De Vraagbaak. Almanak voor Suriname 1916

Wenken voor de hoenderteelt.

Hoenderziekten.

Zeker teler heeft gezegd, dat het hennekuikens aan tweehonderd ziekten kan lijden, tegen het eendekuiken aan twee.

Ons voornemen is het evenwel niet, die tweehonderd ziektegevallen te behandelen. Daurtoe zou het bestek voor dit hoofdstuk in de ‘Vraagbaak’ ingeruimd, te klein zijn. Wel willen we enkele van de meest voorkomende even aanstippen, vooral die, waarbij pluimveehouders zich vaak vergissen.

In de allereerste plaats

De Pip

welke niet voorkomt. Pip zou men evenwel een alge meenen ziektetoestand kunnen noemen, met doodelijken afloop soms. Wij menschen, zeggen ook somwijlen van iemand die zich naar gevoelt: ‘Hij heeft de pip!’

Pip wordt evenwel door onwetenden genoemd, de uitgroei van den tongnagel.

Vermeent de kippenhouder, dat één of meer van zijne hoenders aan deze ziekte, die geen ziekte is, lijdt, dan wordt de lijder gevat, aan een assistent overgereikt, om vast te houden; hij zelf bevochtigt duim en wijsvinger van de rechterhand met limoenzuur, legt wat asch op de natte vingertoppen, werkt met den nagel van duim of wijsvinger den tongnagel van den lijder weg, smeert de beschadigde tong met asch en zuur in, duwt den verwijderden nagel in des lijders keel en klaar is de operatie, d.w.z. dan is eene noodelooze wreedheid aan het dier gepleegd.

De eenige en beste wijzen om het zoogenaamde zieke hoen van het ongerief van een te langen tongnagel te bevrijden is, dezen nagel met een scherpe schaar gelijk aan de tong af te knippen, evenals men met zijne eigene vingernagels doet, als deze te lang zijn.

Nog wreeder handelt men bij geval van den zoogenaamden

Makka.

Hiermee wordt bedoeld de vetkoker, die op den staartwortel van onzen gepluimden natuurgenoot te vinden is.

[p. 255]

De onwetende haalt schaar, asch en limoenzuur erbij, knipt van den vetkoker een stukje af, besmeert de wonde met zuur en asch en weer - klaar is de operatie.

De vetkoker nu is onontbeerlijk voor het pluimgedierte. Daaruit haalt het dier het vet, waarmee het zijne veeren bestrijkt, om zoodoende een voor den regen ondoordringbaren mantel te maken. Wel kan het gebeuren, dat de stoppels, die boven op den vetkoker zitten een weinig te lang worden; daar is de eenvoudigste en beste behandeling, deze veertjes tot op den vetkoker af te knippen.

Over het algemeen kan deze behandeling achterwege blijven, de natuur regelt dit alles zelf.

Een kip, waarvan men den vetkoker heeft afgeknipt, wordt dof van veeren, vatbaar voor kouvatting en gaat kwijnen. -

Eene andere niet veel beteekenende ziekte, waaraan vele hoenders sterven als een gevolg van de onwetendheid aan den teler is

De dikke krop.

Deze wordt veroorzaakt door de verstopping van het spijskanaal, tusschen krop en voormaag.

Zoodra in bedoeld kanaal het een of ander voorwerp, hetzij een droge grashalm, hetzij iets anders, zit, wordt dit kanaal afgesloten en het voer vindt geen doortocht naar de voormaag. De lijder lijdt honger, eet hoe langer hoe meer, totdat de krop tot berstens toe gespannen is. Hij sterft den hongerdood, terwijl vaak nog ontsteking van den kropwand vóór dien intreedt. Het masseeren van den dikken krop en wel één of tweemaal, met het doel het spijskanaal open te krijgen, daarna den lijder afzonderen, met veel water voorgezet, totdat de krop normaal geworden is, bezorgt genezing.

Een ook niet onrustbarend ziekteverschijnsel zijn

De pokken.

Deze worden in Suriname yaws genoemd.

De hoofdoorzaak van deze ziekte is overgroote warmte bij teveel vochtigheid. Deze komt voor in de kleine hokken of kooien of wordt door groote hitte na veel regens veroorzaakt.

Deze ziekte kan gemakkelijk worden voorkomen.

Het aangetaste hoen, kuiken of ander, doet daarvan blijken door telkens zijn gezicht over den schouder te wrijven. Merkt men dit op, dan zal in 't eene geval een droge,

[p. 256]

ruime kooi, het andere geval de verplaatsing der kuikens naar een koele, droge plaats het uitbreken der pokken voorkomen. Is de ziekte eenmaal uitgebroken dan scheide men de zieken van de gezonden. Van de eersten haalt men, bij welke behandeling ook, slechts een klein percentage erdoor. Scheidt men de dieren niet, dan gaat als regel de heele groep lijden, want pokken zijn erg besmettelijk. Hoe men over deze ziektegevallen ook denken moge, waar is het, dat de hoofdoorzaak van alles zit in de nalatig- of onverschilligheid van de zijde van den teler. Heeft hij de vier hoofdvoorwaarden noodig om ze gezond te houden, in acht genomen, nl. reinheid, frissche lucht, oordeelkuudige voeding en beweging, dan zullen zij welig tieren.

Hoenderpark v. Paramaribo.