Taal en Letteren. Jaargang 8

[p. 477]

Kleine mee-delingen over boekwerken.

Aquarellen door Truida Kok. - Amersfoort, Valkhoff & van den Dries.

Twaalf verhalen van alledaagse voorvallen uit eenvoudige binnenhuisjes, voor de buitenwereld te weinig geruchtmakend om een nieuwtje in een krant te kunnen opleveren, en alleen de gedachten vullend van de onmiddelike omgeving; verhalen van rustig genoten geluk, en van verdriet, héél zacht bewogen maar afmattend met zijn aldoor knagen en verteren.

En even weinig heftig ook de verhaaltrant. Aquarellen zonder felle kleuren, zonder uitkomende lijnen, vlak geschilderd, maar juist van tekening en zeer harmonieus in hun compositie.

Geen beschrijvingen; ieder verhaal bestaande uit kleine toneeltjes ter karakteriesering, zeker niet dan na veel vergelijken zó gevonden en naast elkaar gezet, overslaand wat er niet toe doet, en daardoor bij al dat fragmentariese toch een verhaal in éénen door.

De kalme rust van 't dorpsleven of de eenzame stilte van afgelegen boerderijen vormt de achtergrond waartegen de figuren uitkomen. De meeste der histories vallen voor in 't Gooi, sommigen in Limburg, andere in de eleganter maar toch nog landelike omgeving van kleine villa's met aardige tuintjes in een dorp.

Van de Gooische verhalen is de boerenvrijage ‘Samen uit - samen thuis’ een van de beste. De tiepen uit 't Goo en uit Limburg zijn algemeen goed getroffen; 't geen ze kon karakterieseren is zorgvuldig door 't verhaal gewerkt, zonder storende zichtbaarheid van de aanhechtingsplaatsen der inlassingen.

Van de andere staat ‘Een bezoek’ bovenaan, 't enige verhaal uit éen tooneel en meer karakterschets gevend dan de overige. ‘Cilia’ berust op wel wat reeds heel vaak bewerkte motieven; de geschiedenis van de treurige tering-dood van een jong mooi meisje waar iedereen van houdt, is, als een opera-melodie die populair wordt, tot in de kleinste onderdelen doodgeknepen, door dat herhaalde gemartel om het weer eens opnieuw te vertellen. In ‘Een moeder’ is het plotseling slecht-blijken van de zoon veel te onvoorbereid: dat wekt onder 't lezen op tot protest, tot ontkenning.

D.

De beste keuze door Louise Ahn-de Jong. - Leiden, A.H. Adriani.

Een geschiedenis van een engagement van een lief meisje uit den Haag met een kadet, een don Juan, en als betere keus een eerlik braaf jongmens, die natuurlik de gelukkige wordt. Heel best lopen doet het verhaal echter niet. 't Is de schrijfster te machtig geworden. Zolang ze bij haar meisjes blijft en die laat

[p. 478]

praten, is het goed. Die kent ze blijkbaar en die weet ze uit haar herinneringen op te schrijven

Maar zodra ze de grote zwaai neemt tot de eigenlike intrige, raakt ze de klus kwijt, en weet zij in haar fantazie niet meer de onderlinge verhoudingen van de dingen juist te schatten. En zo maakt ze de kadet zó lomp, dat die bewering van don Juannerie en iedereen inpakken, een luchtje krijgt; maakt ze de andere minnaar veel te zoet voor een flinke vent, en maakt ze het meisje veel onbetekenender dan zij zelf zegt dat zij is. En daardoor pakken de delen van haar verhaal niet meer in elkaar, en gaat de boel rammelen.

De taal is echter over 't algemeen zuiver en juist, en enkele ondergeschikte toneeltjes zijn wel aardig om te lezen.

D.

Het leemen wagentje. - Indisch tooneelspel uit Sanskrt en Prâkrt, in het Nederlandsch vertaald door J.Ph. Vogel. - Amsterdam, Scheltema & Holkema, 1897.

‘Een der aanmerkingen die wij niet nalaten kunnen te maken, betreft de wijze waarop Dr. Vogel met zuiver conventioneele titels te werk gaat. Hij toont eene kennelijke geneigdheid om titels naar hun etymologische of gewaande etymologische waarde te vertalen. Wat zou men wel zeggen, wanneer iemand het Fransche Monsieur vertolkte met “Mijn oudere”, omdat sieur uit het Latijnsch senior gesproken is?’

‘In niet weinig gevallen zijn de onnauwkeurige vertolkingen te wijten aan de woordenboeken, die met alle goede eigenschappen aan hetzelfde euvel mank gaan, dat zij te veel blijven hangen aan de zoogenaamd etymologische beteekenis der woorden, en te weinig de fijnere schakeering der begrippen kennen, weinig ook aan het spraakgebruik recht laten wedervaren. Het ware in de hoogste mate onredelijk en onbillijk aan een jongmensch, die zijn eerste schreden op een moeielijk pad gezet heeft, te verwijten dat hij zich vastklemt aan niet overal betrouwbare steunsels, doch eene waarschuwing is geen verwijt. Intusschen mogen we, om niet onrechtvaardig tegenover de woordenboeken te wezen, niet verzwijgen, dat ze volkomen onschuldig zijn aan ettelijke onjuistheden in de Nederlandsche vertaling.

Dr. Vogel heeft met zijne vertaling van een zoo merkwaardig voortbrengsel der Indische letterkunde een goed, een verdienstelijk werk verricht heeft.’

H. Kern, De Gids, Sept.

Een raadselachtig boek.

‘De in dit woordenboek opgenomen woorden, voorzooverre ze door mij gelezen zijn, komen meerendeels maar eene enkele maal, of althans zeldzaam, of wel alleen in een enkel bijbelboek voor, zoodat ik meen hieruit te mogen opmaken, dat de bedoeling is geweest, zulke woorden door figuren en zinnebeeldige voorstellingen gemakkelijker te doen onthouden. Het boek is zeker bestemd geweest voor aanstaande protestantsche godgeleerden, die zich oefenen moesten in het lezen en verstaan van de boeken des Ouden Verbonds in de oorspronkelijke taal. Als de ontwerper Joden op het oog had gehad, zou hij zeker geen Maria met het kind Jezus, geen figuren van bisschop of priester er in hebben opgenomen.’

Zie de brede bespreking van Prof.

Rogge, Nav. Sept. '98.

[p. 479]

Psychologie der Veränderungsauffassung. Von L. William Stern, Privatdocent der Philosophie an der Universität Breslau. Mit 15 Figuren im Text. - Breslau. Velag von Preuss und Jünger. 1898.

‘Das vorliegende Buch versucht zum ersten Male, einen Complex psychologischer Probleme, die man bisher in der Forschung nur gelegentlicher Beachtung gewürdigt hat, im Zusammenhange monographisch zu bearbeiten - (Namentlich) Wie kommt die Auffassung von Veränderungen zu Stande?

So speciell das Thema erscheint, so verknüpfen es doch mit weiten Strecken der Gesamtpsychologie zahlreiche Fäden, die ich zu verfolgen versuche.

In der grossen Principienfrage der modernen Psychologie - ob seelisches Leben erschöoft sei mit dem Vorhandensein psychischer Inhalte, oder ob ausser diesen noch ein activer Factor, der die Inhalte verknüpfe und verarbeite, anzunehmen sei - bekenne ich mich zu der letzteren Anschauung. So wie mich selbst die eigehende Beschäftigung mit dem Veränderungsproblem zu dieser Stellungnahme geführt hat, so muss ich es dem Buche überlassen, diesen Standpunkt zu rechtfertigen.’

Uit de Voorrede.

Vragen aangaande Sam. Coster. -

1. In welke particuliere verzamelingen vindt men belangrijke gegevens omtrent Dr. Sam. Coster (nl. handschriften, zeldzame drukken, enz.)

2. Welke openbare bibliotheken bevatten handschriften van dezen letterkundige?

3. Muller, pamfletcatalogus n^o. 2235: Nieu-Liedt gepast op den Ezel enz. is niet in de pamfl verzam. te Gent. Waar is dit gebleven?

4. Wie weet iets naders omtrent een voorgenomen plundering van C's huis?

5. In de Catalogus van C's bibliotheek staat: Loci communes medici. Manuscr. folio. Waar is dit hs. gebleven?

Onderzoeker.

(Uit de Navorscher, afl. 8/9.