Taal en Tongval. Jaargang 17

Regelnummers proza laten vervallen

[p. 15]

Opdorp
Antwoord op een brief van Professor Edgard Blancquaert door Gerard Walschap

Inleiding

In Taal en Tongval VII, 1, 1955, blz. 27-42 verscheen onder de titel Opdorpiana IV, Een moderne Dialecttekst, een proeve van een Opdorpse vertelling: Dien Toer van Simba. Zij was vergezeld van een toelichting waarin betoogd wordt welk taalwetenschappelijk nut een talrijke verzameling van dergelijke teksten uit gans het Nederlands taalgebied zou opleveren. De gevolgde metode werd vastgelegd na discussie in het Nederlands-Belgisch Interuniversitair Centrum voor Neerlandistiek en in de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie. Op het verso van de bladzijden wordt een tekst A afgedrukt die zonder strikt fonetisch te zijn, de fonetische realiteit zoveel mogelijk benadert met gebruik van gewone lettertekens; op het recto een tekst B die een half vernederlandste verduidelijking - en waar nodig - interpretatie geeft van tekst A. Bij deze lezing komen, aan het einde van het stuk, genummerde verklarende aantekeningen met als enig doel de teksten algemeen verstaanbaar te maken daar waar een confrontatie van A en B niet volstaat.

De Opdorpse tekst werd geschreven in de vorm van een brief, gericht tot Gerard Walschap. Walschap is immers geboren (1898) en getogen in de nabijheid van Opdorp, te Londerzeel-Heide. De bedoeling was, hem een antwoord te ontlokken, geschreven in zijn Londerzeels, en dit uit te geven naar dezelfde metode als voor het Opdorps werd gevolgd. Reeds in 1953 schreef Walschap zulk een antwoord en werden mij trouwens nog teksten beloofd door andere Vlaamse schrijvers.

Mijn vriend Walschap heeft een buitengewone inspanning geleverd met het merkwaardige resultaat dat hier wordt afgedrukt. Ik moet echter eerlijk bekennen dat een ruime verzameling van dialectteksten, aldus opgevat, praktisch niet te verwezenlijken is. Ik zie geen mogelijkheid om van andere schrijvers, laat staan van gewone vertellers, te verkrijgen wat ik van Walschap heb gedaan gekregen: een bijna hopeloos zwoegen om, met de hulpmiddelen van de gewone spelling, hun dialect getrouw weer te geven. Ik trek er mijn conclusie uit: Eventueel volgende teksten

[p. 16]

worden beter op band opgenomen, door deskundigen in fonetisch schrift gesteld voor een lezing A, door de auteur in gewoon schrift omgezet en approximatief weergegeven in een lezing B, en dan voorzien met verklarende noten, waaronder een beknopte biografie van de schrijver.

Ik ben mijn goede vriend dankbaar voor de geleverde inspanning en voor het verkregen resultaat, op zichzelf uitstekend, maar niet van iedereen te verkrijgen. Ik bied hem mijn excuus voor het feit dat zijn tekst jarenlang is blijven liggen. Overmacht van ander werk, ziekte en huiselijke zorgen die hij wel kent, zijn er de oorzaken van; ook de aan het werk inherente moeilijkheden. Ik verheug mij er over dat het merkwaardige opstel nu eindelijk het licht kan zien: merkwaardig om zijn vorm en om zijn inhoud!

De fonetische toelichting en de verklarende noten moge ik voor mijn rekening nemen.

E. Blancquaert.

Fonetische Toelichting.

De gebruikte spelling van tekst A met de fonetische waarden tussen [ ] is de volgende:

e, halflange [e▴] of doffe [ə]	uuë, [yːᵊ]
ee, lange [eː]	o, [υ] of [ɔ]
è, [ɛ] tot [æ]	òò, [υː]
èè, [ɛː]	òë [υᵊ]
ḕi of èi, [ɛ˕ːi] of [ə˕i]	ṑë, [υːᵊ]
oe, [u(ː)]	aa, [aː] in gesl. lettergr.
oei, [ui]	ā, [aː] in open lettergr.
oeë, [uːᵊ]	aaë, [aːᵊ]
ie, [i(ː)]	ai, [ɑi]
ieë, [iːᵊ]	ui, [œ▴(y)]
eu, [øː]	ch, [Χ]
ù, [ʊ]	nn, [ṇ]
ü, [y]	sj, [ʃ]
uu, [yː]

Zoals men ziet, wordt hier geen onderscheid gemaakt tussen [υ] en [ɔ]; beide zijn met o geschreven. Men zie ook T. en T. VII, 1, 27-29, inzonderheid p. 29: ‘De assimilatie wordt zoveel mogelijk weergegeven. Echter wordt n vóór g of k, fonetisch [ŋ], als n behouden; slot -n +

[p. 17]

begin -n, slot -k + begin -k, slot -t + begin -t, enz., ook wanneer zij in de uitspraak versmolten zijn, blijven afzonderlijk behouden... Assimilatie en svarabhakti middenin de woorden worden weergegeven; bv. Obdùrrep, fon. [ʹɔbdʌrəp], plaatsnaam: Opdorp.

[p. 18]

Lezing A

Antwoot oep nem brief fan de prefesser Eddegaar Blankuit

1Obdùrrep, jui Eddegaar, van dui zèrre gōë. En van āle luuë^1. 2emmekiek ien de gazèt chelezen en toeëz oeëre spreken. Iek weeta 3chòë va giender zèt va veu dak ā kèndn. Va main niecht Odiel^3. 4en van onzen noenkel Fong. Die kwuimen dui nogal. Bai wie, jui 5da weetek nemieë. Alzelèivem bai de kùster. Waz dad in daann^5. 6tṑët chieëne Moeëtchat, Alfons Moeëtchat, ne fèlle müzekant? Ez^6. 7datāne Moeëtchat nie da 't Mariaspèl van Al gemokt èi, 8t meziek allee, en schoeën liekes feu ien de kèrk. Ne goeie, 9zaaze, iek spreek nā, da ferstoine, van over dèttech, fòërəndèttech 10juir, we wùrn aat, joeng, aa pekes.^10.

11Odiel èita nuir allapprense mete vlo geduin, mui noenkel^11. 12Fong te voet suln, en oe wṑët sā da fa Snèppeluir zṑën,^12. 13ndiek uur ast chieën uurnalev ès. En die spruiken dèn altòë, 14en tege mṑë allieën, van Eddegaar Blankuit, de groeëte kop fan 15Obdùrrep. En iek kèndn ā va gieën kantn. Allee joeng, kènde gòë^15. 16Eddegaar Blankuit nie, oe èz dannā meugelòëk. En twás meugelòëk, 17iek kendn ā van uir noch ploeëm. Mui zaille waan da nie emmen.^17.17. 18Iek moeist ā kenn gelèk Riek fa Stieënberrege Marcel Kient, èn^18. 19maddam Curie Abèèr Einstein. Veu eule zag en sprakkekiek^19. 20üveranst de groeëten Eddegaar Blankuit èn kostekiek nie ien mòëne^20-21. 21kop sètn dattāne mui van Obdùrrep was. Ze deje zoeëm bèkken 22ov dak eule nie jondn iemant oeët mainn oeëge wèilet te kènn.

23Ze wuire va Sneppeluir èn dad ès wèl Lonnesieël, mui 24tsprèkt fa Maldern, Lüppeloeë, Obdùrrep èn 't chui nui Maldern, 25Lüppeloeë, Obdùrrep. Kem da tuuzet kieëre goeët fan onze vuider, 26oeëk fa Sneppeluir. Maldere kèrremies, Lüppeloeë kèrremies, 27Obdùrrep juirmèt èn da waz de priensepoïlste. Tès soeë dak weet 28watad Obdùrrep juirmèt ès èn dacher de wuiròëd over schraïft, 29Eddegaar. Mui kèm ze noeët nie chezien. Kèm as joenge kadee^29. 30velèivenie in Obdùrrep chewèst, want iek sèn va Lonnesieël ā èn 31da chui nui 't ander Lonnesieël, nui Possemberch, de Wolf,^31-32. 32Liezel, d'Ant, de Rāwech, Callefoeët, béiweg en kèrremies, mui ruir 33of seldn nui Maldern. En Obdùrrep juirmèt, iek sènder al lank 34wèch, kchoeëf fan nie, mui da wiel ek na toch kwṑët sṑën allèi.^34. 35Spreke, mui ni chuin, pāzekiek.^35.

36't Woeitsten dak in mòënn tṑët nui ā kante gewèst èm ès^36.36.

1. uwe leeuw (A: āle luuë) = jullie leeuw; cf. Brief v. Blancquaert, T. en T. VII, 1, 1955.¹

1 De cursief gedrukte aanhalingen komen uit tekst B.

3. U (A: ā = (j)ou; cf. üffra = (j)uffrouw, etc.).

5. Misschien (A: alzelèiven).

6. De toondichter Alfons Moortgat was de zoon van de koster van Opdorp, Prosper Moortgat.

10. geleden, 30-35 jaar - (A: over 30-35 j.; dial. over wijst dus op het verleden).

11. naar alle waarschijnlijkheid (A: nuir allapprense = naar alle apparence [Fr.]).

12. ver (A: woeët; wijd slaat hier op de afstand).

15. helemaal niet (A: va gieën kanten = van geen kanten).

17. van haar noch pluim, ik kende u... = helemaal niet.

17. namen dat niet aan (A: waan da nie emmen = wilden dat niet hebben).

18. gelijk Rik van Steenbergen Marcel Kint (moest kennen); twee wereldkampioenen in het fietsen.

19. Naar hun vaste overtuiging (A: veu eule = voor hullie; naar hun opinie).

20-21. in mijn hoofd zetten (A: ien mòëne kop sètn = mij voorstellen).

29. jonge kadee, jong kereltje, kind; hoofdtoon niet op jonge, maar op eindlettergr. van kadee.

31-32. Gemeenten en gehuchten uit de omstreken van Londerzeel-Heide.

34. dat wil ik nu toch kwijt zijn allee = dat weet ik nu toch niet zeker.

35. Spreken maar niet gaan: men sprak er over maar men ging er niet (dikwijls) heen.

36. Het wijdste, cf. noot bij 12.

36. naar uw kanten = in de omgeving van uw dorp.

[p. 19]

Lezing B

Antwoord op een brief van professor Edgard Blancquaert

1Opdorp, ja Edgard, gij zijt van daar. En van uwe leeuw^1. 2heb ik in de gazet gelezen en thuis horen spreken. Ik weet dat 3gij van ginder zijt van voor dat ik u kende. Van mijn nicht Odile^3. 4en van onzen nonkel Fons. Die kwamen daar nogal. Bij wie, ja 5dat weet ik niet meer. Misschien bij de koster. Was dat in dien^5. 6tijd gene Moortgat, Alfons Moortgat, een felle muzikant? Is^6. 7dat die Moortgat niet die 't Mariaspel van Halle gemaakt heeft, 8de muziek bedoel ik, en mooie liedjes voor in de kerk. Een goeie, 9zeiden ze, ik spreek nu, dat verstaat ge, van dertig, vijfendertig 10jaar geleden, wij worden oud, jongen, oude pekes.^10.

11Odile heeft dat naar alle waarschijnlijkheid met de velo gedaan,^11. 12maar nonkel Fons te voet, zulle, en hoe ver zou dat van Sneppelaar^12. 13zijn, een dik uur, als 't geen uur en half is. En die spraken dan altijd, 14en tegen mij alleen, van Edgard Blancquaert, de grote kop van 15van Opdorp. En ik kende u helemaal niet. Allee, jong, kende gij^15. 16Edgard Blancquaert niet hoe is dat nu mogelijk. En 't was mogelijk, 17ik kende u van haar noch pluim. Maar zij namen dat niet aan.^17.17. 18Ik moest u kennen gelijk Rik van Steenbergen Marcel Kint, en^18. 19Madame Curie Albert Einstein. Naar hun vaste overtuiging zag en^19. 20sprak ik ieveranst de grote Edgard Blancquaert en kon ik niet in mijn^20-21. 21hoofd zetten dat die maar van Opdorp was. Ze deden zo een beetje 22of ik hun niet gunde iemand uit mijn hoge wereld te kennen.

23Ze waren van Sneppelaar en dat is wel Londerzeel, maar dat 24spreekt van Malderen, Lippeloo, Opdorp en 't gaat naar Malderen, 25Lippeloo, Opdorp. Ik heb dat duizend keren gehoord van onze vader, 26ook van Sneppelaar. Malderen kermis, Lippeloo kermis, 27Opdorp jaarmarkt en dat was de principaalste. 't Is zo dat ik weet 28wat Opdorp jaarmarkt is en dat ge er de waarheid over schrijft, 29Edgard. Maar ik heb ze nooit gezien. Ik ben als jonge kadee^29. 30nooit in Opdorp geweest, want ik ben van Londerzeel Heide en 31dat gaat naar 't ander Londerzeel, naar Paschenberg, de Wolf,^31-32. 32Liezele, de Hand, de Rijweg, Calfort, beeweg en kermis, maar raar 33of zelden naar Malderen. En Opdorp jaarmarkt, ik ben er al lang 34weg, 'k geloof van niet, maar dat wil ik nu toch kwijt zijn allee.^34. 35Spreken, maar niet gaan, peins ik.^35.

36Het wijdste dat ik in mijnen tijd naar uw kanten geweest ben is^36.36.

1. uwe leeuw (A: āle luuë) = jullie leeuw; cf. Brief v. Blancquaert, T. en T. VII, 1, 1955.¹

1 De cursief gedrukte aanhalingen komen uit tekst B.

3. U (A: ā = (j)ou; cf. üffra = (j)uffrouw, etc.).

5. Misschien (A: alzelèiven).

6. De toondichter Alfons Moortgat was de zoon van de koster van Opdorp, Prosper Moortgat.

10. geleden, 30-35 jaar - (A: over 30-35 j.; dial. over wijst dus op het verleden).

11. naar alle waarschijnlijkheid (A: nuir allapprense = naar alle apparence [Fr.]).

12. ver (A: woeët; wijd slaat hier op de afstand).

15. helemaal niet (A: va gieën kanten = van geen kanten).

17. van haar noch pluim, ik kende u... = helemaal niet.

17. namen dat niet aan (A: waan da nie emmen = wilden dat niet hebben).

18. gelijk Rik van Steenbergen Marcel Kint (moest kennen); twee wereldkampioenen in het fietsen.

19. Naar hun vaste overtuiging (A: veu eule = voor hullie; naar hun opinie).

20-21. in mijn hoofd zetten (A: ien mòëne kop sètn = mij voorstellen).

29. jonge kadee, jong kereltje, kind; hoofdtoon niet op jonge, maar op eindlettergr. van kadee.

31-32. Gemeenten en gehuchten uit de omstreken van Londerzeel-Heide.

34. dat wil ik nu toch kwijt zijn allee = dat weet ik nu toch niet zeker.

35. Spreken maar niet gaan: men sprak er over maar men ging er niet (dikwijls) heen.

36. Het wijdste, cf. noot bij 12.

36. naar uw kanten = in de omgeving van uw dorp.

[p. 20]

Lezing A

37Maldern. Kèm dui mee joenges twieë kieëre wèst koeitsn tegen 38straffe ploeg dasse dui aan. 'k Sien de joeng va Malderen^38. 39noch feu mṑë, nem blontn, vrieët swak èn stèrk. Dane kieëde van^39.39.39. 40ieëne pas lozn over de meet. En oepcheven dad onzn achterman^40. 41mee sòën tieënen oeb de meet moeist oemoeëchsprienge veu dem bal 42noch rèzzekes te voeëtn èn mee feul sjans nog e slècht koeitsken^42.42.42. 43te lèggen achter de roeë. Zainn nuim zènnek fergeetn, òë stüdeedn^43. 44ien Mècheln. Mèmme wòëln dui twieë kieërn ngoei roeffelink^44. 45chat. Ai èzzès mee sòën ploech nui d'A gekommen èn dèn 46āmen bekan lieggen. Zès spele gelòëk, vieëttech chelòëk en kieërek 47chotferdoemetoch nie rècht ienen uich? Wōët chenoech, straf 48chenoech, mui kwui, movèès sège soemechte koeitserz bòë ons; 49zegge ze da tāled oeëk, daz alzelèive Woïls. En meude bòë^49. 50ālen in 't oepcheve sniekken? Sè, da kwui kieërn aster zo niep^50. 51oep uikomt, ast soeë kampt, spele gelōëk, fieëtech chelōëk, jui ge 52wèttet, gèd oeëk chekoeitst, dui künne juiren en juire verdriet 53in muiken. En ik waz ie mòënen tṑët ne krewèllegen èn ne kriekkeln.^53.

54Mui kā dèn al ieënechte kieërn in Maldern gewèst feu mòën^54. 55vṑëf, zès boeken te luiten iembienne veu ne frang, ne frangenalf. 56Want dui woeënden in daann tṑët nem boekembiender, vuider, 57moeder èn groeëte joenges, oeveul da wiellek kwṑët sṑën, ien e lieëg^57. 58oeëzeken, iek sient noch stuin. Dèn giengek over Sneppeluir en 59duiachter begost feu mṑë den oembekènde wḕilet. Va Sneppeluir 60over biennewechskes nui de wuitermeule vandn Erbodïen. In da 61chroeët schoeë wiet oeëz dui woeinden de braafste mense va 62Maldere, mui frammesóns. De vuider, mui dāne waz ie mṑënen tṑët^62. 63al doeët, pāzek toch oemda sòën joengez al zoeë aat wuiren, mui 64allee veu e kient sèr al rap aat, de vuider vloog alle zuiterdag-^64. 65uivenen oep nem bùssemsteel nui de loos fam Brüssel. Dad èmmen 66de mensn diekkels chezien èn òë zaat sùlf. De zone wuire va zòë 67gedacht, mui iek em noenkel Fong altòë oeëre zèggen: Dasse zèn 68dasse wieln, tsèn de braafste mènse va Maldern èn as chṑë eule 69gerüst loit, luite zailn ā oeëk cherüst.

70Ik ston oeb 'd brüchsken boven twuiter da nui benèje viel, 71mbèkke vervèi fan de frammesons ien da chesloten oeës en wa 72chepakt. Wanta waz dui verdoemelòëk schoeën. Die wā, die boeë-^72. 73men. En stiel datatui was en verluiten. En 't was persies ov data 74wuiter ien 't faln iet sā, ov datad altṑë mui sprak allee. Na moeite

38. straffe ploeg = sterke ploeg.

39. zwak = lenig, vlug.

39. keerde = kaatste (de bal) terug.

39. 40 van enen pas = zo maar.

40. los over de meet = geheel en al over de eindmeet.

42. reizekes = eventjes, nauwelijks.

42. vuiten = vatten en treffen.

42. slecht kaatsken = onvoordelig punt waar de teruggekaatste bal uitloopt of door de tegenspelers wordt tegengehouden.

43. de roo = scheiding tussen de twee helften van de kaatsbaan.

44. roffeling = pak slaag; hier fig. = nederlaag.

49. Waals; de Walen uit Henegouwen en de kaatsende Brusselaars zeggen inderdaad mauvaise.

50. snikken, bepaalde manier om de bal op te geven; even opgooien en hem wegslaan met een draaiende armruk langs de heup; geeft krachtige, gestoken ballen maar is meestal niet toegelaten.

53. een krewellige en een krikkele; krewellig = driest, Fr. cruel; krikkel = licht geraakt, oplopend.

54. enigte keren = enige keren, enkele malen.

57. dat wil ik kwijt zijn, zie 34. Steller van deze aantekeningen kwam ook vaak bij deze boekbinders. In zijn tijd werkten zij met vader, moeder, twee zoons en een dochter. Zij heetten Averhals en waren merkwaardig ontwikkelde mensen. De moeder reciteerde nog urenlang, zonder tekst, epische verhalen, o.m. over Golo en Genoveva van Brabant. Hun geslacht is, zover mij bekend, uitgestorven; het lage huisje is vervangen door een nieuwe woning. Twee generaties vroeger kwam daar vaak aan huis de Opdorpse wever-dichter en Gezelle-epigoon Felix Walgraaf. Zij werkten veel voor de abdij van Bornem.

62. framasons = franc-maçons, vrijmetselaars.

64. zijt ge (A: sèr = zèrre, uit zèdde).

72. gepakt = ontroerd.

[p. 21]

Lezing B

37Malderen. Ik ben daar met jongens twee keren wezen kaatsen tegen 38een straffe ploeg die ze daar hadden. Ik zie de jongen van Malderen^38. 39nog voor mij, nen blonde, geweldig zwak en sterk. Die keerde van^39.39.39. 40enen pas los over de meet. En opgeven dat onze achterman^40. 41met zijn tenen op de meet moest omhoogspringen om den bal 42nog reizekes te vuiten en met veel chance nog een slecht kaatsken^42.42.42. 43te leggen achter de rode. Zijn naam ben ik vergeten, hij studeerde^43. 44in Mechelen. We hebben wij daar twee keren een goei roffeling^44. 45gekregen. Hij is eens met zijn ploeg naar de Heide gekomen en toen 46hadden wij hem bijna liggen. Zes spelen gelijk, veertig gelijk en keer 47ik godverdoeme toch niet recht in een haag? Ver genoeg, straf 48genoeg, maar kwaad, mauvaise zeggen sommige kaatsers bij ons; 49zeggen ze dat t'uwent ook, dat is alzeleven Waals. En moogt ge bij^49. 50ullie in het opgeven snikken? Zie, dat kwaad keren als 't er zo nipt^50. 51op aankomt, als 't zo kampt, spelen gelijk, veertig gelijk, ja ge 52weet het, ge hebt ook gekaatst, daar kunt ge jaren en jaren verdriet 53in maken. En ik was in mijnen tijd een krewellige en een krikkele.^53.

54Maar ik was dan al enigte keren in Malderen geweest om mijn^54. 55vijf, zes boeken te laten inbinden voor ne frank, ne frank en half. 56Want daar woonde in dien tijd een boekenbinder, vader, 57moeder en grote jongens, hoeveel dat wil ik kwijt zijn, in een laag^57. 58huizeken, ik zie het nog staan. Dan ging ik over Sneppelaar en 59daarachter begon voor mij de onbekende wereld. Van Sneppelaar 60over binnenwegskens naar de watermolen van den Herbodin. In dat 61groot, schoon, wit huis daar woonden de braafste mensen van 62Malderen, maar framasons. De vader, maar die was in mijnen tijd^62. 63al dood, peins ik toch omdat zijn jongens al zo oud waren, maar 64allee, voor een kind zijt ge al rap oud, de vader vloog elke zaterdag-^64. 65avond op nen bezemsteel naar de loge van Brussel. Dat hebben 66de mensen dikwijls gezien en hij zei het zelf. De zonen waren van zijn 67gedacht maar ik heb nonkel Fons altijd horen zeggen: Dat ze zijn 68wat ze willen, het zijn de braafste mensen van Malderen en als gij ze 69gerust laat, laten zij u ook gerust.

70Ik stond op het brugsken boven 't water dat naar beneden viel, 71een beetje verveerd van de framasons in dat gesloten huis en wat 72gepakt. Want dat was daar verdoemelijk schoon. Die wei, die bo-^72. 73men. En stil dat dat daar was en verlaten. En 't was precies of dat dat 74water in 't vallen iets zei, of dat dat altijd maar sprak allee. Nu moet

38. straffe ploeg = sterke ploeg.

39. zwak = lenig, vlug.

39. keerde = kaatste (de bal) terug.

39. 40 van enen pas = zo maar.

40. los over de meet = geheel en al over de eindmeet.

42. reizekes = eventjes, nauwelijks.

42. vuiten = vatten en treffen.

42. slecht kaatsken = onvoordelig punt waar de teruggekaatste bal uitloopt of door de tegenspelers wordt tegengehouden.

43. de roo = scheiding tussen de twee helften van de kaatsbaan.

44. roffeling = pak slaag; hier fig. = nederlaag.

49. Waals; de Walen uit Henegouwen en de kaatsende Brusselaars zeggen inderdaad mauvaise.

50. snikken, bepaalde manier om de bal op te geven; even opgooien en hem wegslaan met een draaiende armruk langs de heup; geeft krachtige, gestoken ballen maar is meestal niet toegelaten.

53. een krewellige en een krikkele; krewellig = driest, Fr. cruel; krikkel = licht geraakt, oplopend.

54. enigte keren = enige keren, enkele malen.

57. dat wil ik kwijt zijn, zie 34. Steller van deze aantekeningen kwam ook vaak bij deze boekbinders. In zijn tijd werkten zij met vader, moeder, twee zoons en een dochter. Zij heetten Averhals en waren merkwaardig ontwikkelde mensen. De moeder reciteerde nog urenlang, zonder tekst, epische verhalen, o.m. over Golo en Genoveva van Brabant. Hun geslacht is, zover mij bekend, uitgestorven; het lage huisje is vervangen door een nieuwe woning. Twee generaties vroeger kwam daar vaak aan huis de Opdorpse wever-dichter en Gezelle-epigoon Felix Walgraaf. Zij werkten veel voor de abdij van Bornem.

62. framasons = franc-maçons, vrijmetselaars.

64. zijt ge (A: sèr = zèrre, uit zèdde).

72. gepakt = ontroerd.

[p. 22]

Lezing A

75weetn dakkiek ien daann tṑët al schrṑëver wā weurn èn dak 76paazde van da niete künn oemdad oeb d'ā nüverans nie^76. 77schoeën genoech was feu van te schrṑëven. De zwèttebeek, jui, mui 78da was nie chenoech. Dui ui dn Erbodien, dui stonnekiek ront te 79zien mète krop in de kḕil, man, èn 'k weet nochoe das ie mòën 80beschrṑëvink, dak dui ie mòëne kop moktn, de kernainkes ien tchès 81spèlden èn kèm er velḕive gieë kernainke gezien. Iek kost dui nie 82uiguin. Allee iek sal nog blṑëven totak da stoksken oep 't wuiter 83giender ien dn dròò nemieë zien. Mui azzeket nemieë zach^83. 84folgdeken een ander stoksken. Ov e stopsel ov e stük chazet.^84.84. 85Diekkelz dreev ien t oeëch wuiter onder d brüchsken een verzope kat 86da nie over of tüssen de bèrres fan tschütsel kost. Of ne zak mee^86. 87iet ien, oeëk em bieëst metrḕikern.^87.

88Em boochscheut foeider kwammek oep ne kassṑë da wa bèrgdn,^88. 89e lank èn deu blak fèlt. Alfwèch stui e kapèlleken èn t ieëste 90gebā van tùrrep èz n school. Mee onze vuider zoeë diekkelz over 91Maldern t'oeëre spreken, giengekiek daturreb deu gelèk nen ont- 92dekkingsrāzeger, messchien nog kerjeuzer. Luiter, volwassen, èn^92. 93gèd iem Brüssel èn Antwèrpe gewèst, zierre dat er nieks te zien ès, 94mui tün zach, las en oeërdekiek alles. Errebèrech süs en érrebèrech 95soeë, ne schoemuiker, ne schrṑëwèrker, em bräveraaë, nen dròòër 96èn ne zieëldròòr, ne frṑëtmarsjang, ne wienkel vam beezn èn ieëne^96. 97va sloefen, allee wattatter zoeëal te zien èz ien en dùrrep. En oep 98t kèrekplaan stonnekiek rond te dròò gelèk de boeren den ieëste 99kieë te Brüssel oeb de plas Rozié.

100De roem van Maldere was feu mṑë dānem boekembiender. 101'k Wiestekiek tün noch nie fa Spienoza; mui iek chienk mee mōë 102‘Vuiderland, veruil oeëten boerekrṑëch’, ‘Ievo, veruil òët tlèive 103va Karel de Goede’ en ‘De bènde vam Buikelant’ dad oeëzekem 104bienn, mee soeëveul ieërbied, Eddegaar, az dak nā over den dùrpel 105van dāne groeëte filozoof sā stappen. Datui mènse woeindn date 106godchansen dach mee boekem bezech wuirn, da wazn ieër veu 107Maldern èn oemda ne rṑëkelaikem bant, rṑëkelaik ie mṑën oeëgen 108allee, mui ieën tot twieë frang kostn, paazdekiekken da 't weldoein-109ders wuiren, nspese van apostels fan dem boek. Veu wa langer te 110meugen blṑëven ielekiek mṑë koeiskes. Nā èn dèn vroegek iet. 111Leezde gailn die boeken allemui? Allemui, joeng. Āze mòë tün 112gezèi: ziet oep ā knieën èn küst onze rienk, k aat chèire geduin.^112.

76. nieverans = nergens.

83. draai = bocht.

84. stopsel = kurk van een fles.

84. gazet = krant.

86. berden = borden, planken.

87. waarschijnlijk (A: metrḕikern: moet ge rekenen; rḕikern = rekenen).

88. kassei = straatweg.

92. kurieuzer = nieuwsgieriger.

96. bezen = suikerbollen.

112. geren = gaarne.

[p. 23]

Lezing B

75ge weten dat ik in dien tijd al schrijver wou worden en dat ik 76peinsde van dat niet te kunnen omdat het op de Heide nieverans nie^76. 77schoon genoeg was om over te schrijven. De Zwartebeek, ja, maar 78dat was niet genoeg. Daar aan den Herbodin, daar stond ik rond te 79zien met de krop in de keel, man, en 'k weet nog goed dat in mijn 80beschrijving die ik daar in mijnen kop maakte, de konijntjes in 't gras 81speelden en 'k heb er nooit geen konijntje gezien. Ik kon daar niet 82weggaan. Allee, ik zal nog blijven tot dat ik dat stoksken op 't water 83ginder in den draai niet meer zie. Maar als ik het niet meer zag^83. 84volgde ik een ander stoksken. Of een stopsel of een stuk gazet.^84.84. 85Soms dreef in 't hoog water onder 't brugsken een verzopen kat 86die niet over of onder de berden van 't schutsel kon. Of ne zak met^86. 87iets in, ook een beest waarschijnlijk.^87.

88Een boogscheut verder kwam ik op een kassei die wat bergde,^88. 89een lang eind door blak veld. Halfweg staat een kapelleken en teerste 90gebouw van 't dorp is een school. Met onze vader zo dikwijls over 91Malderen te horen spreken, ging ik dat dorp door gelijk nen ont- 92dekkingsreiziger, misschien nog kurieuzer. Later, volwassen, en^92. 93ge zijt in Brussel en Antwerpen geweest, ziet ge dat er niets te zien is, 94maar toen zag, las en hoorde ik alles. Herberg zus en herberg 95zo, ne schoenmaker, ne schrijnwerker, een brouwerij, nen draaier 96en ne zeeldraaier, ne fruitmarchand, ne winkel van bezen en ene^96. 97van sloffen, allee wat dat er zo al te zien is in een dorp. En op 98ket kerkplein stond ik rond te draaien gelijk de boeren den eerste 99heer te Brussel op de place Rogier.

100De roem van Malderen was voor mij die boekbinder. 101Ik wist toen nog niet van Spinoza; maar ik ging mee mijn 102‘Vaderland, verhaal uit den Boerenkrijg’, ‘Ivo, verhaal uit het leven 103van Karel de Goede’ en ‘De bende van Baekelant’ dat huizeken 104binnen, met zoveel eerbied, Edgard, als dat ik nu over den dorpel 105van die grote filosoof zou stappen. Dat daar mensen woonden die de 106godgansen dag met boeken bezig waren, dat was een eer voor 107Malderen en omdat een rijkelijke band, rijkelijk in mijn ogen 108allee, maar één tot twee frank kostte, peinsde ik dat het weldoe-109ners waren, een soort apostels van den boek. Om wat langer te 110mogen blijven hield ik mij koestjes. Nu en dan vroeg ik iets. 111Leest gij die boeken allemaal? Allemaal, jong. Hadden ze mij toen 112gezegd: zit op uw knieën en kust onze ring, ik had het geren gedaan.^112.

76. nieverans = nergens.

83. draai = bocht.

84. stopsel = kurk van een fles.

84. gazet = krant.

86. berden = borden, planken.

87. waarschijnlijk (A: metrḕikern: moet ge rekenen; rḕikern = rekenen).

88. kassei = straatweg.

92. kurieuzer = nieuwsgieriger.

96. bezen = suikerbollen.

112. geren = gaarne.

[p. 24]

Lezing A

113Iek froeg eulen benepen wattasse paazde van de mṑën. Nogal 114goe, sāze. Aak tün moeite kiezn tüsn dad antwoot ènen 115dèkkeruise, awel dad antwoot. Mòë docht dakkiek al ne joeng waz 116da bòë zoeën mènse moecht kommen, dakkiek dui wa mocht sietten 117èn dakkiek al èz iet moecht fruigen. Zèn dad allemui flomse boe-118ken è? Oeë joenksken, franse, doitse, iengelse, latainse, griekse, 119èbrieëwse èn ze noemdn tuiln wui dakkiek felèiven noch nie 120oeëre va spreken ā. Da was feu mṑë persiez da 'k bòë den toeëverḕir 121zat. En leezde gailn dad allemui? Ze luize zailn alles. Nie feu te 122zèggen dasser 't lèste woot fa verstonnen, mui zuutekez uin 123komder gòë ien èn dèn künder goë nogal veul va muiken. Iek kost 124nieks nemieë zèggen. Iek süchtte vam bewondering. Gaile moeit feul 125wete, züchteken. Jui, zâze, veul te veul veu Maldern. Nā düstekiek 126nieks nemieë zèggen. Want iek wiestekiek sùllen al vandeech choe 127wa ta nem boek ès èn iek ferstonnekiek die mensen. Nem boek mokt 128a los, trekt a wech. Azzek sat te lezen oeëdn of verstonnek nieks 129nemieë. Ons moeder, da pertang zùlef feul èn gḕire las, zā dak^129. 130nie te veul moecht leezn, iek sā künne zot wùrn èmmen. Da waz ien 131eul gedacht nie ie mòën slieppe loeëpen en mènse kapot muiken,^131. 132mui mee mòën gedachte gieëleganz ien de boeke zietten èn dui^132. 133niemieë oeët künn. En da was zjüst watakiek wā. Duiven kwammek 134oem vier uurn diekkels mee ruizege koppṑën oeët school en kroop 135iem bet sonder boterammen, mui mee nem boek. Nā èn dèn kwam 136z'ès sien ov dat noch nie bèiter was. Rap dānem boek onder de 137sùzzes èn eul zjat choei zütemèlk mee sṑëker, da'k soeë gèirn^137. 138ā, oeëtrienken ovdat fergief was. 'k Wiestekiek fandeech choe da^138. 139'k sot wier, veu mṑë bestont al nieks az de wḕilet fa mòënem boek 140nemieë, al 't ander kost mòë nemieë schieln, iek wā kiek sot 141wùrn. En zoeë, noch joenge kadee, noch kient moeitek sèggen, 142verstonnekiek die boekembienders da te veul wieste veu Maldern, 143bḕiter as 't èz ieëndert wie. Wa paazde, vroegek, dak nā zā 144moeite lezen? ‘De Reus Finhard en Diederik van Buck’ zāze. 145Deu zallek euln dankbuir veu blṑëve zoeë lank azzek lèif. 'k Sènn 146guin uiln ien 't Davietsfonts te Lonnesieëldùrrep en 'k aan al alv 147oeët azzeker mee toeës kwam. Mui iek èn ons moeder èmmen oep^147.147-148. 148toer èn soemtaits chelṑëk, iek over eule schaver, zeker vṑëf kieëre 149geleezn. Allee dad onze vuider zaa: Oe leezde gailn dèn, da chailn^149. 150nem boek soeë diekkels moeit leezn, twieë kieërn en iek kann vam

129. pertang = Fr. pourtant, nochtans.

131. slippen, hier = hemd.

132. gehelegans = geheel en gans, helemaal.

137. zjat = kop.

138. vandeeg = ter dege.

147. hebben hem (A: èmmen, d.i. hier èmmen en).

147-148. op toer = om de beurt.

149. dat = zodanig dat.

[p. 25]

Lezing B

113Ik vroeg hun benepen wat zij dachten van de mijne. Nogal goed, 114zeiden ze. Had ik toen moeten kiezen tussen dat antwoord en een 115decoratie, hewel dat antwoord. Mij docht dat ik al een jongen was 116die bij zulke mensen mocht komen, dat ik daar wat mocht zitten 117en dat ik als eens iets mocht vragen. Zijn dat allemaal Vlaamse boe-118ken hè? Oei, jongsken, Franse, Duitse, Engelse, Latijnse, Griekse, 119Hebreeuwse en ze noemden talen waarvan ik van mijn leven nog niet 120horen spreken had. Dat was voor mij precies of ik bij den tovenaar 121zat. En leest gij dat allemaal? Ze lazen zij alles. Niet om te 122zeggen dat zij er 't leste woord van verstonden, maar zoetjes aan 123komt g'er in en dan kunt g'er nogal veel van maken. Ik kon 124niks meer zeggen. Ik zuchtte van bewondering. Gijlie moet veel 125weten, zuchtte ik. Ja, zeiden ze, veel te veel voor Malderen. Nu dorst 126ik niets meer zeggen. Want ik wist zelf al danig goed 127wat een boek is en ik verstond die mensen. Een boek maakt 128los, trekt u weg. Als ik zat te lezen hoorde of verstond ik niks 129meer. Ons moeder, die pertang zelf veel en gaarne las, zei dat ik^129. 130niet te veel mocht lezen, ik had kunnen zot worden. Dat was in 131haar gedacht niet in mijn slippen lopen en mensen kapot maken,^131. 132maar met mijn gedachten gehelegans in de boeken zitten en daar^132. 133niet meer uit kunnen. En dat was juist wat ik wou. Daarom kwam ik 134om vier uur dikwijls met razende koppijn uit school en kroop 135in bed zonder boterhammen, maar met nen boek. Nu en dan kwam 136zij eens zien of het nog niet beter was. Rap dien boek onder de 137dekens en heur zjat goei warme zoetemelk met suiker, die ik zo gaarne^137. 138mocht, uitdrinken alsof het vergif was. Ik wist vandeeg goed dat^138. 139ik zot werd, voor mij bestond al niets anders meer dan de wereld 140van mijn boek, al 't ander kon mij niet meer schelen, ik wou zot 141worden. En zo, nog jonge kadee, nog kind moet ik zeggen, 142verstond ik die boekbinders die te veel wisten voor Malderen, 143beter als 't is eender wie. Wat peinsde, vroeg ik, dat ik nu zou 144moeten lezen? ‘De Reus Finhard en Diederik van Buck’ zeiden ze. 145Daar zal ik hun dankbaar voor blijven zo lang als ik leef. Ik ben hem 146gaan halen in 't Davidsfonds te Londerzeel dorp en 'k had hem al half 147uit als ik er mee thuis kwam. Maar ik en ons moeder hebben hem op^147.147-148. 148toer en somtijds gelijk, ik over heure schouder, zeker vijf keren 149gelezen. Allee dat onze vader zei: Hoe leesde gijlie dan, dat gijlie^149. 150nen boek zo dikwijls moet lezen, twee keren en ik ken hem van

129. pertang = Fr. pourtant, nochtans.

131. slippen, hier = hemd.

132. gehelegans = geheel en gans, helemaal.

137. zjat = kop.

138. vandeeg = ter dege.

147. hebben hem (A: èmmen, d.i. hier èmmen en).

147-148. op toer = om de beurt.

149. dat = zodanig dat.

[p. 26]

Lezing A

151boeëten. Iek oeëk zā ons moeder, mui da wield nie sèggen da 'k 152en nie chḕire vanḕir nog es lees, ne schoeënem boek kannekiek 153twientech kieërn te root lezen azzek chieënen andern em. Eddegaar,^153. 154iek ien daan tṑët oeëk, zùln. ‘Yvo’, twieë onderd blatsṑës, ne 155prōëzboek, kostekiek grat vam boeëten. Asset froegen begosteken^155. 156oep te zeggen va wui dasse waan en totasse zaan: òò 't èz^156. 157al goe.

158Maldern es feu mṑë die boekembiendersfamielle. Obdùrrep, iek 159èm inspecteur moeite wùrn en fieëttech juir veu dui te geruiken 160en dat da feu mṑë iet was da choin ek ā èz oeëtleggen.

161't Lant lḕi fol dùrrepe wui da 'k noch noeët nie chewèst èm èn 162ov da 'k dui na velḕive kom of nie kom, dad ès mṑë brā ieënder. 163'k Sèn 't lant oeët chewèst lost ale kantn, 'k èm ien de Congo 164gezete gelek chṑë, mui as 't er al wa bḕiter waz az ien aan tṑët, 165'k sèn düzelt dùrrepen èn stèèën ien èn oeët cheguin èn gerèèën 166da 'k et noch nie wiest ov da 'k er 's anderduiz al nemieë oep 167paazden. Obdùrrep, da 'k noch nie chezien ā, da lḕi feu mṑë bṑë 168de gebortestreek èn wattattadès, da wètte gṑë zoeë goed azzekiek. 169Elleke wèch, boeëm, oeëz of mèns ès er anders, ès er mieër az oep^169-170. 170en ander. Blaift er gieël a lḕive woeënn of goit er uin nui a ieëste^170. 171commünne, gelèk 't mieëste puit fan de joengez da chestüddeed 172émmen; wùd oep en ander schḕiper of miniester, de groeitste ge-173lieëdn, de raikste vaint fan de wḕilet, ons chebortestreek blṑëvemen 174āven, Eddegaar. Ze lḕit tui, me moeiter mui ene guin. Me zènder 175uigeguin veu oep en ander veul flā complemènten te lieërn,^175. 176mui giender zèmme sùffes fenḕir oep ons chemak, joeng. Me zèln^176. 177tege paas, keunienk em büskop sègge: godferdoemesen ṑëlekloeët,^177. 178loit mòë gerüst, mui me zèlle wailn da nie sèggen tegen den èrremsten 179of den onnoeëzelste van de proche, want me zèn blṑë dammen zien. 180De gebortestreek lḕi altṑë boven. 'k Em er al mòëm boeken ien 181gedrüëmd èn de plèkken da 'k er nie fan kèn dün dienst chelèk 182d'ander. Ien nen oek wui da 'k nie kwam, nie choe düst 183kommen, wui da 'k paazdn data was, wielt allee, èm ek 'turrep 184fan ‘Houtekiet’ chebāven èn gebeut er mee mòën mènsen üverans^184. 185fèèr iet apuit da 'k sùlef nie choe weet, dèn ès t deu dem bant ien 186Obdùrrep. Gelèk en kas wui da che gieëne sleuter van èt, ge paast 187dat er van allez ien lḕi. Vuider altòë over Obdùrrep oeëre spreken 188da che nie kèndn èn ge blòëvd al da che nie kènt ien Obdùrrep 189ploitsn.

153. te root = achter mekaar; cf. wvla. te reke; root = rij.

155. graat = radikaal.

156. ho = halt.

169-170. op een ander = elders.

170. ga er weg (A: goit er uin, ga er aan).

175. weggegaan (A: uigeguin, aangegaan).

176. van her = opnieuw.

177. ijlekloot = onnozele bloed.

184. ieverans = ergens; cf. 76.

[p. 27]

Lezing B

151buiten. Ik ook zei ons moeder, maar dat wil niet zeggen dat ik 152hem niet gaarne van her nog eens lees, ne schonen boek kan ik 153twintig keren te root lezen als ik genen anderen heb. Edgard,^153. 154ik in dien tijd ook, zulle. ‘Yvo’, tweehonderd bladzijden, een 155prijsboek, kon ik grat van buiten. Als ze 't vroegen begon ik hem^155. 156op te zeggen van waar dat ze wilden en tot als ze zeiden: ho, 't is^156. 157al goed.

158Malderen is voor mij die boekbindersfamilie. Opdorp, ik 159heb inspecteur moeten worden en veertig jaar om daar te geraken 160en dat dat voor mij iets was dat ga ik u eens uitleggen.

161't Land ligt vol dorpen waar dat ik nog nooit niet geweest ben en 162of dat ik daar nu ooit kom of niet kom, dat is mij net eender. 163'k Ben 't land uit geweest langst alle kanten, 'k heb in de Congo 164gezeten gelijk gij, maar als 't er al wat beter was als in uwen tijd, 165'k ben duizend dorpen en steden in en uit gegaan en gereden 166dat ik het nog niet wist of dat ik er 's anderdaags al niet meer op 167peinsde. Opdorp, dat ik nog niet gezien had, dat ligt voor mij bij 168de geboortestreek en wat dat is, dat weet gij zo goed als ik. 169Elke weg, boom, huis of mens is er anders, is er meer als op^169-170. 170een ander. Blijf er heel uw leven wonen of ga er weg na uw eerste^170. 171kommunie gelijk 't meeste paart van de jongens die gestudeerd 172hebben; word op een ander scheper of minister, de grootste ge- 173leerde, de rijkste vent van de wereld, onze geboortestreek blijven we 174houden, Edgard. Ze ligt daar, we moeten er maar henen gaan. We zijn 175er weggegaan om op een ander veel flauwe komplementen te leren,^175. 176maar ginder zijn we seffens vanher op ons gemak, jong. We zullen^176. 177tegen paus, koning en bisschop zeggen: godverdoeme sen ijlekloot,^177. 178laat mij gerust, maar we zullen wij dat niet zeggen tegen den armste 179of den onnozelste van de parochie, want we zijn blij dat we hem zien. 180De geboortstreek ligt altijd boven. 'k Heb er al mijn boeken in 181gedroomd en de plekken die ik er niet van ken doen dienst gelijk 182de andere. In een hoek waar dat ik niet kwam, niet goed durfde 183komen, waar ik peinsde dat dat was, wild allee, heb ik 't dorp 184van ‘Hautekiet’ gebouwd, en gebeurt er met mijn mensen ieverans^184. 185ver iets aparts dat ik zelf niet goed weet, dan is het door den band in 186Opdorp. Gelijk een kast waar dat ge gene sleuter van het, ge peinst 187dat er van alles in ligt. Vader altijd over Opdorp horen spreken 188dat ge niet kende en ge blijft al wat ge niet kent in Opdorp 189plaatsen.

153. te root = achter mekaar; cf. wvla. te reke; root = rij.

155. graat = radikaal.

156. ho = halt.

169-170. op een ander = elders.

170. ga er weg (A: goit er uin, ga er aan).

175. weggegaan (A: uigeguin, aangegaan).

176. van her = opnieuw.

177. ijlekloot = onnozele bloed.

184. ieverans = ergens; cf. 76.

[p. 28]

Lezing A

190Iek wiest et goddomme nie lieggen. 'k Moeist et oeb de kuit 191suuken. Gebortestreek, twientech juir over geschreven en 'k kost 192er nie ene guin. Verbṑë Luppeloeë, ui de kassaaë veu Sientemans 193sliengz af. En iek rā de mèt oep, stop en stap oeët. Na ziet de 194loempstem boer dat da plaan, mee boeëmem beplant chelèk nen 195dünnem bos en afchezüëmd mee lieëg ā oeëzekes schoeën ien nen 196drṑëoek, 'k sa bḕiter zeggen ien nen trùfter, iet apuit ès ien ons 197lant. Ertvelde trèkt er em bèkken oep, Evergèm Donk oeëk, mui^197. 198't ès toch nog dá nie. Mui iek ferschoot noch feul mieër az daam^198. 199boer. Iek ston van d' ant Chots chesluigen. Azzek mee mòën oeëge 200va vanduig de koeffoet, de krṑësoef en setera trüchsien, èz dad^200. 201allemui zoeë groeët èn zoeë schoeën nemieë èn dad Obdùrrep da 'k 202ie mèë gedacht altòë mui verschoeind ā, da was na noch schoeinder,^202. 203noch mieëer az da 'k chepaazd ā. Iek bezag da chès, de gront, de 204boeëmen, doeëzen èn ge wèt dat er zien èz èn verstuin èn 't ieën ès 205tander nie. Awèl, iek sag èn iek ferston. Iek ferston al wa ta 'k 206choeërd ā va vuider èn oe da 'k mòë da tùrrep soeë verbèld ā 207zonder dattend beschreef. Al wa ta 'k dui luite gebeurn ā waz 208dui oep saim ploits. Den tṑëd bestont nemieë. 't Juir nül, 't juir 209duuzet, 't juir twieëduuzet èn altòë da sùlefste gès, de zùlefste gront 210èn seterā. Iek paazden ie mòën ṑëgen: sè, dad èmmekiek na van 211't lḕiven èn van 't follek wielle schrṑëve sè, watat er nie fa verandert. 212Vanduig een juirmèt mee pjèèren èn koeibieëstn, volk en kruimen, 213dèn nen duuëp: peter, mḕiter, en verwuirès mee kient, dèn nen^213. 214trā, dèn ne laikdienst èn en begruifenies, en kiest oeb de schāvers 215ov e klā kiesken onder den èrrem en ā Belzn of nuuv Belzn, 216slṑëkstruiten ov ottostraadn en rádios, tèlleviezen en gieël de ver- 217doemen, oep watatie ien Obdùrrep was èn ès, dui kommet alle^217.-218. 218kanten altòë oep oeët. En iek ferston oeëk, Eddegaar, da chṑë, 219Obdùrrepenḕir, zoeë en serieuze mèns sèt, zoeë ne mèns.

220Allee, da 't wèl gui.

Gerard Walschap.

197. trekt er... op = lijkt er... op.

198. 't is toch nog dát niet = 't is toch nog hetzelfde niet.

200. de Koevoet, de Kruishoef: gehuchten in de buurt van Londerzeel-Heide.

202. verschoond = schoner gemaakt.

213. verwáres = baker.

217.-218. alle kanten = overal.

[p. 29]

Lezing B

190Ik wist het goddomme niet liggen. Ik moest het op de kaart 191zoeken. Geboortestreek, twintig jaar over geschreven en ik kon 192er niet henen gaan. Voorbij Lippeloo, aan de kassei voor Sint-Amands 193links af. En ik rijd de markt op, stop en stap uit. Nu ziet de 194lompste boer dat dat plein, met bomen beplant gelijk een 195dun bos en afgezoomd met lage oude huizekens, schoon in nen 196drijhoek, 'k zou beter zeggen in nen trechter, iets aparts is in ons 197land. Ertvelde trekt er een beetje op, Evergem Donk ook, maar^197. 198't is toch nog dát niet. Maar ik verschoot nog veel meer als dien^198. 199boer. Ik stond van d' hand Gods geslagen. Als ik met mijn ogen 200van vandaag de Koevoet, de Kruishoef etcetera terug zie, is dat^200. 201allemaal zo groot en zo schoon niet meer; en dat Opdorp dat ik 202in mijn gedacht altijd maar verschoond had, dat was nu nog schoner,^202. 203nog meer als da 'k gepeinsd had. Ik bezag dat gras, de grond, de 204bomen, de huizen en ge weet dat er zien is en verstaan en 't een is 205't ander niet. Hewel, ik zag en ik verstond. Ik verstond al wat da 'k 206gehoord had van vader en hoe da 'k mij dat dorp zo verbeeld had 207zonder dat hij het beschreef. Al wat ik daar laten gebeuren had was 208daar op zijn plaats. De tijd bestond niet meer. 't Jaar nul, 't jaar 209duizend, 't jaar tweeduizend, en altijd dat zelfde gras, de zelfde grond 210et cetera. Ik peinsde in mijn eigen: zie, dat heb ik nu van 211't leven en van 't volk willen schrijven zie, wat er niet van verandert. 212Vandaag een jaarmarkt met paarden en koebeesten, volk en kramen, 213dan nen doop: peter, meter, een verwares, mee kind, dan een^213. 214trouw, dan een lijkdienst en een begrafenis, een kist op de schouders 215of een klein kistje onder den arm en oude Belgen of nieuwe Belgen, 216slijkstraten of autostraden en radio's, televisie en geheel de ver- 217domme, op wat dat hier in Opdorp was en is, daar komt het alle^217.-218. 218kanten altijd op uit. En ik versta ook, Edgard, dat gij, 219Opdorpenaar, zo ne serieuze mens zijt, zo ne mens. 220Allee, dat 't wel ga.

Gerard Walschap.

197. trekt er... op = lijkt er... op.

198. 't is toch nog dát niet = 't is toch nog hetzelfde niet.

200. de Koevoet, de Kruishoef: gehuchten in de buurt van Londerzeel-Heide.

202. verschoond = schoner gemaakt.

213. verwáres = baker.

217.-218. alle kanten = overal.

1 De cursief gedrukte aanhalingen komen uit tekst B.

1 De cursief gedrukte aanhalingen komen uit tekst B.