit het Oostvlaamse en Brabantse dialectgebied (cf. supra: Schuurmans (1975) voor het westelijk Noordbrabants) kennen namelijk precies dezelfde vormvariatie.

Literatuur

Besch, W. & J. Hufschmidt, A. Kall-Holland, E. Klein, J. Mattheier
	1981	Sprachverhalten in ländlichen Gemeinden. Ansätze zur Theorie und Methode. Berlin, Erich Schmidt Verlag.
Devos, M.
	1986	Het persoonlijk voornaamwoord 2e pers. enk. in het Westvlaams: geografie en historiek. In: Vruchten van z'n akker, 91-134.
Geest, W.P. de
	1990	Universele grammatica op de universele toer. In: Dialectsyntaxis, Themanummer 3. 108-124.

[p. 183]

Haegeman, L.
	1992	Theory and description in generative syntax. A case study in West Flemish. Cambridge University Press.
Schuurmans, N.J.
	1985	Verbindingen met specifiek enclitische pronomina in het Westbrabants. In: Mededelingen van de Nijmeegse centrale voor Dialect- en Naamkunde (speciaal nummer)
Willemyns, R.
	1979	Vorm en functie van de aanspreekvormen in West- en Frans-Vlaanderen. In: Handelingen van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, 171-193.