Taal en Letteren. Jaargang 8

Kleine mee-delingen over boekwerken.

Over de Tooneelspelen van den Leidschen Rederijker Jacob Duym, door K. Poll. - Groningen, J.B. Huber, 1898. (Gron. Proefschrift.)

‘De tooneelwerkzaamheid van Jacob Duym heeft in den kring der beoefenaars onzer letterkunde nog maar weinig de aandacht getrokken. Prof. Jonckbloet en Prof. Ten Brink gaan in hun Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde den rederijker-dramaticus met volkomen stilzwijgen voorbij. Dr. J.A. Worp bespreekt hem weliswaar in zijn studie De invloed van Seneca's treurspelen op ons tooneel, doch in verband met het onderwerp van dit boek alleen als Nederlandsch bewerker van Seneca's Troades. Zelfs in Prof. Kalff's Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde in de 16^de eeuw wordt aan de bespreking van Duym's arbeid slechts een bescheiden plaatsje ingeruimd. Toch komt onzen auteur m.i. wat meer aanspraak op belangstelling toe en verdienen zijn dramatische voortbrengselen, zooal niet uit een aesthetisch, dan toch uit een literair-historisch oogpunt een opzettelijke behandeling; niet alleen immers hebben ze beteekenis in verband met de schaarschte der ons bekende zestiendeeeuwsche tooneelwerken, maar ook kenmerken ze zich in meer dan één opzicht door eigenaardigheden, welke Duym een afzonderlijke en karakteristieke plaats in de ontwikkelingsgeschiedenis van het Nederlandsch tooneel doen innemen.’

Aldus dr. Poll in zijn ‘Vooraf’.

[p. 348]

Van de stellingen nemen we hier over:

Voor de vervaardiging van Maerlant's Alexanders Geesten is het jaar 1254 als terminus post quem aan te nemen; de terminus ante quem is niet bekend.

Aangaande het sterfjaar van Boendale verkeeren wij in volstrekte onzekerheid.

De stelling van Verwijs, dat de Nederlandsche Ferguut het werk zou zijn van twee vertalers, is door Jonckbloet (Gesch. der Ned. Lett. I, 3e drnk, bl. 310 vllgg.) niet voldoende weerlegd.

Cats is niet de vervaardiger van het aan hem toegeschreven antwoord op de prijsvraag van de Academie.

Buiten en Binnen van J. Winkler Prins: ‘'t Is met de verzen van den dichter’ etc. is waarschijnlijk geïnspireerd door Goethe's Gedichte uit ‘Parabolisch’, waarmee het te vergelijken is.

In Het verlaten huis van Albert Verwey is invloed te bespeuren van Alfred de Musset's La nuit de décembre.

Hy sick! hem sick! hou sick! niet als imperatief.

Het is onaannemelijk dat de onderscheiding van het grammaticale geslacht in de Indogermaansche talen het uitvloeisel zou zijn van de verbeeldingskracht van den primitieven mensch, die zich in personificatie uitte.

Bij het beoefenen van de philologie der nieuwere volken behoort in onzen tijd vooral werk te worden gemaakt van folklore en dialectstudie.

Over het algemeen worden het gevoel en de fantasie bij het middelbaar en gymnasiaal onderwijs te veel verwaarloosd.

Verder noch voorgeslagen verbeteringen op: Esmoreit, vs. 198. Ferguut, vs. 10. Het zinnespel van Den Groeyenden Boom van Liere.

B.H.

Beter Onderwijs en Betere Onderwijzers zonder rangeksamen en zonder hoofden van scholen, door J.W. Gerhard. (Met acht fotografieën van republiekeinse scholen in Zwitserland.) Amsterdam, L.J. Vermeer. 8^o. (112 blz.) f 0.38. -

‘Om nochmaals de aandacht èn van regeringskringen, èn van de onderwijzers, èn van 't publiek te vestigen op toestanden, welke 'n gezonde, en voor het volksbestaan zo nodige ontwikkeling van 't volksonderwijs in de weg staan, heb ik in voorliggende brosjure m'n taak, in “De Positie der Onderwijzers” begonnen, voortgezet. Ik wilde en wil schetsen hoe de onderwijzers zijn, maar tevens hoe ze konden en moesten zijn, om zichzelf, de school en dus 't onderwijs op te heffen.

Daarvoor was er zeker geen betere weg, dan onze toestand te vergelijken met andere bestaande toestanden. Ik moest dus weer vergelijkingen maken met 't buitenland.

En wanneer ik voortdurend op 't vele goede in 't buitenland wijs en immer herhaal: “waarom zou dat bij ons ook niet kunnen?” dan beduidt dit nu toch niet, alsof ik alles uit 't buitenland beter zou achten, dan wat bij ons is? Wel heb ik gevonden, en dat op grond van jarenlange studie, en ook van eigen aanschouwing, dat de totaal-toestand van 't onderwijs en de onderwijzers in Duitsland en in vele kantons van Zwitserland, en voor alles van Zürich, beduidend gunstiger is dan de totaal-toestand in Nederland.

In deze brosjure zal ik trachten dat te doen ten opzichte van de kwaliteit van de onderwijzers en van 't onderwijs. 't Zal mij aangenaam zijn, als ik door m'n arbeid medehelp aan de verwezenlijking van beter onderwijs en betere onderwijzers in Nederland.’

Deze brosjure is aantebevelen; hij bevat veel leerrijks voor ons Onderwijs en voor onze onderwijzers.

B.H.

[p. 349]

Der Urquel. Eine Monatschrift für Volkskunde. Herausgegeben von Friedrich S. Krauss. - Leiden, vormals E.J. Brill. -

Volkskunde, Tijdschrift voor Nederlandsche Folklore, onder redactie van Pol de Mont, leeraar aan het Koninklijk Athenaeum te Antwerpen, en A. de Cock, hoofdonderwijzer te Denderleeuw. -

Wie doet er hier in Nederland aan Folklore-studie? Wel hebben zich enkelen in een paar provinsies aan 't werk gezet, een en ander met behulp van medewerkers verzameld; en wat is er van geworden? Hier en daar mag er iemand wezen die te hooi en te gras verzamelt wat ter loops onder zijn bereik komt; maar zich er aan wijden, wie is de man? -

Zoek die mannen in Zuid-Nederland, meer als éen werkt daar in de Folklore: A. de Cock, Pol de Mont, Aug. Gittée, Van der Wercke, J. Leroy.

En toch, merkwaardig genoeg, verschijnt in Leiden bij de vroegere firma E.J. Brill, een maandschrift voor de kennis van oude volks-zeden, enz.: Der Urquell, herausgegeben von Fr. S. Krauss. Gevuld wordt dit echter met duitse mededelingen, sagen, rond-vragen, enz.

Van veel belang zijn deze voor Vergelijkende Folklore.

Nederland echter schijnt vergeten.

In dit opzicht is Belgieë ons vooruit. Toegevoegd aan De Toekomst, geeft elke aflevering enige Volkskunde, onder redaksie van Pol de Mont en A. de Cock. Van belang zijn ook de afzonderlike uitgaven, b.v. De Cock, Volksgeneeskunde; Vlaanderen; A. Lortens, Oude kindervertelsels. -

Of dit alles ons Noordnederlanders niet moet prikkelen? Wie slaat mee de handen aan 't werk? En welke Vereniging steunt het Overijselse Genootschap om te gaan verzamelen wat noch niet verdwenen is, maar sterk aan 't verdwijnen is, is onze veel, ja alles, nivellerende tijd?

B.H.

Kinderen door F. Roosdorp, Amsterdam 1898.

‘F. Roosdorp. Hij was maar een héel klein naturalistje, auteur van wat zwakke schetsjes, die er nèt even dóor konden. En dan schreef hij een tijd lang aanteekeningen over onze letterkunde in het Weekblad De Amsterdammer, met een enkele maal een langer artikel, over een boek.

Toch hoorde hij “er bij”. Hij oordeelde nu en dan zeer juist in zijne kritiek. Hij deed niet gewichtig. En hij werkte niet onzuiver. Hij deed, heel eenvoudig, zijn best. Ja, hij was een der onzen.’

Tweem. Tijdschrift.

L.v.D.

Over de navolging van Christî, door Mathijs Acket.

‘De heer Acket komt met onvoldoende kennis van zichzelf tot den man dien hij niet voldoende heeft leeren kennen, en hij spreekt naar de mode van den dag, over dingen waarvan men niet spreekt in het begrip van iemand dien men lief heeft, zoals men Thomas moest lief hebben om hem te kennen.’

De Gids, Juli '98.

Byvanck.