Surinaamsche Almanak voor het Jaar 1909

[p. t.o. 41]

De Amerikaansche groene papegaai.
(Chrysotis Aestivus).

[p. 41]

Nieuwe weg naar Crepi (Charlesburg.)

Jaaroverzicht.
September 1907 - September 1908.

De uitgever van den ‘Surinaamsche Almanak’ vraagt mijne medewerking voor een zoo kort mogelijk overzicht van de voornaamste feiten gedurende bovenvermeld tijdvak.

De bedoeling is dit overzicht jaarlijks aan te vullen, zoodat de almanak-bezitter in enkele bladzijden een geschiedkundig overzicht heeft van de kolonie Suriname gedurende de laatste jaren.

Daar de beschikbare ruimte een beschouwend overzicht uitsluit, kwam het meest practisch voor, het te geven in den vorm van geschiedkundige aanteekeningen.

September '07. De lucifer-industrie in de kolonie ondergaat eene belangrijke uitbreiding, door de oprichting van een stoomlucifersfabriek op Combé, door den heer D. Fernandes Jr. Tot dusverre bepaalde zich de industrie tot het bestrijken van doosjes en stokjes, die kant en klaar uitkwamen, met de noodige ingredienten, en het opplakken van etiquetten.

De nieuwe fabriek omvat:

een volledige installatie voor het verwerken van het ruwaangevoerde hout tot stokjes en doosjes,

een drooginrichting met centrale verwarming en ventilator,

een etiquet-plakmachine,

een inrichting voor het polijsten der stokjes,

een zeefmachine voor de verwijdering van gebroken of tekorte stokjes enz.

[p. 42]

een leveling-machine voor het gelijk leggen der stokjes,

een kadervulmachine,

een parafineeroven,

een dopmachine.

Het vullen der doosjes en het aanbrengen der strijkvlakken geschiedt nog door handenarbeid.

1 October '07. Een nieuw posttarief treedt in werking, waarbij het briefport voor het buitenlandsch verkeer wordt verlaagd.

1 October '07. Door onbekende oorzaak breekt des morgens half zes een brand uit in de Saramaccastraat, naast het erf der Koloniale Vaartuigen. Het vuur neemt een dreigend aanzien, doch wordt bedwongen, nadat twee gebouwen, aankomende aan de familie Levy, in asch zijn gelegd. Een oude, blinde dame, Grazia Lobo genaamd, komt in de vlammen om. Haar overschot wordt later onder de puinhoopen teruggevonden.

Deze brand doet opnieuw de aandacht vestigen op den onvoldoenden staat van de brandbluschmiddelen en het brandweerpersoneel in de kolonie.

10 October '07. Op initiatief van het Statenlid Ellis, wordtdoor de Koloniale Staten geïnterpelleerd over het in beslag nemen door het Parket van eenige brieven ten postkantore, zonder rechterlijk bevel. Door den Procureur-Generaal wordt het standpunt verdedigd, dat het Parket tot die handeling gerechtigd was. De Staten noemen in een, met algemeene stemmen op één na, aangenomen motie, de handeling ‘niet overeenkomstig de wet’. In de Tweede Kamer 18 November d.a.v. ter zake geïnterpelleerd door den heer Schaper, verklaarde de Minister van Koloniën (Mr. D. Fock) dat de wet de handelwijze van het Parket toelaat, welke meening bestreden wordt in het Weekblad van het Recht van 29 November 1907.

11 November '07. De Inspecteur van den Landbouw maakt bekend, dat wekelijksch gelegenheid bestaat voor kleine landbouwers om producten die door bijzondere hoedanigheid uitmunten, in te zenden. Voor de werkelijk uitmuntende producten zullen premies van f 1. - tot f 10. - worden verstrekt. Voor volledige verzamelingen varieteiten van bepaalde landbouwgewassen, zullen premies van f 2.50 tot f 20 worden verstrekt.

November '07. Pogingen van eenige ingezetenen om te komen tot oprichting van een vrijwillig brandweerkorps, onder gouvernements leiding, mislukken door onvoldoende belangstelling.

November '07. De herhalingsschool voor lager onderwijs, opgericht door de Vereeniging tot bevordering van het onderwijs in Suriname, wordt gesloten wegens gebrek aan leerlingen.

[p. 43]

24 November '07. Terugkeer te Paramaribo van de wetenschappelijke expeditie onder den 1e luitenant ter zee C.J. de Goeje naar den Zuidwestboek der kolonie. Het gelukte de expeditie den geheelen aamenhang van het zuidelijk grensgebergte aan te toonen.

29 November '07. Telegraphisch

F.W. Hensen.

wordt bericht ontvangen van het overlijden van den heer F.W. Hensen, lid der Koloniale Staten, op reis naar Nederland. Hij bereikte den leeftijd van 53 jaar.

2 December '07. Per ss. Prins Frederik Hendrik arriveert in de kolonie de heer J. Sibinga Mulder, oud-Javaplanter, als gedelegeerde van een krachtig Nederlandsch Syndicaat, dat de oprichting eener Centrale Suikerfabriek in Suriname in studie nam. Uit latere berichten blijkt, dat het rapport van den heer Sibinga Mulder ongunstig luidde, vooral met het oog op de duurte der arbeidskrachten.

2 December '07. De gelegenheid tot inschrijving voor een vrijgevallen deel van de goudconcessie der Saramacca Company, geeft aanleiding tot volksophooping en ongeregeldheden. Om herhaling in den vervolge te voorkomen, wordt kort daarop van Bestuurswege een ontwerp-verordening bij de Koloniale Staten ingediend, om de voorwaarden voor de inschrijving voor concessien te wijzigen. Dit ontwerp wordt aangenomen.

1 Januari '08. Het systeem van rentelooze voorschotten wordt afgeschaft. In verband met de oprichting van landbouwcredietbankjes, systeem Raiffeisen, zal voortaan ook voor voorschotten door het Gouvernement te verstrekken, rente worden berekend. Van de hand van den oud Agent-Generaal voor de Immigratie, Mr. G.H. Barnet Lyon, verschijnt in April d.a.v. in de Nieuwe Rotterdamsche Courant een artikel, waarin het verlaten van het systeem van rentelooze voorschotten voor kleine landbouwers scherp wordt gecritiseerd.

7 Januari '08. Door Britsch Indiers wordt te Paramaribo een marmeren borstbeeld onthuld van Mr. G.H. Barnet Lyon, oud Agent-Generaal voor de Immigratie in Suriname, als een hulde aan zijn persoon en als blijk van waardeering voor de goede behandeling steeds in Suriname ondervonden.

[p. 44]

7 Januari '08. In de Koloniale Staten wordt, onder instemming van het Bestuur, geprotesteerd tegen de systematische verdachtmaking der Javaansche emigratie naar Suriname, door sommige persorganen op Java.

8 Januari '08. De heer R.N.G.M. Bär von Hemmersweil wordt bij enkele candidaatstelling gekozen tot lid der Koloniale Staten.

24 Februari '08. De heer A.W. Drost, assistent van het landbouw-proefstation. houdt eene lezing, waarin hij als zijn oordeel uitspreekt, dat de krullotenziekte, gecombineerd met secundaire ziekteverschijnselen. de cacao-cultuur met ondergang

Vertrek van Gouverneur Idenburg.

bedreigen. Hij beschouwt toepassingder inkappingsmethode als het middel, om de cultuur verjongd leven te geven en weder rendabel te maken.

28 Februari '08. Vertrek van Gouverneur Idenburg. Het Bestuur ad interim wordt opgedragen aan den Onder-Voorzitter van den Raad van Bestuur Mr. P. Hofstede Crull.

13 Maart '08. Aankomst van de ‘Suriname’, het eerste bacovenschip, weldra gevolgd door de stoomsch. ‘Coppename’, ‘Saramacca’ en ‘Marowijne’, alle gebouwd voor rekening van den Kon. W. Ind. Maildienst. De inhoud is 3400 ton. Vaartsnelheid 13 mijl. De schepen zijn voorzien van een volledige koelinrichting voor het vervoer van vruchten.

[p. 45]

Maart '08. Het wetsontwerp betrekkelijk de doortrekking van den spoorweg naar Dam, verwerft de eindgoedkeuring der Staten Generaal.

Maart '08. Het grensverdrag Suriname-Brazilië wordt door de Staten-Generaal goedgekeurd, en afgekondigd.

Maart '08. De laatste expeditie van de Gouvernements-Mijnexploratie keert te Paramaribo terug. Het eindresultaat van de exploratie is, dat, hoewel ontginbare goudhoudende terreinen gevonden zijn, deze niet rechtvaardigen de doortrekking van den spoorweg naar het Lawa-gebied.

26 Maart '08. Van het placer Drie Gebroeders aan de Sarakreek wordt veertig kilogram goud aangevoerd. Dit product werd in ongeveer vijf weken verkregen door 400 arbeiders.

28 Maart '08. De eerste verscheping van bacoven naar New-York per ss. ‘Coppename’, bedraagt 2894 bossen. De vruchten komen in goeden staat over en worden gunstig beoordeeld.

13 April '08. De scheepvaart-verordening, een tweede gewijzigde editie van het ontwerp de-Jonge van 1894, wordt door de Kolon. Staten aangenomen met 7 tegen 6 stemmen. Deze verordening kent het Bestuur het recht toe, tot achterhaling van gesloken opium huisvisitatie te doen.

9 Mei '08. De begrooting voor 1908, wordt na een langdurig en somwijlen heftig debat, door de Koloniale Staten aangenomen met op éen na algemeene stemmen.

De Staten weigeren verdere credieten te voteeren voor de productieve werken van Saramacca, zoolang niet door volledige inlichtingen de gelegenheid zal bestaan een afgerond oordeel te vellen over den stand der werken.

De reorganisatie der Koloniale Vaartuigen wordt goedgekeurd. Zij omvat vervanging der twee groote zeeschepen ‘Paramaribo’ en ‘Curaçao’, door kleinere, type ‘Albina’, voorts geleidelijke vervanging der stoombarkassen door motorbooten, inkrimping van het personeel, enz.

Op de begrooting worden credieten toegestaan voor eene reorganisatie van het brandwezen. O.m. zal de bestaande brandwaterleiding worden uitgebreid.

De begrooting bevat voor het eerst een post voor de oprichting eener muskietenbrigade te Paramaribo.

13 Mei '08. In de Rede ter opening van het 43ste zittingjaar der Koloniale Staten, constateert de waarnemende Gouverneur een algemeenen, bemoedigenden vooruitgang van den oeconomischen toestand der kolonie, zich o.m. weerspiegelend in een ruimer opbrengst der middelen.

[p. 46]

9 Juni '08. De Koloniale Staten nemen eene verordening aan betreffende een proefneming met het kleinbedrijf in de goudindustrie, op het voormalig terrein der Saramacca company. Doel is om van Bestuurswege met de nooden en behoeften van dit bedrijf op de hoogte te komen.

28 Juni 08. De verordening betreffende den wekelijkschen rustdag treedt in werking. Zij bepaalt o.m., dat om geloofsredenen een andere dag dan Zondag als rustdag gekozen mag worden.

1 Juli '08. Een expeditie onder leiding van den 1e luitenant ter zee J.G.W.J. Eilerts de Haan, vertrekt naar het binnenland ter verkenning van de bronnen der Surinamerivier.

14 Juli '08. Van Bestuurswege wordt bekend gemaakt, dat in den vervolge ook door Britsch Indiërs concessiën en vergunningen in het binnenland kunnen worden verkregen

Juli '08. Vanwege het landbouw-proefstation worden eenige proefzendingen sinaasappelen naar Nederland gezonden. Het voorloopig resultaat schijnt gunstig.

1 Aug. '08. Een poging tot brandstichting in een dichtbevolkt gedeelte van de Zwartenhovenbrugstraat, wordt verijdeld, doordien het vuur tijdig ontdekt en gebluscht wordt.

1 Aug. '08. Bij wijze van proef wordt de eerste Zaterdagavond-markt te Paramaribo gehouden. Bij welslagen van de voortgezette proef, zal de Zondagmorgen-markt worden afgeschaft.

8 Aug. '08. Een Gouv. Resolutie meldt de uitbreiding van de Hendrikschool, bij den aanvang van den nieuwen cursus, met een achtste klasse. De drie hoogste klassen worden daardoor gelijk aan een Hoogere Burgerschool driejarigen cursus.

Aankomst van Gouverneur Mr. D. Fock.

10 Aug. '08. Aankomst van Gouverneur Mr. D. Fock, die onmiddellijk het Bestuur overneemt. De afgetreden waarnemend Gouverneur, Mr. P. Hofstede Crull, wordt bevorderd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

[p. 47]

19 Aug. 08. Gouverneur Fock benoemt eene Commissie onder voorzitterschap van Jhr. J.C. van Reigersberg Versluys, directeur der koloniale spoorwegen, om advies uit te brengen omtrent de wenschelijkheid van een spoorverbinding tusschen Paramaribo en Beneden-Saramacca.

8 Sept. '08. Aankomst van het eerste personeel voor de oprichting van een gasfabriek te Paramaribo, vanwege de Nederlandsch Indische Gas Maatschappij.

19 Sept. '08. De Gouverneur benoemt eene Commissie om van advies te dienen over de vraag of het wenschelijk is landbouw-onderwijs te geven op de gewone lagere scholen en in een vervolgeursus aansluitend aan het lager onderwijs.

W.K.