Taal en Tongval. Jaargang 10

[p. 171]

E.H. Prof. em. R. Despicht gehuldigd

Te Rijsel werd op zondag 21 september 1958 hulde gebracht aan E.H. Prof. R. Despicht, ere-hoogleraar in de Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Katolieke Universiteit te Rijsel, ter gelegenheid van zijn zestigjarig priesterjubileum.

René Despicht werd geboren te Ochtezele op 25 maart 1870. Van zijn vijfde jaar af woonde hij te Arneke, waarvan hij de oudste vorm ‘Renteka’ later als schuilnaam koos. Na zijn Humaniora aan het Klein Seminarie te Hazebroek studeerde hij aan de Katolieke Universiteit te Rijsel (Faculteit van Letteren en Wijsbegeerte) in de germanistiek onder de leiding van Kan. Prof. Dr. Kam. Looten. Nadat hij zijn einddiploma had behaald, met als eerste Germaanse taal het Engels, deed hij verdere studies in het Duits te Aken.

Hij werd tot priester gewijd te Rijsel op 4 juni 1898, maar was reeds in 1897 leraar Duits aan het Bisschoppelijk College aldaar. In 1903 werd hij onderpastoor te Zegerskappel; in 1914-1918 was hij tolk bij de Frans-Engelse verbindingsstaf en in 1926 werd hij hoogleraar in de Nederlandse Taal- en Letterkunde aan de Katolieke Universiteit te Rijsel, leerstoel die werd opgericht voornamelijk door toedoen van Prof. Looten, deken van de Fakulteit. In 1937 werd Prof. Despicht emeritus. Hij woont thans te Steenvoorde.

De prachtige hulde, die vóór enkele maanden aan E.H. Despicht te Rijsel werd gebracht door zijn oud-leerlingen en vrienden is ten volle verdiend. De gehuldigde was niet alleen een uitstekend hoogleraar, maar hij is ook een degelijk geleerde; hij is tevens dé Frans-Vlaamse dichter en de promotor van Vlaamse initiatieven in Frans-Vlaanderen, hij is de wijze raadgever die de Vlaamse beweging in Frankrijk leidt, en was de centrale figuur van het Vlaams hoger onderwijs in zijn streek.

E.H. Despicht is, met één woord, de kulturele band tussen Frans-Vlaanderen en de Nederlanden.

In huldeadressen en toespraken uit Frans-Vlaanderen, Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika werd gewezen op de uitzonderlijke verdiensten van deze zo bescheiden figuur.

[p. 172]

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde te Leiden bood hem bij die gelegenheid het lidmaatschap aan.

_⁎ * _⁎

Het is nu zowat 25 jaar geleden dat ik het voorrecht had hem te leren kennen. Ik was toen betrekkelijk jong en vol ijver, en mijn grote liefde voor Frans-Vlaanderen, zijn taal en zijn bewoners, hadden mij aangezet om het dialekt in die streek systematisch op te tekenen.

Het intiemer kennen van volk, land en taal heb ik in ruime mate te danken aan hem die na De Coussemaker en Kanunnik K. Looten de meest vooraanstaande Frans-Vlaming is. Ik herinner me nog alsof het gisteren gebeurde, dat ik van Kassel, waar ik toen verbleef, afdaalde naar zijn woning te Steenvoorde, maar er niemand aantrof. Een uurtje later ontdekte ik hem in een kleine hut, in het bos, waar hij rustig aan het lezen was.

Veel wetenswaardigheden over volk en land, taal en geschiedenis van de Westhoek heb ik uit zijn mond vernomen en de noodzakelijke en kostbare kontakten met de bewoners werden pas mogelijk dank zij zijn vriendelijke tussenkomst. En deze bereidwilligheid heb ik herhaalde malen moeten op de proef stellen. Inderdaad, nadat ik de plaatsen waar ik geïntroduceerd was, onderzocht had, probeerde ik op eigen houtje het land verder te doorkruisen; ik deed het, maar zonder sukses echter... want overal werd ik uiterst wantrouwig ontvangen en zeer beleefd, maar kordaat afgewezen!

Ten einde raad wendde ik mij nogmaals tot E.H. Despicht, die mij voorstelde een oproep te doen in Le Lion de Flandre. Het werd een zakelijke en toch entoesiaste tekst in het mei-juninummer 1936 van dat tijdschrift.

Men kan zich voorstellen met hoeveel ongeduld ik het begin van de vakantie verbeidde, maar met ontzetting vernam ik van E.H. Despicht dat slechts één lezer de oproep had beantwoord.

E.H. Despicht noemde mij dan, tot troost en als redmiddel, de naam van E.H. Verdonck; gewapend met deze introduktie werd ik overal toegelaten en overal gulhartig ontvangen. Van toen af kende ik de gastvrijheid, de dienstvaardigheid en de gezelligheid van de Frans-Vlaming. Voor de dienst die E.H. Despicht aan de Vlaamse dialekto-

[p. 173]

logie heeft bewezen door zijn belangstelling, zijn propaganda en het totstandbrengen van kontakten kan ik hem niet genoeg danken.

E.H. Despicht is niet alleen een vriendelijk gastheer, maar ook een zoetgevooisd dichter en een sekuur taalgeleerde.

Het belang van zijn wetenschappelijke bijdragen, die in de loop van zoveel jaren verschenen, is van die aard dat het de moeite zou lonen het voornaamste opnieuw uit te geven. Velen kennen slechts in onvoldoende mate het taalkundig en folkloristisch werk van de gehuldigde en voor wie Frans-Vlaanderen ter harte gaat zou dergelijke uitgave zeer welkom zijn. Die wetenschap is nooit dor. Ik denk aan de prettige lektuur van Tisje Tasjes Spreekwoorden (zie de Torrewachter 1935-1938), aan de studie van ‘De wandelende Jood in de spreekwoorden en in het volkslied’ (Le Lion de Flandre 1937), aangevuld door ‘Ahasveer, de Wandelaar der Joden te Jeruzalem’ (De Torrewachter 1941), aan de voortreffelijke verslagen over de ‘Taal- en Letterkundige Wedstrijden van het Vlaamsch Verbond in Frankrijk’, enz. Verscheidene publikaties handelen over vergelijkende taalkunde, over de geschiedenis van de Nederlandse letterkunde of over de taal van de Frans-Vlaming; dit alles is degelijk werk, dat slechts na rijpe overweging, altijd met voorzichtigheid en vaak met fijne humor werd geschreven.

Uit zijn bibliografie blijkt duidelijk de geest die zijn ganse werk bezielt: zijn medemens kultureel verheffen en zijn taal dienen.

Ik zei reeds dat zijn stijl nooit dor is. Wie dat zou willen nader onderzoeken moet ongetwijfeld kennis maken met de dichter.

Taal, inhoud en vorm doen me soms denken aan die andere priester-dichter, G. Gezelle, die evenmin het wetenschappelijk onderzoek van de Westvlaamse taal- en volkskunde heeft versmaad.

Ik herinner hierbij speciaal aan het mooie gedicht ‘De Roze’, waarin harmonische verwantschap schuilt met de kunst van Ronsard en Gezelle.

Indien ik E.H. Despicht ook in dit Tijdschrift wens te huldigen, dan is het omdat hij dat zo ruimschoots heeft verdiend, als mens, als geleerde en als dichter. En dit ‘omne trinum perfectum’ wordt daarenboven zo gemoedelijk geschraagd door zijn Frans-Vlaamse overtuiging.

Ik ben gelukkig, hem zeer hartelijk te mogen feliciteren en wens hem nog vele goede en vruchtbare jaren toe.

Willem Pée