Taal en Tongval. Jaargang 33

[p. VI]

[p. 1]

Professor Dr. Valeer Frits Vanacker

Het is waarschijnlijk einde 1947 begin 1948 dat ik het eerst de naam Vanacker hoorde toen professor Edgard Blancquaert mij, in mijn hoedanigheid van algemeen sekretaris van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie, de studie van zijn oud-student overhandigde voor de reeks ‘Werken’ van de Commissie.

Blancquaert en ik waren toen beiden lid van de ‘Commissie voor Afrikaanse Taalkunde’ en wij kwamen geregeld, samen met de andere leden, van Tervuren naar Brussel, maar ik stapte onderweg af om naar Bosvoorde te gaan.

De 11de maart 1957 verzocht Blancquaert mij hem tot Brussel te vergezellen om samen een ernstige zaak te bespreken. Ik had tijdens zijn rectoraat, na de bevrijding, een paar colleges van hem gegeven en wij ontmoetten elkaar veelvuldig. Hij had mij toen gevraagd mij bij zijn emeritaat, dat in 1964 plaats zou hebben, niet kandidaat te stellen voor zijn opvolging en te Luik had ik van mijn collega René Verdeyen vernomen, dat hij ook bij hem had aangedrongen opdat ik te Luik zou blijven.

In het café van het Centraal station, waar wij alleen waren, vroeg hij mij of ik niet naar Gent wilde komen. De jonge geleerde, die hij als opvolger gewenst had, was niet klaar gekomen met zijn doctoraal proefschrift en daar de geneesheren hem aangeraden hadden onmiddellijk een vervroegd emeritaat aan te vragen, verzocht hij mij naar Gent te komen.

Het viel mij niet licht een besluit te nemen. Ik had negentien academiejaren doorgebracht te Luik, waar bij de professoren germanisten een vriendschappelijke sfeer heerste. Ik was er volledig ingeburgerd en kon ook best met de studenten opschieten. Maar mijn oude vriendschap voor Blancquaert gaf de doorslag en ik stemde in met zijn verzoek.

Toen noemde hij de jonge geleerde die hij als opvolger gewenst had en hoorde ik voor de tweede maal de naam van Frits Vanacker.

Later begreep ik waarom deze met zijn proefschrift niet tijdig was klaar gekomen. Het is zijn bekende studie over de Aalsterse syntaxis, die meer dan zeshonderd bladzijden octavo telt en ruimschoots de waarde heeft van een aggregatie hoger onderwijs.

[p. 2]

De 13de maart 1957 vroeg ik aan de minister van Onderwijs mijn overheveling naar Gent en in oktober begon ik er mijn nieuwe loopbaan.

Professor Blancquaert had mij in 1948 als medeleider van zijn ‘Reeks Nederlandse Dialektatlassen’ opgenomen. Toen ik hem opvolgde, waren van de voorziene zestien dialektatlassen slechts acht verschenen, nl.:

1.	Dialect-atlas van Klein-Brabant, door Dr. E. Blancquaert, 1925. (tweede uitgave, met aanvullingen door Fr. Vanacker, in 1950)
2.	Dialect-atlas van Zuid-Oost-Vlaanderen, door Dr. E. Blancquaert en Dr. H. Vangassen, 1930.
3.	Dialect-atlas van Noord-Oost-Vlaanderen en Zeeuwsch-Vlaanderen, door Dr. E. Blancquaert, 1935.
4.	Dialect-atlas van Vlaamsch-Brabant, door Dr. H. Vangassen, 1938.
5.	Dialect-atlas van de Zeeuwsche eilanden, door E. Blancquaert en P.J. Meertens, 1939.
6.	Dialect-atlas van West-Vlaanderen en Fransch-Vlaanderen, door Willem Pée, met de medewerking van E. Blancquaert, 1946.
9.	Dialect-atlas van Noord-Brabant, door Dr. A. Weijnen, 1952.
15.	Dialect-atlas van Friesland (Nederlandse en Friese Dialecten), door K. Boelens en G. van der Woude, 1955.

Nummer 7., de Dialektatlas van Antwerpen, door Willem Pée, was wel gedrukt in 1957, maar verscheen pas in 1958.

Volgens onze afspraak zou Blancquaert de financiering behartigen en zou ik zorgen dat de zeven nog ontbrekende atlassen met bekwame spoed zouden verschijnen. De hieronder vernoemde atlassen zagen in deze volgorde het licht:

8.	Dialektatlas van Belgisch-Limburg en Zuid Nederlands-Limburg, door E. Blancquaert, J.C. Claessens, W. Goffin en A. Stevens, 1962.
10.	Dialektatlas van Oost-Noord-Brabant, de Rivierenstreek en Noord-Nederlands-Limburg, door Dr. A.R. Hol en J. Passage, 1966.
16.	Dialectatlas van Groningen en Noord-Drente, door Dr. A. Sassen, 1967.
11.	Dialektatlas van Zuid-Holland en Utrecht, door L. van Oyen, met medewerking van Prof. Dr. E. Blancquaert † en Chr. J. Van der Voet, 1968.

[p. 3]

13.	Dialektatlas van Noord-Holland, door Dr. Jo Daan, 1969.
12.	Dialektatlas van Gelderland en Zuid-Overijsel, door Dr. H. Entjes en Dr. A.R. Hol †, 1973.
14.	Dialektatlas van Zuid-Drente en Noord-Overijsel, door Dr. H. Entjes, 1981.

De faculteit Letteren en Wijsbegeerte had mij een plaats van assistent toegekend. Frits Vanacker was op dat ogenblik leraar Nederlands en Duits aan het Koninklijk Atheneum te Gent. Ik vroeg hem of hij assistent bij het Seminarie voor Nederlandse Taalkunde en Vlaamse Dialektologie wilde worden. Hij nam het aanbod aan en werd op 1 januari 1960 aangesteld bij mijn Seminarie.

Het is vanzelfsprekend dat bij het optekenen van éénzelfde fonetische klank er verschillen zullen bestaan naar gelang van de opnemer. Aan welke opnemer moet de gebruiker van de dialektatlassen de voorkeur geven? Ik had meer dan eens aan die moeilijkheid gedacht en zag er slechts één oplossing voor: bandopnemingen.

Toen ik zag dat de publikatie van de dialektatlassen vlot verliep en er intussen betrouwbare half-professionele bandopnemers op de markt waren gekomen, besloot ik in zoveel mogelijk dorpen van Zuid-Nederland vrije gesprekken van ten minste een halfuur op te nemen, en toen ik er een tweede assistent had bijgekregen, Leo Theyskens, konden wij van wal steken. In den beginne nam ik deel aan die opnemingen, maar weldra liet ik die taak over aan Frits Vanacker en zijn medewerkers. Voor nadere inlichtingen hierover verwijs ik naar het artikel van V.F. Vanacker en G. De Schutter, Zuidnederlandse dialekten op de band (Taal en Tongval, Jg. 19, afl. 1-2 (15 april 1967), blz. 35-51).

Wie de bibliografie van Frits Vanacker doorleest, is getroffen door het grote aantal bijdragen over Nederlandse syntaxis. Het materiaal dat hij hiervoor gebruikte, steunt hoofdzakelijk op de teksten van de vrije gesprekken. Hij is onbetwistbaar de pionier van de Nederlandse dialektsyntaxis.

In 1960 werden de ambten van geassocieerd docent en geassocieerd hoogleraar ingevoerd. Vanacker werd op 1 oktober 1961 geassocieerd docent en op 1 oktober 1967 geassocieerd hoogleraar bij mijn leerstoel. Toen ik op het einde van het academiejaar 1970-1971 het emeritaat had aangevraagd, werd Frits Vanacker tot mijn opvolger benoemd. Uit wat voorafgaat blijkt duidelijk dat sinds 1957 zijn loopbaan zeer innig met de mijne was vervlochten.

[p. 4]

Een groot aantal eervolle onderscheidingen vielen hem ten deel: op 1 maart 1963 werd hij benoemd tot lid van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie; op 10 februari 1964 tot lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde; op 19 september 1966 tot lid van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden; op 11 januari 1967 tot voorzitter van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde voor het jaar 1967; in maart 1967 was hij voorzitter van de afdeling Nederlandse Taalkunde op het XXVI^e Vlaamse Filologenkongres (Gent, 29-31 maart); sinds 1968 is hij ondervoorzitter van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis; sedert 1969 ondervoorzitter van de Belgische Kring voor Linguïstiek; op 23 juni 1971 werd hij benoemd tot lid van de Raad voor Taaladvies bij de diensten voor Nederlandse Cultuur; op 21 september 1971 werd hij lid van de Stichting Nederlandse Lexicologie te Leiden; van 1 januari 1972 tot maart-april 1976 was hij ondervoorzitter van de Vereniging voor Beschaafde Omgangstaal, van mei-juni 1976 tot nov.-dec. 1978 voorzitter van die vereniging en van jan.-febr. 1979 tot juli-aug. 1979 voorzitter van Nederlands van Nu.

V.F. Vanacker is lid van de redaktie van Taal en Tongval, tijdschrift voor de studie van de Nederlandse volks- en streektalen sinds januari 1965 en redaktie-sekretaris voor Zuid-Nederland sedert januari 1976.

In 1973 werd hij benoemd tot lid van de Dialectencommissie te Amsterdam en in 1978 tot lid van de Provinciale Commissie voor Naamgeving van Oost-Vlaanderen.

Op 9 mei 1951 werd aan V.F. Vanacker door de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België voor zijn ‘Syntaxis van het Aalsters dialect’ de prijs de St.-Genois toegekend en op 18 oktober 1959 door de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde voor zijn lijvige ‘Syntaxis van de gesproken taal te Aalst en in het Land van Aalst in de XVde, de XVIde en de XVIIde eeuw’ de prijs voor Taalkunde. Het werk werd in mei 1963 door het Belgisch Interuniversitair Centrum voor Neerlandistiek uitgegeven in zijn reeks ‘Bouwstoffen en Studiën voor de Geschiedenis en de Lexicografie van het Nederlands’ als deel VII (octavo: XIX + 586 blzz.).

Willem Pée.